Discourse as praxis. Archaeology of knowledge as a theory of performative materialism.
PDF (Język Polski)

Keywords

archaeology of knowledge
discourse
psychoanalysis
subject
materialism
Lacan
Foucault

How to Cite

Błesznowski, B. (2016). Discourse as praxis. Archaeology of knowledge as a theory of performative materialism. Praktyka Teoretyczna, 22(4), 45–87. https://doi.org/10.14746/prt.2016.4.4

Abstract

The principal theme of the article is the ontological status of Michel Foucault's archaeology of knowledge, with reference to “aporetic” source of its inspiration, which was undoubtedly structuralism and lacanian psychoanalysis. If Foucault's main notion – discourse, is based on the socio-historical permanence of statements related to the same formation rules, discourse formation is the field where the statements are linked and stabilized in their division. The major issue is the materiality of these statements, and consequently the material transformation rules of discourse emergence, the constitutive principle of discontinuity. As Gilles Deleuze wrote: “The present is a roll the dice [...] in one go, bones and rules are rolling”. The discourse is not just a collection of more or less structured rules, but rather a set of practices that perform an act; subjects (individual or collective) therefore do not have a permanent, structured identity within the discourse, but rather represent a constant change and the result of empowerment practices which have their own history. Reproduction of discourse is at the core of Foucault’s method (also after the “archaeological” period), which could lead us to formulate a concept of “extradiscursive politics”.
https://doi.org/10.14746/prt.2016.4.4
PDF (Język Polski)

References

Agamben, Giorgio. 1999. Potentialities. Collected Essays in Philosophy. Tłum. Daniel Heller-Roazen. Stanford, California: Stanford University Press.

Agamben, Giorgio. 2009. The Signature of All Things. Tłum. Luca D’Isanto, Kevin Atell. New York: Zone Books.

Badiou, Alain. 2000. Deleuze. The Clamor of Being. Tłum. Louise Burchill. Minneapolis-London: University of Minnesota Press.

Deleuze, Gilles. 2014. Fałda. Leibniz a barok. Tłum. Mateusz Janik, Sławomir Królak. Warszawa: PWN.

Deleuze, Gilles. 2004. Foucault. Tłum. Michał Gusin, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.

Deleuze, Gilles. 2007. „Four Propositions on Psychoanalysis” W tegoż, Two Regimes of Madness. Texts and Interviews 1975-1995. Tłum. Ames Hodges, Mike Taormina. New York: Semiotext(e).

Deleuze, Gilles. 2007a. „Immanence: a Life”. W tegoż, Two Regimes of Madness. Texts and Interviews 1975-1995. Tłum. Ames Hodges, Mike Taormina, New York: Semiotext(e).

Deleuze, Gilles. 2011. Logika sensu. Tłum. Grzegorz Wilczyński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Deleuze, Gilles. 1997. Różnica i powtórzenie. Tłum. Bogdan Banasiak, Krzysztof Matuszewski. Warszawa: Wydawnictwo KR.

Deleuze, Gilles, Felix, Guattari. 2008. Anti-Oedipus. Capitalism and Schizophrenia. Tłum. Robert Hurley, Mark Seem, Helen R. Lane. London: Continuum.

Djaballah, Marc. 2008. Kant, Foucault, and Forms of Experience. New York-London: Routledge.

Dosse, François. 2011. Gilles Deleuze and Félix Guattari. Intersecting Lives. Tłum. Deborah Glassman. New York: Columbia University Press.

Dosse, François. 1997. History of Structuralism, vol. 2: The Sign Sets. 1967-Present. Tłum. Deborah Glassman. Minneapolis-London: University of Minnesota Press.

Dybel, Paweł. 2006. Zagadka „drugiej płci”. Spory wokół różnicy seksualnej w psychoanalizie i feminizmie, Kraków: Universitas.

Falkowski, Tomasz. 2013. Myśl i zdarzenie. Pojęcie zdarzenia historycznego w historiografii francuskiej XX wieku. Kraków: Universitas.

Fink, Bruce. 1995. The Lacanian Subject: Between Language and Jouissance. Princeton: Princeton University Press.

Foucault, Michel. 2004. Abnormal. Lectures at the Collège de France 1974-1975. Tłum. Graham Burchell, New York: Picador.

Foucault, Michel.2002. Archeologia wiedzy. Tłum. Andrzej Siemek. Warszawa: DeAgostini-Altaya.

Foucault, Michel.2000. „Czym jest Oświecenie?”. W tegoż, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Tłum. Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. Warszawa-Wrocław: PWN.

Foucault, Michel. 2013. „Kiedy przestał pan wierzyć w sens?”. W tegoż, Kim pan jest, profesorze Foucault? Debaty, rozmowy, polemiki. Red. Bartłomiej Błesznowski, Kajetan M. Jaksender, Krzysztof Matuszewski Tłum. Kajetan M. Jaksender. Kraków: Libron/Eperons-Ostrogi.

Foucault, Michel. 2001. „La philosophie structuraliste permet de diagnostiquer ce qu’est »aujourd’hui«”. W tegoż, Dits et Écrits, t. 1: 1954-1975. Red. Daniel Defert, François Ewald. Paris, Gallimard.

Foucault, Michel.2010. „Lacan, „wyzwoliciel” psychoanalizy”. Tłum. Magdalena Madej, Andrzej Serafin, „Kronos” nr 3.

Foucault, Michel.2009. O archeologii nauk. W odpowiedzi Kołu epistemologicznemu. Tłum. A. Bandura. W Język, dyskurs, społeczeństwo. Red. Lotar Rasiński, Warszawa 2009, PWN.

Foucault, Michel. 1991. Remarks on Marx. Conversations with Duccio Trombadori. Tłum. R. James Goldstein, James Cascaito. New York: Semiotext(e).

Foucault Michel. 2001a. Réponse à une question, w: Idem, Dits et Écrits, t. 1: 1954-1975, red. Daniel Defert, François Ewald. Paris: Gallimard.

Foucault, Michel. 2014. Rządzenie żywymi. Wykłady w Collège de France 1979-1980. Tłum. Michał Herer. Warszawa: PWN.

Foucault, Michel. 2007. Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. Tłum. Tadeusz Komendant. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Foucault, Michel. 2000a. „Strukturalizm i poststrukturalizm”. W tegoż, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, przeł. Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. Warszawa-Wrocław: PWN.

Foucault, Michel. 2000b. „Theatrum Philosophicum”. W tegoż Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Tłum. Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. Warszawa-Wrocław: PWN.

Foucault, Michel. 1998. Trzeba bronić społeczeństwa Wykłady w Collège de France 1976. Tłum. Małgorzata Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo KR.

Foucault, Michel.2000c. Wola wiedzy. Tłum.. Bogdan Banasiak, Krzysztof Matuszewski. W tegoż, Historia seksualności, t. 1. Warszawa: Czytelnik.

Freud, Sigmund. 1975. „Ego i id”. W tegoż, Poza zasadą przyjemności. Tłum. Jerzy Prokopiuk. Warszawa: PWN.

Freud, Sigmund. 1975a. „Poza zasadą przyjemności”, W tegoż, Poza zasadą przyjemności. Tłum. Jerzy Prokopiuk. Warszawa: PWN.

Guattari. Felix. 1984. „Machine and Structure”. W tegoż, Molecular Revolution. Psychiatry and Politics. Tłum. Rosemary Sheed. Harmondsworth: Penguin Books.

Guattari, Felix. 2013. Schizoanalytic Cartographies. Tłum. Andrew Goffey. London-New Delhi-New York-Sydney: Bloomsbury.

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2002. Fenomenologia ducha. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Heidegger, Martin. 1989. Kant a problem metafizyki. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: PWN.

Heidegger, Martin. 1977. „List o »humanizmie«”. Tłum. Józef Tischner. W Martin Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane. Warszawa: Czytelnik.

Heidegger, Martin. 1996. Przyczynki do filozofii (Z wydarzenia). Tłum. B. Baran, J. Mizera, Kraków 1996, Wydawnictwo Baran i Suszyński.

Homer, Sean. 2005. Jacques Lacan, London-New York: Routledge.

Howarth, David. 2008. Dyskurs. Tłum. Anna Gąsior-Niemiec, Warszawa: Oficyna Naukowa.

Komendant, Tadeusz. 1998. „Posłowie tłumacza”. W Michel Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum. Tadeusz Komendant. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Lacan, Jacques.1996. Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie. Tłum. Barbara Gorczyca, Wincenty Grajewski. Warszawa: Wydawnictwo KR.

Lacan, Jacques. 2013. „Imiona-Ojca”. W tegoż, Imiona-Ojca. Tłum. Ricardo Carrabino, Tomasz Gajda, Janusz Kotara, Barbara Kowalów, Agnieszka Kurek. Warszawa: PWN.

Lacan, Jacques. 2002. On a Question Prior to Any Possible Treatment of Psychosis. W tegoż, Écrits. Tłum. Bruce Fink, New York-London: W. W. Norton & Company.

Lacan, Jacques. 2002. „Response to Jean Hyppolite’s Commentary on Freud’s »Verneinung«”. W tegoż, Écrits. Tłum. Bruce Fink. New York-London: W. W. Norton & Company.

Lacan, Jacques. 2002a. Seminar on „The Purloined Letter”. W tegoż, Écrits. Tłum. B. Fink. New York-London: W. W. Norton & Company.

Lacan, Jacques. 2014. Seminarium III Psychozy, oprac. Jacques-Alain Miller. Tłum. J. Waga. Warszawa: PWN.

Lacan, Jacques. 2013a. „Symboliczne, wyobrażeniowe, realne”. W tegoż, Imiona-Ojca. Tłum. Ricardo Carrabino, Tomasz Gajda, Janusz Kotara, Barbara Kowalów, Agnieszka Kurek. Warszawa: PWN.

Lacan, Jacques.1991. The Ego in Freud’s Theory and in the Technique of Psychoanalysis. The Seminar of Jacques Lacan Book II. Tłum. Sylvana Tomaselli. New York-London: W.W. Norton & Company.

Lacan, Jacques. 1998. The Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis. The Seminar of Jacques Lacan Book XI, red. Jacques-Alain Miller. Tłum. Alan Sheridan, New York & London: W.W. Norton & Company.

Lacan, Jacques, Chapsal, Madelaine. 2009. „Klucz do psychoanalizy. Z Jacquesem Lacanem rozmawia Madelaine Chapsal”. W Slavoj Žižek, Lacan. Przewodnik Krytyki Politycznej. Tłum. Julian Kutyła, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Laclau, Ernesto, Mouffe, Chantal. 2007. Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej. Tłum. Sławomir Królak. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.

Lang, Hermann. 2005. Język i nieświadomość. Podstawy teorii psychoanalitycznej Jacquesa Lacana. Tłum. Paweł Piszczatowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Leder, Andrzej. 2001. Nieświadomość jako pustka. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.

Lévi-Strauss, Claude. 2009. „Skuteczność symboliczna”. W tegoż, Antropologia strukturalna. Tłum. Krzysztof Pomian. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Lévi-Strauss, Claude. 1973. „Wstęp”. W Marcel Mauss, Socjologia i antropologia. Tłum. Marcin Król, Krzysztof Pomian, J. Szacki. Warszawa: PWN.

Laclau, Ernesto, Mouffe, Chantal. 2007. Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej. Tłum. Sławomir Królak. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.

Lang, Hermann. 2005. Język i nieświadomość. Podstawy teorii psychoanalitycznej Jacquesa Lacana. Tłum. Paweł Piszczatowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Leder, Andrzej. 2001. Nieświadomość jako pustka. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.

Lévi-Strauss, Claude. 2009. „Skuteczność symboliczna”. W tegoż, Antropologia strukturalna. Tłum. Krzysztof Pomian. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Lévi-Strauss, Claude. 1973. „Wstęp”. W Marcel Mauss, Socjologia i antropologia. Tłum. Marcin Król, Krzysztof Pomian, J. Szacki. Warszawa: PWN.

Mościcki, Paweł. 2012. Idea potencjalności. Możliwość filozofii według Giorgio Agambena. Warszawa: Stowarzyszenie Pro Cultura Litteraria-Instytut Badań Literackich PAN.

Lovejoy, Arthur O. 1948. Essays in History of Ideas, Baltimore: The Johns Hopkins Press.

Lovejoy, Arthur O. 2009. Wielki łańcuch bytu. Studium historii pewnej idei. Tłum. Artur Przybysławski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Piaget, Jean. 1972. Strukturalizm. Tłum. Stanisław Cichowicz. Warszawa: PIW.

de Saussure, Ferdinand. 2002. Kurs językoznawstwa ogólnego. Tłum. Krystyna Kasprzyk. Warszawa: PWN.

Veyne, Paul. 2005. Foucault rewolucjonizuje historię. Tłum. Tomasz Falkowski. Toruń: Wydwnictwo Adam Marszałek.