Krytyka czystej nieświadomości: Kilka uwag o wpływie filozofii Kanta na Anty-Edypa Deleuze’a i Guattariego

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: paź 15, 2018
DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2018.2.12
Słowa kluczowe:
transcendentalizm, psychoanaliza, pragnienie, nieświadomość, maszyny, syntezy

Main Article Content

Jakub Tercz
Instytut Filozofii UW ul. Krakowskie Przedmieście 3 02-797 Warszawa

Abstrakt

Wbrew popularnym interpretacjom filozofii Deleuze’a jako odmiany postmodernizmu, poststrukturalizmu bądź nietzscheanizmu w artykule przedstawione zostaną jej głębokie korzenie pochodzące z idealizmu transcendentalnego Immanuela Kanta. Postawiona zostaje teza, iż to właśnie Kant stanowił podstawowe źródło filozoficznych schematów inspirujących Deleuze’a zarówno we wczesnym okresie jego twórczości (wyrażonym przede wszystkim w Różnicy i powtórzeniu, 1968), jak i późnym, zapoczątkowanym wraz z Félixem Guattarim przez pierwszy tom Kapitalizmu i schizofrenii, czyli Anty-Edypa (1972). Kontekstowa analiza tego ostatniego stanowi główną część artykułu. W Anty-Edypie Deleuze i Guattari proponują koncepcję pragnienia (nieświadomości) jako siły konstytuującej podmiotowość nomadyczną, otwartą na inność, kreatywną i czerpiącą siłę z różnorodności społecznej. Zauważają jednak, że pragnienie cechuje skłonność do poddawania się wewnętrznym iluzjom i w efekcie blokowania własnych, rewolucyjnych i twórczych możliwości. Właśnie dlatego, twierdzą Deleuze i Guattari, konieczne jest przeprowadzenie krytyki czystej nieświadomości, mającej ujawnić te złudzenia i być może uwolnić nas od nich.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Tercz, J. (2018). Krytyka czystej nieświadomości: Kilka uwag o wpływie filozofii Kanta na Anty-Edypa Deleuze’a i Guattariego. Praktyka Teoretyczna, 28(2), 235-257. https://doi.org/10.14746/prt.2018.2.12
Numer
Tom 28 Nr 2 (2018): FILOZOFIE PLASTYCZNOŚCI I PRZYGODNOŚCI
Dział
RECENZJE
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.

Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.

Biogram autora

Jakub Tercz, Instytut Filozofii UW ul. Krakowskie Przedmieście 3 02-797 Warszawa

doktor nauk humanistycznych, związany z Zakładem Filozofii Kultury Uniwersytetu Warszawskiego, prezes Fundacji Otwarte Seminaria Filozoficzno-Psychiatryczne, z-ca skarbnika Stowarzyszenia Zespół Regionalny Koalicji na Rzecz Zdrowia Psychicznego, członek redakcji czasopisma „Eidos. A Journal for Philosophy of Culture”. Autor publikacji z zakresu filozofii psychiatrii, psychoanalizy oraz współczesnej humanistyki francuskiej.

Bibliografia

  1. Alliez, Éric i Andrew Goffey (red.). 2011. Guattari Effect. London–New York: Continuum.
  2. Bednarek, Joanna i Dawid Kujawa. 2017. „Jak dziś szukać linii ujścia?: Wstęp”. Praktyka Teoretyczna 3: 325–330.
  3. Bergson, Henri. 2016. O bezpośrednich danych świadomości. Tłum. Karolina Bobrowska. Warszawa: Aletheia.
  4. Buchanan, Ian. 2008. Deleuze and Guattari’s „Anti-Oedipus”: A Reader’s Guide. London–New York: Continuum.
  5. Deleuze, Gilles. 1997. Różnica i powtórzenie. Tłum. Bogdan Banasiak i Krzysztof Matuszewski. Warszawa: KR.
  6. Deleuze, Gilles. 1999. Filozofia krytyczna Kanta: Doktryna władz. Tłum. Bogdan Banasiak. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  7. Deleuze, Gilles. 2002. „Gilles Deleuze parle de la philosophie”. W Deleuze, Gilles. L’île déserte et autres textes: Textes et entretiens 1953–1974. Paris: Minuit: 298–301.
  8. Deleuze, Gilles. 2003. „Préface pour l'édition italienne de Mille Plateaux”. W Deleuze, Gilles. Deux régimes de fous. Textes et entretiens 1975–1995. Paris: Minuit: 288–290.
  9. Deleuze, Gilles. 2011. Logika sensu. Tłum. Grzegorz Wilczyński. Warszawa: PWN.
  10. Deleuze, Gilles. 2012. Nietzsche i filozofia. Tłum. Bogdan Banasiak. Łódź: Officyna.
  11. Deleuze, Gilles. 2016. Krytyka i klinika. Tłum. Bogdan Banasiak i Paweł Pieniążek. Łódź: Officyna.
  12. Deleuze, Gilles i Félix Guattari. 2003. „Mai 68 n'a pas eu lieu”. W Deleuze, Gilles. Deux régimes de fous. Textes et entretiens 1975–1995. Paris: Minuit: 215–217.
  13. Deleuze, Gilles i Félix Guattari. 2015. Tysiąc plateau: Kapitalizm i schizofrenia, tom 2. Tłum. anonimowe. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
  14. Deleuze, Gilles i Félix Guattari. 2016. Kafka: Ku literaturze mniejszej. Tłum. Anna Zofia Jaksender i Kajetan Maria Jaksender. Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi.
  15. Deleuze, Gilles i Félix Guattari. 2017. Anty-Edyp: Kapitalizm i schizofrenia, tom 1. Tłum. Tomasz Kaszubski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  16. Descombes, Vincent. 1996. To samo i inne: Czterdzieści pięć lat filozofii francuskiej (1933–1978). Tłum. Bogdan Banasiak i Krzysztof Matuszewski. Warszawa: Spacja.
  17. Foucault, Michel. 1977. „Przedmowa do Anty-Edypa”. Ekologia i sztuka. http://www.ekologiasztuka.pl/articles.php?article_id=27.
  18. Genosko, Gary (red.). 2012. Deleuze Studies 6.2.
  19. Freud, Sigmund. 2000. Dwie nerwice dziecięce. Tłum. Robert Reszke. Warszawa: KR.
  20. Gusin, Michał. 2015. „Chaosmos Guattariego”. Kronos 4: 5–13.
  21. Herer, Michał. 2006. Gilles Deleuze: Struktury – Maszyny – Kreacje. Kraków: Universitas.
  22. Holland, Eugene W. 1999. Deleuze and Guattari „Anti-Oedipus”: Introduction to Schizoanalysis. London–New York: Routledge.
  23. Holland, Eugene W. 2013. Deleuze and Guattari’s „A Thousand Plateaus”: A Reader's Guide. London–New York: Bloomsbury.
  24. Kant, Immanuel. 2001. Krytyka czystego rozumu. Tłum. Roman Ingarden. Kęty: Antyk.
  25. Kant, Immanuel. 2002. Krytyka praktycznego rozumu. Tłum. Benedykt Bornstein. Kęty: Antyk.
  26. Kant, Immanuel. 2004. Krytyka władzy sądzenia. Tłum. Jerzy Gałecki. Warszawa: PWN.
  27. Kerslake, Christian. 2010. Immanence and the Vertigo of Philosophy: From Kant to Deleuze. Edinburgh: Edinburgh University Press.
  28. Massumi, Brian. 1996. A User’s Guide to Capitalism and Schizophrenia: Deviations from Deleuze and Guattari. Cambridge, MA: The MIT Press.
  29. Mrówka, Adrian. 2017. „Félix Guattari, krytyka psychoanalizy i przypadek La Borde”. Praktyka Teoretyczna 3: 331–341.
  30. Patton, Paul. 1997. „Introduction”. W Deleuze: A Critical Reader, red. Paul Patton. Oxford: Blackwell: 1–17.
  31. Potkański, Jan. 2017. „Dialektyka Deleuze’a: Prehistoria, perwersja, polityka”. Machina Myśli. http://machinamysli.org/dialektyka-deleuzea-prehistoria-perwersja-polityka/.
  32. Russon John. 2013. „Desiring Production and Spirit: On Anti-Hegel and Deleuze”. W Hegel and Deleuze: Together Again for the First Time, red. Karen Houle i Jim Veron. Evanston, IL: Northwestern University Press: 152–173.
  33. Smith, Daniel W. 2004. „The Inverse Side of the Structure Žižek on Deleuze on Lacan”. Project MUSE 4.46: 635–650.
  34. Voss, Daniela. 2011. „Maimon And Deleuze: The Viewpoint of Internal Genesis and The Concept Of Differentials”. Parrhesia 11: 62–74.