Słowa kluczowe
wczesne średniowiecze
Poznań
Ostrów Tumski
ołów
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 35
Liczba pobrań: 20
Abstrakt
Wczesnośredniowieczne toporki miniaturowe, szczególnie licznie znajdowane na terenie Rusi Kijowskiej, obszarach bałtyjskich, na ziemiach władztwa Piastów i w południowej Skandynawii, od ponad 100 lat są w obszarze zainteresowań badaczy broni. Najczęściej rejestruje się je na terenie grodów, osad przygrodowych lub związanych z nimi cmentarzysk — stąd traktowane są jako przedmioty związane ze sferą elit. Miniatury te datuje się od X-XIII w., z czytelnym nasileniem ich występowania w wiekach XI i XII. Niniejszy artykuł ma na celu zaprezentowanie toporka miniaturowego odkrytego na Ostrowie Tumskim w Poznaniu w 2010 r. Jest to obszar, na którym w X w. wzniesiono jeden z największych piastowskich grodów. Toporek wydobyto z nawarstwień nowożytnych na południowy zachód od części książęcej grodu. Przedmiot został poddany badaniom specjalistycznym. Wykonano analizę metryczną i surowcową oraz rozpoznano techniki wykonania toporka przy wykorzystaniu mikroskopu cyfrowego oraz skaningowego mikroskopu elektronowego (SEM-EDS). Przeprowadzono również analizę porównawczą z miniaturami wczesnośredniowiecznych toporków z Europy Środkowej i Północnej. Na tej podstawie podjęto próbę ustalenia funkcji omawianego przedmiotu.
Bibliografia
Darkevič, W. P. (1961). Topor kak symbol Peruna v dvernerusskom jazyčestve. Sovetskaja Archeologija, (4), 91–102.
Duk, D. (2008). Da wynikaŭ arhealagičnyh raskopak na zapalockim pasadze staražytnaga Polacka ŭ 2004 g. Arhealogičny zbornik, 1, 52–57. Mińsk.
Kirpičnikov, A. N. (1966). Drievnerusskoe oružie. T. 2: Kop’ja, sulicy, boevye topory, bulavy, kisteni IX–XII vv. Archeologija SSSR. Svod Archeologičeskich Istočnikov, E 1-36. Moskwa.
Kotowicz, P. N. (2012). Na tropie spektakularnej omyłki. Nowe spojrzenie na toporek z „napisem” z Ostrowa Tumskiego w Poznaniu. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, 29, 111–122. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.29.06
Kóčka-Krenz, H. (1983). Złotnictwo skandynawskie IX–X wieku. Poznań.
Kóčka-Krenz, H. (1993). Biżuteria północno-zachodnio słowiańska. Poznań.
Kóčka-Krenz, H. (2012). Badania Instytutu Prahistorii UAM na Ostrowie Tumskim w Poznaniu w latach 2008–2011. W: H. Kóčka-Krenz (red.), Poznań we wczesnym średniowieczu (t. VII, s. 7–22). Poznań.
Kucypera, P., Pranke, P., & Wadyl, S. (2011). Wczesnośredniowieczne toporki miniaturowe. Toruń.
Makarov, N. A. (1992). Drevnieruskie amulety-toporiki. Rossijskaja Archeologija, (2), 41–56.
Munsell. (1973). Munsell soil color charts. Baltimore.
Jagodziński, M. F. (2015). Truso – legenda Bałtyku / The legend of the Baltic Sea. Katalog wystawy / Exhibition catalogue. Elbląg.
Głosek, M. (1996). Późnośredniowieczna broń obuchowa w zbiorach polskich. Warszawa–Łódź.
Nadolski, A. (1954). Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XIII wieku. Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis, (3). Łódź.
Niesiołowska, A., Perzyńska, M., & Żak, J. (1960). Badania na posesji Ostrów Tumski 13 w latach 1950–1953. W: W. Hensel (red.), Poznań we wczesnym średniowieczu (t. 2, s. 67–219). Wrocław–Warszawa.
Paner, H. (2020). Życie duchowe. W: B. Kościński (red.), Archeologia Gdańska (t. VII, Lastadia – najstarsza stocznia Gdańska w świetle badań archeologicznych, s. 473–500). Gdańsk.
Palusen, P. (1956). Axt und Kreuz in Nord- und Osteuropa. Bonn.
Zemīs, G. (1998). Christliche und heidnische Symbole aus Bergen des 9.–12. Jahrhunderts in Zentrallettland (Daugmale, Talsi, Mežotne). W: M. Müller-Wille (red.), Rom und Byzantz im Norden. Mission und Glaubenswechsel im Ostseeraum während des 8.–14. Jahrhunderts (Bd. 2, s. 97–113). Mainz–Stuttgart.
Żak, J. (1956). Z dziejów znajomości pisma w Polsce. Slavia Antiqua, 5, 377–398.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Olga Antowska-Gorączniak, Małgorzata Mrozek-Wysocka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie posiada autor/autorzy utworu, który/którzy udzielają licencji do jego opublikowania Czasopismu. Prace publikowane w czasopiśmie dostępne są na licencji Creative Commons: CC BY-ND.