Czy przyszłość jest radziecka? USSR-2061 i rzeczywistość utopii
PDF (English)

Słowa kluczowe

utopia
kosmos
ZSRR
Levitas
Latour

Jak cytować

Privalov , R. . (2021). Czy przyszłość jest radziecka? USSR-2061 i rzeczywistość utopii. Praktyka Teoretyczna, 41(3), 193–228. https://doi.org/10.14746/prt.2021.3.10

Abstrakt

USSR-2061 to rosyjski futurystyczny projekt online, który prezentuje nowy ZSRR, wiek po locie Gagarina w kosmos. Artykuł łączy projekt z radzieckim kosmicznym utopizmem oraz nostalgią, która po nim pozostała, badając USSR-2061 i jego artefakty przez pryzmat studiów nad utopiami. Szczególny nacisk położony zostaje na przenikające projekt napięcie pomiędzy jego utopizmem a pragnieniem realizmu, które usytuowane zostaje w ramach tradycyjnego toposu utopii, tj. tego jak osiągnąć rzeczywistą, a nie jedynie wyobrażeniową zmianę świata. Ów wymiar realistyczny powiązany jest z koncepcją utopii jako metody u Levitasa, co – jak dowodzi artykuł – utrudnia konstruowanie „obrazu przyszłości”, do którego zmierza projekt. Zamiast tego, powstałe wizje i narracje albo pokrywają się z oficjalnym rosyjskim dyskursem politycznym wykorzystującym radziecką nostalgię, albo popadają w retrofuturystyczne powtórzenie satyrycznego ujęcia radzieckich dyskursów. Jednakże w USSR-2061 występuje również inny sposób konstruowania utopii, choć nie zawsze jest on podkreślany. Aby uczynić utopię możliwą w anty-utopijnych czasach, należy przemyśleć jej warunki możliwości czy jej topos. W sensie teoretycznym, taką alternatywę przedstawia Latour w idei Ziemskości (Terrestrial) (2017), oznaczającej miejsce, które w utopijnych kategoriach poprzedza przekroczenie granicy pomiędzy rzeczywistym i wyobrażonym, politycznym i kulturowym. W tym samym duchu, artykuł ukazuje USSR-2061 jako próbę stworzenia nowej utopii poprzez przemyślenie przestrzeni. Pomocne w tym są odniesienia do idei kosmizmu u Władimira Wiernadskiego i Aleksandra Czyżewskiego, których związki z podejściem Latoura były już przedmiotem badań.

https://doi.org/10.14746/prt.2021.3.10
PDF (English)

Bibliografia

Ågren, Mattias. 2014. Phantoms of a Future Past: A Study of Contemporary Russian Anti-Utopian Novels. Stockholm: Stockholm University. http://www.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A755072&dswid=-4522.

Bauman, Zygmunt. 2003. “Utopia with no Topos.” History of the Human Sciences 16(1): 11–25. https://doi.org/10.1177/0952695103016001003.

Boym, Svetlana. 2001. The Future of Nostalgia. New York: Basic Books.

Cavalcante Schuback, Marcia Sá. 2016. “The Reality of the Real: Commentaries on Questions of Socialist Realism.” Baltic Worlds 9(4): 59–60.

Chukhrov, Keti. 2018. “Anagogia in Cosmism and Communism.” E-Flux Journal 88.

Cziżewskij, A.Ł. (1924) 2015. “Fiziczeskije Faktory Istoriczeskogo Processa.” Noosfiera. Obszczestwo. Czełow 3. http://noocivil.esrae.ru/239-1358.

Engström, Maria. 2019. “Telluro-Cosmic Imperial Utopia and Contemporary Russian Art.” In The Post-Soviet Politics of Utopia: Language, Fiction and Fantasy in Modern Russia, edited by Mikhail Suslov and Per-Arne Bodin. London: Bloomsbury Publishing. https://doi.org/10.5040/9781788317078.ch-003.

Fiodorow, N.F. 1995. “Wopros o Bratstwie, Ili Rodstwie, o Priczinach Niebratskogo, Nierodstwiennogo t.je. Niemirnogo, Sostojanija Mira i o Sriedstwach k Wosstanowleniju Rodstwa (Zapiska Ot Nieuczenych k Uczeny).” In Sobranije Soczinienij w 4ch Tomach. Tom Pierwyj, edited by S. G. Siemionowa. Moskwa: Izdatielskaja gruppa „Progriess”.

Gerovitch, Slava. 2017a. “New Soviet Man’ Inside Machine.” In Soviet Space Mythologies: Public Images, Private Memories, and the Making of a Cultural Identity. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt15nmjd1.7.

Gerovitch, Slava. 2017a. 2017b. “Remembering the Soviet Space Age.” In Soviet Space Mythologies Public Images, Private Memories, and the Making of a Cultural Identity. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt15nmjd1.11.

Gorbov, Alexander. n.d. “Zaryanka.” USSR-2061. http://2061.su/konkursy/litkonkurs-2/work/zaryanka/.

Groys, Boris. 2015. “Cosmic Anxiety: The Russian Case.” E-Flux Journal 65.

Jameson, Fredric. 2003. “Future City.” New Left Review 21: 65–80.

Kohonen, Iina. 2017a. “A Completely Ordinary Hero.” In Picturing The Cosmos: A Visual History of Early Soviet Space Endeavor. Translated by Albion Butters and Tiina Hyytiäinen. Bristol: Intellect Books Ltd.

Kohonen, Iina. 2017b. “The Housebroken Hero.” In Picturing The Cosmos: A Visual History of Early Soviet Space Endeavor. Translated by Albion Butters and Tiina Hyytiäinen. Bristol: Intellect Books Ltd.

Kohonen, Iina. 2017c. “The Tormented Hero.” In Picturing The Cosmos: A Visual History of Early Soviet Space Endeavor. Translated by Albion Butters and Tiina Hyytiäinen. Bristol: Intellect Books Ltd.

Kohonen, Iina. 2017d. “Travelers in the Void.” In Picturing The Cosmos: A Visual History of Early Soviet Space Endeavor. Translated by Albion Butters and Tiina Hyytiäinen. Bristol: Intellect Books Ltd.

Latour, Bruno. 2012. Facing Gaia: Eight Lectures on the New Climatic Regime. Translated by Catherine Porter. Cambridge: Polity Press.

Latour, Bruno. 2017. Down To Earth: Politics in the New Climatic Regime. Translated by Catherine Porter. Cambridge: Polity Press.

Levitas, Ruth. 2013. Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society. London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9781137314253.

Levitas, Ruth, Lucy Sargisson. 2013. “Utopia in Dark Times: Optimism/Pessimism and Utopia/Dystopia.” In Dark Horizons: Science Fiction and the Dystopian Imagination, edited by Tom Moylan and Raffaella Baccolini. New York: Routledge.

Mitrofanowa, A.W. 2020. “Tieołogija Oswobożdienija w Sowriemiennoj Russkojazycznoj Fantastikie.” Vek Globalizatsii. https://doi.org/10.30884/vglob/2020.02.11.

Oushankine, Serguei Alex. 2007. “‘We’re Nostalgic but We’re Not Crazy’: Retrofitting the Past in Russia.” The Russian Review 66(3): 451–482. https://doi.org/10.1111/j.1467-9434.2007.00453.x.

Sargent, Lyman Tower. 2006. “In Defense of Utopia.” Diogenes 53(1): 11–17. https://doi.org/10.1177/0392192106062432.

Schwartz, Matthias. 2011. “A Dream Come True: Close Encounters with Outer Space in Soviet Popular Scientific Journals of the 1950s and 1960s.” In Soviet Space Culture: Cosmic Enthusiasm in Socialist Societies, edited by Eva Maurer et al. London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9780230307049_18.

Shpakov, Vladislav. 2013. “Show Me Your Documents!” In USSR-2061. Moscow: USSR-2061. https://issuu.com/archy13/docs/ussr-2061.

Siddiqi, Asif. 2011. “From Cosmic Enthusiasm to Nostalgia for the Future.” In Soviet Space Culture: Cosmic Enthusiasm in Socialist Societies, edited by Eva Maurer et al. London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9780230307049_21.

Simakova, Marina. 2016. “No Man’s Space: On Russian Cosmism.” E-Flux Journal 74.

Suvin, Darko. 2013. “Theses on Dystopia 2001.” In Dark Horizons: Science Fiction and the Dystopian Imagination, edited by Tom Moylan and Raffaella Baccolini. New York: Routledge.

Sylvester, Roshanna P. 2011. “Let’s Find Out Where the Cosmonaut School Is.” In Soviet Space Culture: Cosmic Enthusiasm in Socialist Societies, edited by Eva Maurer et al. London: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9780230307049_10.

USSR-2061. 2020a. “Project USSR-2061.” Accessed April 5, 2020a. http://www.2061.su.

USSR-2061. 2020b. “Setting.” Accessed April 5, 2020b. http://www.2061.su/setting.

Wallenstein, Sven-Olov. 2016. “Adorno’s Realism.” Baltic Worlds 9(4): 28–34.

Wiernadskij, W.I. (1944) 2013. “Nieskolko Słow o Noosfierie.” Noosfiernyje Issledowanija 3(1): 6–17.

Zhilyaev, Arseny. 2018. “Optimists of the Future Past Perfect.” E-Flux Journal 88.