Materializm jako intencjonalizm. O możliwości „nowomaterialistycznej” krytyki literackiej
Main Article Content
Abstrakt
W artykule opieram się na pracach autorek i autorów związanych z tzw. „nowymi materializmami”/zwrotem materialistycznym, by odłowić z nich i porównać różne sposoby myślenia o „nowomaterialistycznej” krytyce literackiej/teorii literatury. Zestawiam następnie te projekty z bardziej tradycyjną perspektywą historyczno-materialistyczną - proponowaną choćby przez Fredrica Jamesona - żeby wskazać pewne zasadnicze różnice między takim podejściem do krytyki, które skupia się na tym, co w tekście rzekomo „prawdziwie” materialne, a krytyką podkreślającą zamiast tego materialny wymiar dzieła literackiego w ogóle (na każdym jego poziomie). Znana, często omawiana marksistowska opozycja między bazą i nadbudową pozwala wskazać jak owe dwa podejścia, pozornie zbieżne czy podobne, mogą w rzeczywistości reprezentować bardzo rózne, sprzeczne wręcz szkoły myślenia i krytyki. Moim celem nie jest przy tym krytykowanie nowych materialistów za nieumiejętność podtrzymania jakichś marksistowskich domgatów - chce raczej wskazać, że nominalne przywiązanie do materialności tekstu, połączone z pragnieniem stworzenia nowej metody lekturowej, prowadzić może do ustanowienia takiej perspektywy, która nawet na własnych zasadach nie jest w żaden sposób „materialistyczna”. Opierając się na uwagach Fredrica Jamesona o krytyce materialistycznej jako pracy „demistyfikacji i deidealizacji” raczej niż „pozytywnej” metodzie, przywołuję następnie prace Waltera Benna Michaelsa - jego projekt wydaje mi się przykładem takiej „negatywnej” krytyki materialistycznej, która, zamiast dostarczać nam nowych sposobów „uprawiania” interpretacji, pozwala raczej zwalczać przejawy idealizmu w myśleniu o literaturze.
Downloads
Article Details
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.
Bibliografia
- Ashton, Jennifer. 2011. „Two Problems with a Neuroaesthetic Theory of Interpretation”. Nonsite.org #2.
- Bednarek, Joanna. 2018. „Różnica epistemologiczna i cięcie sprawcze: materializm marksistowski a nowy materializm”. In Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografi, edited by Olga Cielemęcka & Monika Rogowska-Stangret. Lublin: E-naukowiec.
- Bennett, Jane. 2012. „Systems and Things: A Response to Graham Harman and Timothy Morton”. New Literary History, Volume 43, Number 2, Spring 2012, pp. 225-233.
- Bryant, Levi. 2010. „Notes Towards an Object-Oriented Literary Criticism”. Larval Subjects (larvalsubjects.wordpress.com), 1.11.2010.
- Bryant, Levi. 2011a. Texts are a Factory: Eileen Joy. Larval Subjects (larvalsubjects.wordpress.com), 5.10.2011
- Bryant, Levi. 2011b. Speculative Realist Literary Criticism. Larval Subjects (larvalsubjects.wordpress.com), 23.12.2011.
- Beetz, Johannes. 2016. Materiality and Subject in Marxism, (Post-)Structuralism, and Material Semiotics. London: Palgrave Macmillan.
- Cohen, Jeffrey Jerome. 2014. „Foreword: Storied Matter”. In Material Ecocriticism, edited by Serenella Iovino & Serpil Oppermann. Bloomington: Indiana University Press.
- Coole, Diana & Samantha Frost (eds.). 2010. New Materialisms: Ontology, Agency and Politics. Durham & London: Duke University Press.
- Eagleton, Terry. 2016. Materialism. New Haven & London: Yale University Press.
- Edwards, Jason. „The Materialism of Historical Materialism”. In New Materialisms: Ontology, Agency and Politics, edited by Diana Coole & Samantha Frost. Durham & London: Duke University Press.
- Goldsworthy, Jeffrey. 2005. „Moderate versus Strong Intentionalism: Knapp and Michaels Revisited”. 42 San Diego L. Rev. 669 (2005).
- Graeber, David. 2006. „Turning Modes of Production Inside Out: Or, Why Capitalism is a Transformation of Slavery”. Critique of Anthropology Vol 26(1) pp. 61–85.
- Harman, Graham. 2012. The Well-Wrought Broken Hammer: Object-Oriented Literary Criticism. New Literary History, Volume 43, Number 2, Spring 2012, pp. 183-203.
- Iovino, Serenella & Serpil Oppermann. 2014. „Introduction: Stories Come to Matter”. In: Material Ecocriticism, edited by Serenella Iovino & Serpin Oppermann. Bloomington: Indiana University Press.
- Jameson, Fredric. 1995. „Marx’s Purloined Letter”. New Left Review 209, January-February 1995, pp. 75-109.
- Jameson, Fredric. 2009. Valences of Dialectic. London: Verso.
- Joy, Eileen. 2013. „Weird Reading”. Speculations: A Journal of Speculative Realism IV (2013), pp. 28-34.
- Joy, Eileen. 2012. „You Are Here: a Manifesto”. In Animal, Mineral, Vegetable: Ethics and Objects, edited by Jeffrey Jerome Cohen. Washington, DC: Oliphaunt Books.
- Knapp, Steven & Walter Benn Michaels. 1982. „Against Theory”. Critical Inquiry, Vol. 8, No. 4. (Summer, 1982), pp. 723-742.
- Knapp, Steven & Walter Benn Michaels. 1983. „A Reply to Our Critics”. Critical Inquiry, Vol. 9, No. 4 (Jun., 1983), pp. 790-800.
- Knapp, Steven & Walter Benn Michaels. 1987. „Against Theory 2: Hermeneutics and Deconstruction”. Critical Inquiry Vol. 14, No. 1 (Autumn, 1987), pp. 49-68.
- Engels, Friedrich & Karl Marx. 1974. The German Ideology, trans. n.d., edited by C.J. Arthur. London: Lawrence & Wishart.
- Michaels, Walter Benn. 1987. The Gold Standard and the Logic of Naturalism: American Literature at the Turn of the Century. Berkeley & Los Angeles: University of California Press.
- Michaels, Walter Benn. 1995. Our America: Nativism, Modernism, and Pluralism. Durham & London: Durham University Press.
- Michaels, Walter Benn. 2004. The Shape of the Signifier: 1967 to the End of History. Princeton & Oxford: Princeton University Press.
- Michaels, Walter Benn. 2006. The Trouble with Diversity: How We Lear ned to Love Identity and Ignore Inequality. New York: Picador.
- Michaels, Walter Benn. 2015. The Beauty of a Social Problem: Photography, Autonomy, Economy. Chicago & London: The University of Chicago Press.
- Morton, Timothy. 2012. „An Object-Oriented Defense of Poetry”. New Literary History, Volume 43, Number 2, Spring 2012, pp. 205-224.
- Seymour, Richard. 2010. „Basis and Überbau”. Lenin’s Tomb (leninology.co.uk), 15.03.2010.
- Skiveren, Tobias. 2018. „Literature”. New Materialism (www.newmaterialism.eu), 07.02.2018.s
- Szemen, Imre. 1999. „Introduction: A Manifesto for Materialism”. Essays on Canadian Writing; Summer 1999; 68, pp. 1-18.
- Torrant, Julie. 2014. „It Is Time To Give Up Liberal, Bourgeois Theories Including New Materialist Feminism, And Take Up Historical Materialist Feminism For The 21st Century”. The Red Critique 15,2014.
- Vermeule, Blakey. 2010. Why Do We Care about Literary Characters? Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
- Žižek, Slavoj. 2014. Absolute Recoil: Towards a New Foundation of Dialectical Materialism. London: Verso.