Słowa kluczowe
czas
filozofia historii
herezja
ideologia
przestrzeń
rewolucja husycka
średniowieczny komunizm
teologia polityczna
Jak cytować
Abstrakt
Ten artykuł ma za zadanie ukazać sposób w jaki średniowieczna teologia polityczna i współczesna filozofia historii są w stanie wzajemnie się uzupełniać. W tym celu przedstawiam koncept „Taboru” – pojęcia które wyłoniło się wśród radyklanych husytów, zwanych taborytami, w trakcie rewolucji husyckiej na terenie średniowiecznych Czech i Moraw. Moim zdaniem teologiczno-polityczny koncept Taboru stawia pod znakiem zapytania współczesne filozofie, które traktują historię w pojęciach czasu, poprzez ukazanie niewystarczalności czysto „czasowego” podejścia do historycznych idei i doświadczeń. Aby z powodzeniem nakreślić koncept Taboru, powinniśmy rozumieć historię jako strukturę nie tylko czasową, ale również przestrzenną i ideologiczną. Równocześnie studium historyczne kierujące się filozoficznymi kategoriami ideologii, przestrzeni i czasu pozwala na rozbudowanie naszego rozumienia husyckiej teologii politycznej poprzez uwidocznienie pojęć i doświadczeń, które pozostają niezidentyfikowane czy to w analizach wyłącznie ideologicznych, jedynie przestrzennych lub czysto czasowych.
Bibliografia
Agamben, Giorgio. 2017. The Omnibus Homo Sacer. Stanford, California: Stanford University Press.
Althusser, Louis. 1969. “Marxism and Humanism.” In For Marx. Translated by Ben Brewster, 219‒47. Harmondsworth: Penguin Books.
Althusser, Louis. 1990. “Theory, Theoretical Practice and Theoretical Formation: Ideology and Ideological Struggle.” In Philosophy and the Spontaneous Philosophy of the Scientists & Other Essays, edited with an introduction by Gregory Elliott. Translated by Ben Brewster, James H. Kavanagh, Thomas E. Lewis, Grahame Lock, Warren Montag, 1‒42. London: Verso.
Bartlová, Milena. 2016. “Hussite Iconoclasm.” In From Hus to Luther: Visual Culture in the Bohemian Reformation (1380–1620), edited by Kateřina Horníčková and Michal Šroněk, 57‒70. Turnhout: Brepols.
Bellitto, Christopher M., and David Zachariah Flanagin ed. 2012. Reassessing Reform: A Historical Investigation into Church Renewal. Washington: Catholic University of America Press.
Bookchin, Murray. 1982. The Ecology of Freedom: The Emergence and Dissolution of Hierarchy. Palo Alto: Cheshire Books.
Brušák, Karel. 1998. “Reflections of Heresy in Czech Fourteenth- and Fifteenth-Century Rhymed Compositions.” The Slavonic and East European Review 76(2): 241‒65.
Buck, Lawrence P. 2011. “‘Anatomia Antichristi’: Form and Content of the Papal Antichrist.” The Sixteenth Century Journal 42(2): 349‒68.
Cermanová, Pavlina. 2020. “The Apocalyptic Background of Hussite Radicalism.” In A Companion to the Hussites, edited by Michael Van Dussen and Pavel Soukup, 187‒218 Leiden: Brill.
Christianson, Gerald. 2012. “Church, Bible, and Reform in the Hussite Debates at the Council of Basel, 1433.” In Reassessing Reform: A Historical Investigation into Church Renewal, edited by Christopher M. Bellitto and David Zachariah Flanagin, 124‒48 Washington: Catholic University of America Press.
Frassetto, Michael. 2007. Heretic Lives: Medieval Heresy from Bogomil and the Cathars to Wyclif and Hus. London: Profile Books.
Fudge, Thomas A. 1994. “The State of Hussite Historiography.” Mediaevistik 7: 93‒117.
Fudge, Thomas A. 1998. “‘Neither Mine Nor Thine:’ Communist Experiments in Hussite Bohemia.” Canadian Journal of History 33(1): 25‒47.
Fudge, Thomas A. 2010. Jan Hus: Religious Reform and Social Revolution in Bohemia. London: I.B. Tauris.
Fudge, Thomas A. 2020. Origins of the Hussite Uprising: The Chronicle of Laurence of Březová (1414–1421). Abingdon: Routledge.
Gadamer, Hans-Georg. 2013. Truth and Method. Translated by Donald G. Marshall. London: Bloomsbury.
Grant, Jeanne E. 2015. For the Common Good: The Bohemian Land Law and the Beginning of the Hussite Revolution. Leiden: Brill.
Haberkern, Philip N. 2016. Patron Saint and Prophet: Jan Hus in the Bohemian and German Reformations. New York: Oxford University Press.
Kateřina Horníčková, and Michal Šroněk, ed. 2016. From Hus to Luther: Visual Culture in the Bohemian Reformation (1380–1620). Turnhout: Brepols.
Husserl, Edmund. 1981. “The Foundational Investigations of the Phenomenological Origin of the Spatiality of Nature.” In Husserl: Shorter Works, edited by Peter McCormick and Frederick A. Elliston. Translated by F. Kersten, 222‒33. Notre Dame: University of Notre Dame Press.
Husserl, Edmund. 1989. “The Origin of Geometry.” In Edmund Husserl’s Origin of Geometry: An Introduction by Jacques Derrida. Translated by David Carr, 157‒80. London: University of Nebraska Press.
Jaritz, Gerhard, and Gerson Moreno-Riaño, ed. 2003. Time and Eternity: The Medieval Discourse. Turnhout: Brepols.
Kalivoda, Robert. 2014. “The Social Outcome of the Hussite Revolution.” In Between Lipany and White Mountain: Essays in Late Medieval and Early Modern Bohemian History in Modern Czech Scholarship, edited by James R. Palmitessa, 43‒62. Leiden: Brill.
Kaminsky, Howard. 1957. “Chiliasm and the Hussite Revolution.” Church History 26(1): 43‒71.
Kaminsky, Howard. 1967. A History of the Hussite Revolution. Berkley and Los Angeles: University of California Press.
Klassen, John. 1990. “The Disadvantaged and the Hussite Revolution.” International Review of Social History 35(2): 249‒72.
Klassen, John. 1981. “Women and Religious Reform in Late Medieval Bohemia.”
Renaissance and Reformation / Renaissance et Réforme, New Series / Nouvelle Série 5(4): 203‒21.
Kleinberg, Ethan. 2017. Haunting History: For a Deconstructive Approach to the Past. Stanford, CA: Stanford University Press.
Koselleck, Reinhart. 2004. Future Pasts: On the Semantics of Historical Time. Translated by Keith Tribe. New York: Columbia University Press.
Lahey, Stephen E. 2019. The Hussites. Leeds: Arc Humanity Press.
Lerner, Robert E. 1972. The Heresy of the Free Spirit in the Later Middle Ages. Notre Dame: University of Notre Dame Press.
Macek, Josef. 1958. The Hussite Movement in Bohemia. Prague: Orbis.
Malia, Martin. 2008. History’s Locomotives: Revolutions and the Making of the Modern World. New Haven: Yale University Press.
Marchart, Oliver. 2014. “Institution and Dislocation: Philosophical Roots of Laclau’s Discourse Theory of Space and Antagonism.” Distinktion: Scandinavian Journal of Social Theory Institution 15 (3): 271–82.
Massey, Doreen. 2005. For Space. London: Sage.
Matula, Jozef. 2003. “The Understanding of Time and Eternity in the Philosophy of Magister John Hus.” In Time and Eternity: The Medieval Discourse, edited by Gerhard Jaritz and Gerson Moreno-Riaño, 223‒32. Turnhout: Brepols.
McGinn, Bernard. 1979. Visions of the End: Apocalyptic Traditions in the Middle Ages. New York: Columbia University Press.
Nodl, Martin. 2016. “The Hussites and the Bohemian Reformation.” In From Hus to Luther: Visual Culture in the Bohemian Reformation (1380–1620), edited by Kateřina Horníčková and Michal Šroněk, 17‒46. Turnhout: Brepols.
Palacký, František. 2007. “History of the Czech Nation in Bohemia and Moravia.” Translated by D. Paton. In Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe (1770-1945): Texts and Commentaries, vol. 2: National Romanticism: The Formation of National Movements, edited by Balázs Trencsényi and Michal Kopeček, 50‒56. Budapest: Central European University Press.
Palmitessa, James R., ed. 2014. Between Lipany and White Mountain: Essays in Late Medieval and Early Modern Bohemian History in Modern Czech Scholarship. Leiden: Brill.
Rychterová, Pavlína. 2020. “Preaching, the Vernacular, and the Laity.” In A Companion to the Hussites, edited by Michael Van Dussen and Pavel Soukup, 297‒330. Leiden: Brill.
Schulz-Forberg, Hagen. 2013. “The Spatial and Temporal Layers of Global History: A Reflection on Global Conceptual History through Expanding Reinhart Koselleck’s ‘Zeitschichten’ into Global Spaces.” Historical Social Research 38(3): 40‒58.
Šmahel, František. 2015. “The National Idea, Secular Power and Social Issues in the Political Theology of Jan Hus.” In A Companion to Jan Hus, edited by František Šmahel and Ota Pavlíček, 214‒53. Leiden: Brill.
Šmahel, František, and Ota Pavlíček, eds. 2015. A Companion to Jan Hus. Leiden: Brill.
Trencsényi, Balázs, and Michal Kopeček, eds. 2007. Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe (1770-1945): Texts and Commentaries, vol. 2: National Romanticism: The Formation of National Movements. Budapest: Central European University Press.
Van Dussen, Michael, and Pavel Soukup, eds. 2020. A Companion to the Hussites. Leiden: Brill.
Zeman, Jarold Knox. 1976. “Restitution and Dissent in the Late Medieval Renewal Movements: The Waldensians, the Hussites and the Bohemian Brethren.” Journal of the American Academy of Religion 44(1): 7‒27.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.