Słowa kluczowe
cathedral vicar and notary of the Gniezno chapter
Pomeranian archdeacon and official
scriptor of the canon of the Holy Mass
Jak cytować
Abstrakt
The article presents the person of Marcin son of Paweł of Gołocice, descendant of the minor gentry of Łęczyca. The author describes his career as notary (notary imperiali auctoritate, notary of the Gniezno consistory and chapter, surrogate of the Gniezno official and official of Pomerania) and beneficiary (parson of Borkowo, Sompolno and Staw, vicar of the Gniezno cathedral, Pomeranian archdeacon in the Włocławek chapter).
On the one hand, emphasis is placed on Marcin’s personal talents which enabled him to perform various offices and functions in the service of the Gniezno college of vicars, cathedral and chapter (watchmaker, succentor of the cathedral choir, prefect of the construction of the cathedral). On the other hand, attention is drawn to the patronage of Władysław Oporowski, a Gniezno canon and bishop of Włocławek (1434-1449), thanks to whom Marcin of Gołocice, as one of three out of 106 vicars of the Gniezno cathedral, in the first half of the 15th century obtained prelature of the cathedral chapter and was nominated Pomeranian archdeacon in the Włocławek chapter.
Marcin of Gołocice is also the only known vicar-scriptor, the author of the inscription of the canon of the Holy Mass with a detailed Polish gloss in a manuscript which is now property of the National Library of Poland.Bibliografia
Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, ed. B. Ulanowski, t. 1, Acta capitulorum Gneznensis, Poznaniensis et Vladislaviensis (1408-1530), t. 2, Acta iudiciorum ecclesiasticorum dioecesum Gneznensis et Poznaniensis (1403-1530), Kraków 1894, 1901 (Monumenta Medii Aevi Historica; t. 13, 16).
Bullarium Poloniae, t. 1-7, ed. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś [i in.], Romae-Lublini 1982-2006.
Codex diplomaticus Poloniae, t. 1-2, ed. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, Varsoviae 1847, 1848, 1852.
Jana Łaskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego […] Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, t. 1-2, Gniezno 1880-1881.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, wyd. [I. Zakrzewski], F. Piekosiński, A. Gąsiorowski [i in.], t. 1-11, Poznań 1877-1999.
Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1508. Biblioteka Jagiellońska rkp. 258, t. 1-2, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, przy współpracy R. Grzesika, Kraków 2004.
Repertorium Germanicum online. Dostępne [w:] http://www.romana-repertoria.net/993.html
Metrica capituli Wladislaviensis antiquissima (1435-1518), ed. A. Gąsiorowski (CD-ROM, Archiwum Diecezjalne – Włocławek. Elektroniczna edycja faksymilowa. Księga nr 215), Poznań-Kórnik 2001.
Gniezno, Archiwum Archidiecezjalne
Acta capituli Gnesnensis, księga B 14
Acta causarum consistorii Gnesnensis, księgi: A 3, A 4, A 5, A 6, A 7, A 15, A 16, A 17, A 42; E 40.
Dyplomy Gnieźnieńskie 1, nr 331
Biblioteka Narodowa
BN 12627 III.
Biskup M., Pod panowaniem krzyżackim (od 1308 r. do 1454 r.), [w:] Historia Gdańska, t. 1: do roku 1454, red. E. Cieślak, Gdańsk 1978, s. 337-627, 638-642, 660-673.
Chodyński S., Organy, śpiew i muzyka w kościele katedralnym włocławskim, Włocławek 1902.
Chodyński S., Wikariusze katedry włocławskiej, Włocławek 1912.
Czyżak M., Kapituła katedralna w Gnieźnie w świetle metryki z lat 1408-1448, Poznań 2003.
Czyżak M., Notariusze kapituły gnieźnieńskiej w pierwszej połowie XV wieku, „Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski” 1 (2003), s. 7-34.
Czyżak M., Wikariusze katedry gnieźnieńskiej jako plebani w 1. połowie XV wieku, [w:] Kościół i duchowieństwo w średniowiecznej Polsce i na obszarach sąsiednich, red. R. Biskup, A. Radzimiński, Toruń 2013, s. 29-51.
Denis M., Codices Manuscripti Bibliothecae Palatinae Vindobonensis Latini Aliarumque Occidentis Linguarum, vol. I, pars III, Vindobonae 1795.
Fijałek J., O archidiakonach pomorskich i urzędnikach biskupich w archidiakonacie pomorskim archidiecezji włocławskiej w XII-XV wieku, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 6 (1899), s. 125-172.
Freytag H., Das Archidiakonat Pommerellen der Diözese Wloclawek im Mittelalter, „Altpreussische Monatsschrift” 41 (1904), s. 204-233.
Gąsiorowski A., Kanonicy włocławscy w najstarszej metryce kapitulnej (1435-1500), [w:] Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej. Studia nad pochodzeniem i funkcjonowaniem elity kościelnej, red. A. Radzimiński, Toruń 2000, s. 9-51.
Gąsiorowski A., Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich. Katalog admisji w Gnieźnie i w Poznaniu 1420-1500, Poznań 1993.
Gąsiorowski A., Skierska I., Początki oficjalatu kamieńskiego archidiecezji gnieźnieńskiej, „Kwartalnik Historyczny” 103 (1996), z. 2, s. 3-21.
Gąsiorowski A., Skierska I., Szymon ze Stawu (zm. przed lub w 1452), kanonik łęczycki i kaliski, oficjał i wikariusz kamieński, pomorski i kaliski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 50, Warszawa–Kraków 2015, s. 282-284.
Gąsiorowski A., Skierska I., Średniowieczni oficjałowie gnieźnieńscy, „Roczniki Historyczne” 61 (1995), s. 37-86.
Günther O., Die Handschriften der Kirchenbibliothek von St. Marien in Danzig, Katalog der Handschriften der Danziger Stadtbibliothek, t. 5, Danzig 1921.
Hirsch T., Die Ober-Pfarrkirche von St. Marien in Danzig in ihren Denkmälern und in ihren Beziehungen zum kirchlichen Leben Danzigs überhaupt, t. 1-2, Danzig 1843.
Inwentarz rękopisów do połowy XVI wieku w zbiorach Biblioteki Narodowej, oprac. J. Kaliszuk, S. Szyller, Warszawa 2012.
Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych, t. 1-4, Gniezno 1883.
Kozierowski S., Szematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej, Poznań 1934.
Kriedte P., Die Herrschaft der Bischöfe von Włocławek in Pommerellen: von den Anfängen bis zum Jahre 1409, Göttingen 1974.
Librowski S., Kapituła katedralna włocławska. Zarys dziejów i organizacji, Włocławek 1949.
Lutyński K., Kapituła katedralna w Poznaniu w XVI w. Organizacja i majątek, Poznań 2003.
Nowacki J., Kościół katedralny w Poznaniu, Dzieje Archidiecezji Poznańskiej, t. 1, Poznań 1959.
Nowak T., Własność ziemska w ziemi łęczyckiej w czasach Władysława Jagiełły, Łódź 2003.
Polska pisząca w średniowieczu. Kopiści i kolofony rękopisów średniowiecznych ze zbiorów polskich, t. 1, Biblioteki Warszawy, red. E. Potkowski, Manuscripta Medii Aevi Poloniae, 1, Warszawa 1993.
Radzimiński A., Duchowieństwo kapituł katedralnych w Polsce XIV i XV w na tle porównawczym: studium nad rekrutacją i drogami awansu, Toruń 1995.
Radzimiński A., Kapituła i duchowieństwo katedralne w średniowiecznym Włocławku, [w:] Włocławek. Dzieje miasta, red. J. Staszewski, t. 1: Od początków do 1918 r., Włocławek 1999, s. 73-86.
Radzimiński A., Prałaci i kanonicy kapituły katedralnej płockiej w XIV i I połowie XV wieku. Studium prozopograficzne, t. 1: Prałaci, t. 2: Kanonicy, Toruń 1991-1993.
Rzepka W.R., Wydra W., Staropolski kanon mszy z 1433 roku, „Slavia Occidentalis” 5 (1988), s. 99-112.
Skupieński K., Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 1997.
Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, red. J. Guzowski, autorzy haseł: T. Borawska [i in.], Olsztyn 1996.
Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, t. 1-7, red. M. Plezia, Wrocław 1953-1992, t. 7-8, red. K. Weyssenhoff-Brożkowa, t. 8- , red. M. Rzepiela, Kraków 1992-.
Sohn A., Deutsche Prokuratoren an der Römischen Kurie in der Frührenaissance (1431-1474), Köln 1997.
Stopka K., Szkoły katedralne metropolii gnieźnieńskiej w średniowieczu. Studia nad kształceniem kleru polskiego w wiekach średnich, Kraków 1994.
Tabulae codicum manu scriptorum praeter graecos et orientales in Bibliotheca Palatina Vindobonensi asservatorum, ed. Academia Caesarea Vindobonensis, t. 3, Vindobonae 1869.
Wilk-Woś Z., W sprawie sporu o dwór biskupów włocławskich na Biskupiej Górce pod Gdańskiem w 1 połowie XV w., [w:] Biskupi, lennicy, żeglarze, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2003, s. 309-320.
Wilk-Woś Z., Władysław z Oporowa (ok. 1495-1453) podkanclerzy królewski, biskup włocławski i arcybiskup gnieźnieński, „Studia Claramontana” 21 (2003), s. 176-449.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).