Słowa kluczowe
kosmos
ZSRR
Levitas
Latour
Jak cytować
Abstrakt
USSR-2061 to rosyjski futurystyczny projekt online, który prezentuje nowy ZSRR, wiek po locie Gagarina w kosmos. Artykuł łączy projekt z radzieckim kosmicznym utopizmem oraz nostalgią, która po nim pozostała, badając USSR-2061 i jego artefakty przez pryzmat studiów nad utopiami. Szczególny nacisk położony zostaje na przenikające projekt napięcie pomiędzy jego utopizmem a pragnieniem realizmu, które usytuowane zostaje w ramach tradycyjnego toposu utopii, tj. tego jak osiągnąć rzeczywistą, a nie jedynie wyobrażeniową zmianę świata. Ów wymiar realistyczny powiązany jest z koncepcją utopii jako metody u Levitasa, co – jak dowodzi artykuł – utrudnia konstruowanie „obrazu przyszłości”, do którego zmierza projekt. Zamiast tego, powstałe wizje i narracje albo pokrywają się z oficjalnym rosyjskim dyskursem politycznym wykorzystującym radziecką nostalgię, albo popadają w retrofuturystyczne powtórzenie satyrycznego ujęcia radzieckich dyskursów. Jednakże w USSR-2061 występuje również inny sposób konstruowania utopii, choć nie zawsze jest on podkreślany. Aby uczynić utopię możliwą w anty-utopijnych czasach, należy przemyśleć jej warunki możliwości czy jej topos. W sensie teoretycznym, taką alternatywę przedstawia Latour w idei Ziemskości (Terrestrial) (2017), oznaczającej miejsce, które w utopijnych kategoriach poprzedza przekroczenie granicy pomiędzy rzeczywistym i wyobrażonym, politycznym i kulturowym. W tym samym duchu, artykuł ukazuje USSR-2061 jako próbę stworzenia nowej utopii poprzez przemyślenie przestrzeni. Pomocne w tym są odniesienia do idei kosmizmu u Władimira Wiernadskiego i Aleksandra Czyżewskiego, których związki z podejściem Latoura były już przedmiotem badań.
Bibliografia
Ågren, Mattias. 2014. Phantoms of a Future Past: A Study of Contemporary Russian Anti-Utopian Novels. Stockholm: Stockholm University. http://www.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A755072&dswid=-4522.
Bauman, Zygmunt. 2003. “Utopia with no Topos.” History of the Human Sciences 16(1): 11–25. https://doi.org/10.1177/0952695103016001003.
Boym, Svetlana. 2001. The Future of Nostalgia. New York: Basic Books.
Cavalcante Schuback, Marcia Sá. 2016. “The Reality of the Real: Commentaries on Questions of Socialist Realism.” Baltic Worlds 9(4): 59–60.
Chukhrov, Keti. 2018. “Anagogia in Cosmism and Communism.” E-Flux Journal 88.
Cziżewskij, A.Ł. (1924) 2015. “Fiziczeskije Faktory Istoriczeskogo Processa.” Noosfiera. Obszczestwo. Czełow 3. http://noocivil.esrae.ru/239-1358.
Engström, Maria. 2019. “Telluro-Cosmic Imperial Utopia and Contemporary Russian Art.” In The Post-Soviet Politics of Utopia: Language, Fiction and Fantasy in Modern Russia, edited by Mikhail Suslov and Per-Arne Bodin. London: Bloomsbury Publishing. https://doi.org/10.5040/9781788317078.ch-003.
Fiodorow, N.F. 1995. “Wopros o Bratstwie, Ili Rodstwie, o Priczinach Niebratskogo, Nierodstwiennogo t.je. Niemirnogo, Sostojanija Mira i o Sriedstwach k Wosstanowleniju Rodstwa (Zapiska Ot Nieuczenych k Uczeny).” In Sobranije Soczinienij w 4ch Tomach. Tom Pierwyj, edited by S. G. Siemionowa. Moskwa: Izdatielskaja gruppa „Progriess”.
Gerovitch, Slava. 2017a. “New Soviet Man’ Inside Machine.” In Soviet Space Mythologies: Public Images, Private Memories, and the Making of a Cultural Identity. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt15nmjd1.7.
Gerovitch, Slava. 2017a. 2017b. “Remembering the Soviet Space Age.” In Soviet Space Mythologies Public Images, Private Memories, and the Making of a Cultural Identity. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt15nmjd1.11.
Gorbov, Alexander. n.d. “Zaryanka.” USSR-2061. http://2061.su/konkursy/litkonkurs-2/work/zaryanka/.
Groys, Boris. 2015. “Cosmic Anxiety: The Russian Case.” E-Flux Journal 65.
Jameson, Fredric. 2003. “Future City.” New Left Review 21: 65–80.
Kohonen, Iina. 2017a. “A Completely Ordinary Hero.” In Picturing The Cosmos: A Visual History of Early Soviet Space Endeavor. Translated by Albion Butters and Tiina Hyytiäinen. Bristol: Intellect Books Ltd.
Kohonen, Iina. 2017b. “The Housebroken Hero.” In Picturing The Cosmos: A Visual History of Early Soviet Space Endeavor. Translated by Albion Butters and Tiina Hyytiäinen. Bristol: Intellect Books Ltd.
Kohonen, Iina. 2017c. “The Tormented Hero.” In Picturing The Cosmos: A Visual History of Early Soviet Space Endeavor. Translated by Albion Butters and Tiina Hyytiäinen. Bristol: Intellect Books Ltd.
Kohonen, Iina. 2017d. “Travelers in the Void.” In Picturing The Cosmos: A Visual History of Early Soviet Space Endeavor. Translated by Albion Butters and Tiina Hyytiäinen. Bristol: Intellect Books Ltd.
Latour, Bruno. 2012. Facing Gaia: Eight Lectures on the New Climatic Regime. Translated by Catherine Porter. Cambridge: Polity Press.
Latour, Bruno. 2017. Down To Earth: Politics in the New Climatic Regime. Translated by Catherine Porter. Cambridge: Polity Press.
Levitas, Ruth. 2013. Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society. London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9781137314253.
Levitas, Ruth, Lucy Sargisson. 2013. “Utopia in Dark Times: Optimism/Pessimism and Utopia/Dystopia.” In Dark Horizons: Science Fiction and the Dystopian Imagination, edited by Tom Moylan and Raffaella Baccolini. New York: Routledge.
Mitrofanowa, A.W. 2020. “Tieołogija Oswobożdienija w Sowriemiennoj Russkojazycznoj Fantastikie.” Vek Globalizatsii. https://doi.org/10.30884/vglob/2020.02.11.
Oushankine, Serguei Alex. 2007. “‘We’re Nostalgic but We’re Not Crazy’: Retrofitting the Past in Russia.” The Russian Review 66(3): 451–482. https://doi.org/10.1111/j.1467-9434.2007.00453.x.
Sargent, Lyman Tower. 2006. “In Defense of Utopia.” Diogenes 53(1): 11–17. https://doi.org/10.1177/0392192106062432.
Schwartz, Matthias. 2011. “A Dream Come True: Close Encounters with Outer Space in Soviet Popular Scientific Journals of the 1950s and 1960s.” In Soviet Space Culture: Cosmic Enthusiasm in Socialist Societies, edited by Eva Maurer et al. London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9780230307049_18.
Shpakov, Vladislav. 2013. “Show Me Your Documents!” In USSR-2061. Moscow: USSR-2061. https://issuu.com/archy13/docs/ussr-2061.
Siddiqi, Asif. 2011. “From Cosmic Enthusiasm to Nostalgia for the Future.” In Soviet Space Culture: Cosmic Enthusiasm in Socialist Societies, edited by Eva Maurer et al. London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9780230307049_21.
Simakova, Marina. 2016. “No Man’s Space: On Russian Cosmism.” E-Flux Journal 74.
Suvin, Darko. 2013. “Theses on Dystopia 2001.” In Dark Horizons: Science Fiction and the Dystopian Imagination, edited by Tom Moylan and Raffaella Baccolini. New York: Routledge.
Sylvester, Roshanna P. 2011. “Let’s Find Out Where the Cosmonaut School Is.” In Soviet Space Culture: Cosmic Enthusiasm in Socialist Societies, edited by Eva Maurer et al. London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9780230307049_10.
USSR-2061. 2020a. “Project USSR-2061.” Accessed April 5, 2020a. http://www.2061.su.
USSR-2061. 2020b. “Setting.” Accessed April 5, 2020b. http://www.2061.su/setting.
Wallenstein, Sven-Olov. 2016. “Adorno’s Realism.” Baltic Worlds 9(4): 28–34.
Wiernadskij, W.I. (1944) 2013. “Nieskolko Słow o Noosfierie.” Noosfiernyje Issledowanija 3(1): 6–17.
Zhilyaev, Arseny. 2018. “Optimists of the Future Past Perfect.” E-Flux Journal 88.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.