Słowa kluczowe
Epifaniusz z Salaminy
Euzebiusz z Cezarei
montanizm
Tertulian
Jak cytować
Abstrakt
Tertulian jest autorem powszechnie uznawanym za montanistę. Natomiast montanizm jest ruchem religijnym mocno potępianym przez wczesnochrześcijańskich myślicieli. Głównym celem artykułu jest wyjaśnienie, dlaczego uważanie Tertuliana za reprezentanta takiej postaci montanizmu, która została nam przekazana przez Euzebiusza z Cezarei, Cyryla Jerozolimskiego i Epifaniusza z Salaminy, jest nieprawidłowe.
Bibliografia
Anonim, Libellus synodicus: omnes synodos, tam orthodoxas, quam Haereticas, brevi compendio continens..., Argentoratus [Strasburg] 1601.
Augustyn z Hippony, De haeresibus, w: Patrologia latina, t. 42, red. J.P. Migne, Paris 1865, s. 22-50.
Butler R.D., The New Prophecy and «New Visions», Evidence of Montanism in «The Passion of Perpetua and Felicitas», Washington 2006.
Colish M.L., The Stoic Tradition from Antiquity to the Early Middle Ages, t. 2: Stoicism in Christian Latin Thought, Leiden 1985.
Cyryl Jerozolimski, Catechesis, tłum. L.P. McCauley, w: The Works of Saint Cyril of Jerusalem, t. 1, red. B.M. Pebles i in., Washington 2017, s. 89-252.
Częsz B., Związek Ducha Świętego z Kościołem i w interpretacji montanistycznej, Poznań 2010.
Daniel-Hughes C., Kotrosits M., Tertullian of Carthage and the Fantasy Life of Power: On Martyrs, Christians, and Other Attachments to Juridical Scenes, „Journal of Early Christian Studies” 28/1 (2020), s. 1-31. DOI: https://doi.org/10.1353/earl.2020.0000
Dodds E.R., Pogaństwo i chrześcijaństwo w epoce niepokoju. Niektóre aspekty doświadczenia religijnego od Marka Aureliusza do Konstantyna Wielkiego, tłum. J. Partyka, Kraków 2014.
Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 1, tłum. A. Baron, red. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2002.
Dunn G.D., Heresy and Schism According to Cyprian of Carthage, „The Journal of Theological Studies” 55/2 (2004), s. 551-574. DOI: https://doi.org/10.1093/jts/55.2.551
Epifaniusz z Salaminy, Panarion, tłum. F. Williams, w: The Panarion of Epiphanius of Salamis Books II and III. De Fide, tłum. F. Williams, red. J. van Oort, E. Thomassen, Leiden¬–Boston 2013.
Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościoła. O męczennikach palestyńskich, tłum. A. Lisiecki, Warszawa 2022.
Geny P., Historia philosophiae, Roma 1943.
Hieronim ze Strydonu, De viris illustribus, w: Patrologia Latina, t. 23, red. J.P. Migne, Paris 1845, s. 597-720.
Jensen A., Prisca – Maximilla – Montanus: Who Was the Founder of «Montanism»?, „Studia Patristica” 26 (1993), s. 147-150.
Kitzler P., Tertullian’s Concept of the Soul and its Corporealistic Ontology, w: Tertullianus Afer. Tertullien et la littérature chrétienne d’Afrique, red. J. Lagouanère, S. Fialon, Turnhout 2015, s. 43-62. DOI: https://doi.org/10.1484/M.IPM-EB.4.00004
Murdoch W.G., A Study of Early Montanism and its Relation to the Christian Church, Birmingham 1946.
Pietras H., Herezje, Kraków 2019.
Rankin D., Tertullian and the Church, Cambridge 1995. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511520204
Słomka J., Nowe Proroctwo. Historia i doktryna montanizmu, Katowice 2007.
Stanula E., Elementy montanistyczne w eklezjologii Tertuliana przed formalnym przejściem na montanizm, „Studia Theologica Varsaviensia” 9/1 (1971), s. 105-145.
Starowiejski M., Ojcowie Kościoła i starożytne sobory, Kraków 2019.
Stawinoga R., Tertulian a świat antyczny, Kraków 2005.
Swieżawski S., Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa–Wrocław 2000.
Tabbernee W., Fake Prophecy and Polluted Sacraments. Ecclesiastical and Imperial Reactions to Montanism, Leiden–Boston 2007. DOI: https://doi.org/10.1163/ej.9789004158191.i-485
Tertulian, Adversus Marcionem libri V, red. E. Evans, Oxford 1972.
Tertulian, Adversus Praxean. Treatise against Praxeas, edited and translated with introduction and commentary, red. i tłum. E. Evans, London 1948.
Tertulian, De baptismo, w: Tertullian’s Homily on Baptism, S.P.C.K., red. E. Evans, London 1964, s. 4-44.
Tertulian, De carne Christi. Tertullian's treatise on the Incarnation. The text edited, with an introduction, translation, and commentary by Ernest Evans, London 1956.
Tertulian, De fuga in persecutione, CSEL, t. 76, red. V. Bulhart, Pragae–Vindobonae–Lipsiae 1957, s. 17-43.
Tertulian, De ieiunio adversus physicos, w: CCSL, t. 2, red. A. Reifferscheid, G. Wissowa, Turnhout 1954, s. 1255-1277.
Tertulian, De monogamia, CSEL, t. 76, red. V. Bulhart, Pragae–Vindobonae–Lipsiae 1957, s. 44-78.
Tertulian, De resurrectione carnis liber. Tertullian’s Treatise on the Resurrection. The text edited with an introduction, translation, and commentary by Ernest Evans, London 1960.
Trevett Ch., Montanism Gender, Authority and the New Prophecy, Cambridge 2002.
Trójca Święta, red. H. Pietras, Kraków 1996.
Turek W., Tertulian. Opracowanie i wybór tekstów, Kraków 1999.
Wysocki M., Tertulian – rygorysta a moralne wymagania Biblii. Ostrzeżenie dla współczesnych interpretatorów, w: Moralność objawiona w Biblii, red. W. Pikor, Lublin 2011, s. 245-258.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Marcin Domagała
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Filozofia Chrześcijańska pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).