Słowa kluczowe
moralność ludzka
empatia
(proto)moralność
(proto)podmiot moralny
Bekoff
Pierce
Jak cytować
Abstrakt
W artykule analizuje się pojęcie moralności zaproponowanego przez Bekoffa i Pierce w kontekście moralności zwierząt w książce Dzika sprawiedliwość. Wykazuje się różnice w porównaniu do rozumienia moralności w kontekście ludzkim. Na tej podstawie sugeruje się używanie nazwy (proto)moralność na zwierzęce zachowania zbliżone do zachowań moralnych ludzi. Część artykułu analizuje pojęcie empatii używane w kontekście zwierząt. W artykule argumentuje się też, aby używać trzeciego rodzaju moralnego statusu (proto)podmiotowości moralnej.
Bibliografia
Arystoteles, Polityka, Księga I, 1253 a., w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 6., tłum. L. Piotrowicz, PWN, Warszawa 2001.
Ayala F.J., The difference of being human: morality, „The Proceedings of the National Academy of Sciences of USA”, t. 107, Washington 2010, s. 9015-9022. DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.0914616107
Bekoff M., Pierce J., Dzika sprawiedliwość. Moralne życie zwierząt, tłum. S. Szymański, Copernicus Center Press, Kraków 2018.
Breczko J., Cztery odmiany empatii, „Kwartalnik Filozoficzny”, t. XLII, z. 3, 2014, s. 155-169.
Donaldson S., Kymlicka W., Zoopolis. Teoria polityczna praw zwierząt, tłum. M. Wańkowicz, M. Stefański, Oficyna 21, Warszawa 2018.
Fitzpatrick S., Animal morality: What is the debate about?, „Biology and Philosophy” 32 (2017), s. 1151-1183. DOI: https://doi.org/10.1007/s10539-017-9599-6
Griffin D.R., Umysły zwierząt, tłum. M. Ślósarska, A. Tabaczyńska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
Heinrich B., Umysł kruka. Badania i przygody w świecie wilczych ptaków, tłum. M. Szczubiałka, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018.
Hume D., Badania dotyczące zasad moralności, tłum. M. Filipczuk, T. Tesznar, Wydawnictwo „Zielona Sowa”, Kraków 2005.
King B.J., Osobowość na talerzu. Kim są zwierzęta, które zjadamy?, tłum. A. Pluszka, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2018.
Korsgaard C.M., Morality and the distinctiveness of human action, w: Primates and philosophers: how morality evolved, red. J. Ober, S. Macedo, Princeton University Press, Princeton 2006, s. 98-120. DOI: https://doi.org/10.1515/9781400830336-008
Primates and philosophers: how morality evolved, red. J. Ober, S. Macedo, Princeton University Press, Princeton 2006.
Piłat R., Kategoria [Ty]. Samoodniesienie i perspektywa drugoosobowa, w: W poszukiwaniu osobliwości natury ludzkiej, red. A. Gut, Z. Wróblewski, KUL, Lublin 2015, s. 37-58.
Scheler M., Istota i formy sympatii, tłum. A. Węgrzecki, PWN, Warszawa 1980.
Smith A., Teoria uczuć moralnych, tłum. D. Petsch, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.
Stirner M., Jedyny i jego własność, tłum. J. i A. Gajlewiczowie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Waal F.B.M. de, Ostatni uścisk mamy: emocje zwierząt i co one mówią o nas samych, tłum. R. Kosarzycki, Copernicus Center Press, Karów 2019.
Waal F.B.M. de, Wiek empatii: jak natura uczy nas życzliwości, tłum. Ł. Lamża, Copernicus Center Press, Kraków 2019.
Waren M.A., Status moralny. Obowiązki wobec osób i innych istot żywych, tłum. S. Tokariew, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019.
Wohlleben P., Duchowe życie zwierząt, tłum. E. Kochanowska, Otwarte, Kraków 2017.
Willows A.M., Baynes-Rock M., Two Perspectives on Animal Morality, „Zygon. Journal of Religion and science”, t. 53, z. 4, 2018, s. 953-970. DOI: https://doi.org/10.1111/zygo.12464
Wilson E.O., O naturze ludzkiej, tłum. B. Szacka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988.
Wilson E.O., Socjobiologia, tłum. M. Siemiński, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2000.
Zarosa U., Status moralny zwierząt, PWN, Warszawa 2016.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przemysław Strzyżyński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Filozofia Chrześcijańska pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).