Obcy Albert Camus? Przechwycenie jako postkolonialna strategia pisania na przykładzie Sprawy Meursaulta Kamela Daouda

Abstrakt

W oparciu o literaturę poświęconą kategorii przechwycenia autorka przeprowadza komparatystyczną analizę Sprawy Meursaulta Kamela Daouda oraz dzieł Alberta Camusa (zwłaszcza Obcego i Upadku). Teoria przechwycenia zrekonstruowana na podstawie pism Guy Deborda, Jacquesa Derridy oraz Judith Butler staje się podstawą dla interpretacji literatury postkolonialnej. Celem artykułu jest wskazanie przechwycenia jako jednej z postkolonialnych strategii tworzenia narracji. Według autorki jej istotą jest renegocjacja struktury kanonu i miejsca twórców wyłączonych – ze względu na ekonomiczne, polityczne i kulturowe uwarunkowania – z pełnego udziału w jego współtworzeniu. W pierwszej części artykułu autorka przedstawia podstawowe wyróżniki przechwycenia oraz struktury kanonu literackiego sformułowanej przez Davida Damroscha. Dalej przeanalizowane zostały dwie dialogujące ze sobą narracje literackie. Porównanie usankcjonowanej w kanonie opowieści o morderstwie i procesie Meursaulta Camusa oraz Sprawy Meursaulta Daouda ujawnia ścisłe związki między dwiema powieściami. W opowieści Daouda odwrócona została narracja o wydarzeniach – w książce dominuje perspektywa ofiary, której wyrazicielem jest brat zabitego przez Meursaulta bezimiennego Araba. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że przechwycenie utworu kanonicznego i jego rekontekstualizacja jest bardziej rewolucyjnym gestem pisarzy postkolonialnych, pragnących wynegocjować własne miejsce w obrębie kanonu, niż natywistyczne, utopijne odtwarzanie przedkolonialnej przeszłości. Wybór tej strategii pisania świadczy o autorskiej świadomości dwojakiego rodzaju: każda literatura jest iterowalna, a każda rewolucja jest tylko pozornym zerwaniem.