Słowa kluczowe
akumulacja przez wywłaszczenie
miejski marksizm
wywłaszczająca urbanizacja
neoliberalizm
Marks
Harvey
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę kompleksowego przedstawienia dokonań szeroko rozumianego miejskiego marksizmu na polu reinterpretacji klasycznego pojęcia z kart Kapitału – „akumulacji pierwotnej”. Opierając się na teoriach takich autorów jak David Harvey („akumulacja przez wywłaszczenie”) czy Saskia Sassen („wysiedlenia”), autor wskazuje na możliwe sposoby operacjonalizacji wyrastającego z nich konceptu „wywłaszczającej urbanizacji”. Inspirując się dociekaniami marksistów autonomistycznych (Antonio Negri, Sandro Mezzadra, Massimo De Angelis), proponuje widzieć w niej stosunkowo nowe i stale zyskujące na znaczeniu urządzenie, pozwalające nie tylko na usprawnienie tradycyjnych i konstruowanie nowych metod grodzenia, ale i szczególny, nietypowy dla klasycznych postaci akumulacji pierwotnej rodzaj instrumentalizacji miejskich kultur. Wspomniana inspiracja teoretyczna pozwala również na uwypuklenie kolejnej luki w teorii akumulacji przez wywłaszczenie, czyli brak dostatecznego namysłu nad konstytutywnymi dla niej procesami produkcji podmiotowości.Bibliografia
Althusser, Louis. 2006. „Ideologie i aparaty ideologiczne państwa.” Tłum. Andrzej Staroń. http://recyklingidei.pl/althusser–ideologie–aparaty–ideologiczne–panstwa.
Althusser, Louis. 2012. „O genezie.” Tłum. Mateusz Janik. Praktyka Teoretyczna 5.
Badiou, Alain. 2005. Metapolitics. Tłum. Jason Barker. London–New York: Verso.
Baeten, Guy. 2007. „The Uses of Deprivation in the Neoliberal City.” W BAVO (red.). Urban Politics Now: Re–Imagining Democracy in the Neoliberal City. Rotterdam: NAi Publishers.
Balibar, Étienne. 1975. „O podstawowych pojęciach materializmu historycznego.” W Louis Althusser i Étienne Balibar. Czytanie „Kapitału”. Tłum. Wiktor Dłuski. Warszawa: PIW.
Balibar, Étienne. 2007. Filozofia Marksa. Tłum. Andrzej Staroń i in. Warszawa: KiP.
Bensaïd, Daniel. 2010. Wywłaszczeni: Marks, własność i komunizm. Tłum. Zbigniew Marcin Kowalewski. Warszawa: KiP.
Boltanski, Luc i Eve Chiapello. 2007. The New Spirit of Capitalism. Tłum. Gregory Elliott. London–New York: Verso.
Bonefeld, Werner. 2001. „The Permanence of Primitive Accumulation: Commodity Fetishism and Social Constitution.” The Commoner 2.
Brenner, Neil. 2014. „Theses on Urbanization.” W Neil Brenner (red.). Implosions/Explosions: Towards a Study of Planetary Urbanization. Berlin: Jovis Verlag GmbH.
Brenner, Neil i Nik Theodore. 2002. „Cities and the Geographies of ‘Actually Existing Neoliberalism’.” Antipode 34.
Buchowski, Michał. 2008. „Widmo orientalizmu w Europie: Od egzotycznego Innego do napiętnowanego swojego.” Tłum. Michalina Golinczak. Recykling Idei 10.
Callinicos, Alex. 2006. „David Harvey and Marxism.” W Noel Castree i Derek Gregory (red.). David Harvey: A Critical Reader. Malden, MA–Oxford: Blackwell Publishing.
Castells, Manuel. 1982. Kwestia miejska. Tłum. Bohdan Jałowiecki. Warszawa: WN PWN.
Castells, Manuel. 2007. Społeczeństwo sieci. Tłum. Mirosława Marody i in. Warszawa: WN PWN.
Chakrabarty, Dipesh. 2011. Prowincjonalizacja Europy: Myśl postkolonialna i różnica historyczna. Tłum. Dorota Kołodziejczyk i in. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Cleaver, Harry. 2012. „Kategorie marksistowskie, kryzys kapitału i współczesne konstytuowanie się podmiotowości społecznej.” Tłum. Krzysztof Król. W Werner Bonefeld (red.). Pisma rewolucyjne w polityce postpolitycznej. Poznań: Bractwo Trojka.
Davis Mike. 2009. Planeta slumsów. Tłum. Katarzyna Bielińska. Warszawa: KiP.
De Angelis, Massimo. 2004. „Separating the Doing from the Deed: Capital and the Continuous Character of Enclosures.” Historical Materialism 12.
De Angelis, Massimo. 2012. „Grodzenia, dobra wspólne i »zewnętrze«”. Tłum. Tomasz Leśniak. Praktyka Teoretyczna 6.
Deleuze, Gilles. 2007b. Negocjacje, 1972–1990. Tłum. Michał Herer. Wrocław: Wydawnictwo DSWE.
Deleuze, Gilles i Felix Guattari. 1983. Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia. Tłum. Robert Hurley i in. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Engels, Fryderyk. 1952. Położenie klasy robotniczej w Anglii. Tłum. Aleksander Długosz. Warszawa: KiW.
Foucault, Michel. 2010. Historia seksualności. Tłum. Bogdan Banasiak i in. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Foucault, Michel. 2012. Narodziny biopolityki. Wykłady z Collége de France 1978/1979. Tłum. Michał Herer. Warszawa: WN PWN.
Glassman, Jim. 2006. „Primitive Accumulation, Accumulation by Dispossession, Accumulation by »Extra–Economic« Means.” Progress in Human Geography 30.
Goonewardena, Kanishka i Stefan Kipfer 2007. „Colonization and the New Imperialism: On the Meaning of Urbicide Today.” Theory & Event 10.2 (maszynopis).
Goonwardena, Kanishka i Stefan Kipfer. 2013. „Urban Marxism and the Post-colonial Question: Henri Lefebvre and »Colonisation«.” Historical Materialism 21.2.
Hardt, Michael i Antonio Negri. 2004. Multitude: War and Democracy in the Age of Empire. New York: Penguin Books.
Hardt, Michael i Antonio Negri. 2011. „Odpowiedź Davidowi Harveyowi.” Tłum. Krystian Szadkowski. Praktyka Teoretyczna 4.
Hardt, Michael i Antonio Negri. 2012a. Declaration. New York: Argo Navis Author Services.
Hardt, Michael i Antonio Negri. 2012b. Rzecz-pospolita: Poza własność prywatną i dobro publiczne. Tłum. Praktyka Teoretyczna. Kraków: Korporacja Ha!art.
Hartsock, Nancy. 2006. „Globalization and Primitive Accumulation: The Contributions of David Harvey’s Dialectical Marxism.” W Noel Castree i Derek Gregory (red.). David Harvey: A Critical Reader. Malden, MA–Oxford: Blackwell Publishing.
Harvey, David. 1985. Consciousness and the Urban Experience: Studies in the History and Theory of Capitalist Urbanization 1. Basil Blackwell: Oxford.
Harvey, David. 1988. Social Justice and the City. Oxford: Blackwell Publishers.
Harvey, David. 1989. „From Managerialism to Entrepreneurialism: The Transformation of Urban Governance in Late Capitalism.” Geografiska Annaler. Series B 71.1.
Harvey, David. 2000. Spaces of Hope. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Harvey, David. 2003a. Paris, Capital of Modernity. London–New York: Routledge.
Harvey, David. 2003b. The New Imperialism. Oxford: Oxford University Press.
Harvey, David. 2006a. Spaces of Global Capitalism: Towards a Theory of Uneven Geographical Development. London–New York: Verso.
Harvey, David. 2006b. The Limits to Capital. London–New York: Verso.
Harvey, David. 2006c. The Political Economy of Public Space. W Setha Low i Neil Smith (red.). The Politics of Public Space. London–New York: Routledge.
Harvey, David. 2008. Neoliberalizm: Historia katastrofy. Tłum. Jerzy Paweł Listwan. Warszawa: KiP.
Harvey, David. 2010a. A Companion to Marx’s Capital. London–New York: Verso.
Harvey, David. 2010b. The Enigma of Capital and the Crises of Capitalism. Oxford: Oxford University Press.
Harvey, David. 2011. Analiza Rzeczy–pospolitej. Tłum. Piotr Juskowiak i Agnieszka Kowalczyk. Praktyka Teoretyczna 4.
Harvey, David. 2012a. Bunt miast: Prawo do miasta i miejska rewolucja. Tłum. Praktyka Teoretyczna. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
Harvey, David. 2014a. „Cities or Urbanization?” W Neil Brenner (red.). Implosions/Explosions: Towards a Study of Planetary Urbanization. Berlin: Jovis Verlag GmbH.
Harvey, David. 2014b. Seventeen Contradictions and the End of Capitalism. London: Profile Books.
Hodkinson, Stuart. 2012. „The New Urban Enclosures.” City 16.5.
Jałowiecki, Bohdan. 2010. Społeczne wytwarzanie przestrzeni. Warszawa: WN SCHOLAR.
Jeffrey, Alex, Colin McFarlane i Alex Vasudevan. 2008. „Spaces of Enclosure.” Geoforum 39.
Jeffrey, Alex, Colin McFarlane i Alex Vasudevan. 2011. „Rethinking Enclosure: Space, Subjectivity and the Common.” Antipode.
Katznelson, Ira. 1992. Marxism and the City. Oxford: Oxford University Press.
Klingmann, Anna. 2009. Brandscapes: Architecture in the Experience Economy. Cambridge, MA: The MIT Press.
Kruczkowska, Maria. 2015. „Pekin rozkazał: Nomadzi mają zniknąć ze stepów.” Gazeta Wyborcza, 20 lipca.
Laclau, Ernesto i Chantal Mouffe. 2007. Hegemonia i socjalistyczna strategia: Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej. Tłum. Sławomir Królak. Wrocław: Wydawnictwo DSWE.
Lash, Scott i Celia Lury. 2009. Globalny przemysł kulturowy: Medializacja rzeczy. Tłum. Jakub Majmurek i Robert Mitoraj. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Lazzarato, Maurizio. 2012. The Making of Indebted Man: An Essay on the Neoliberal Condition. Tłum. Joshua David Jordan. Los Angeles, CA: Semiotext(e).
Lazzarato, Maurizio. 2014. Signs and Machines: Capitalism and the Production of Subjectivity. Tłum. Joshua David Jordan. Los Angeles, CA: Semiotext(e).
Lebowitz, Michael. 2003. Beyond Capital: Marx’s Political Economy of Working Class. Houndmills–New York: Palgrave Macmillan.
Lefebvre, Henri. 1991. The Production of Space. Tłum. Donald Nicholson-Smith. Oxford–Cambridge MA: Wiley-Blackwell.
Lefebvre, Henri. 2003. The Urban Revolution. Tłum. Robert Bonnono. Minneapolis–London: University of Minnesota Press.
Lefebvre, Henri. 2012. „Prawo do miasta.” Tłum. Ewa Majewska. Praktyka Teoretyczna 5.
Linebaugh, Peter. 2014. Stop, Thief!: The Commons, Enclosures, and Resistance. Oakland, CA: PM Press.
Luksemburg, Róża. 2011. Akumulacja kapitału: Przyczynek do ekonomicznego wyjaśnienia imperializmu. Tłum. Julian Maliniak i in. Warszawa: KiP.
Marks, Karol. 1960. „Obrady szóstego Landtagu reńskiego. Artykuł trzeci: Debaty nad ustawą o kradzieży drewna.” W Karol Marks i Fryderyk Engels. Dzieła, t. 1. Warszawa: KiW.
Marks, Karol. 1968. Kapitał: Krytyka ekonomii politycznej. Tom 1. Proces wytwarzania kapitału. Warszawa: KiW.
Marks, Karol. 1986. Zarys krytyki ekonomii politycznej. Tłum. Zygmunt Jan Wyrozembski. Warszawa: KiW.
Marks, Karol i Fryderyk Engels. 1962. Manifest komunistyczny. W Karol Marks i Fryderyk Engels. Dzieła, t. 4. Warszawa: KiW.
Merrifield, Andy. 2002. Metromarxism: A Marxist Tale of the City. London–New York: Routledge.
Merrifield, Andy. 2013. The Politics of the Encounter: Urban Theory and Protest Under Planetary Urbanization. Athens–London: The University of Georgia Press.
Merrifield, Andy. 2014. The New Urban Question. London: Pluto Press.
Mezzadra, Sandro. 2014. „Tak zwana akumulacja pierwotna.” W LUM (red.). Marks: Nowe perspektywy. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: WN PWN.
Mezzadra, Sandro i Brett Neilson. 2013. Border as Method, or the Multiplication of Labor. Durham–London: Duke University Press.
Perelman, Michael. 2001. „The Secret History of Primitive Accumulation and Classical Political Economy.” The Commoner 2.
Pluciński, Przemysław. 2012. „Metroengelsizm, czyli o engelsowskich korzeniach krytycznych badań nad miastem.” Nowa Krytyka 28.
Read, Jason. 2003. The Micro-Politics of Capital: Marx and the Prehistory of the Present. New York: State University of New York Press.
Read, Jason. 2010. „The Production of Subjectivity: From Transindividuality to the Commons”. New Formations: A Journal of Culture/Theory/Politics 70.
Robinson, Jennifer. 2006. Ordinary Cities: Between Modernity and Development. London–New York: Routledge.
Roggero, Gigi. 2011. „Pięć tez o dobru wspólnym.” Tłum. Piotr Juskowiak i Krystian Szadkowski. Praktyka Teoretyczna 4.
Sassen, Saskia. 1991. The Global City: New York, London, Tokyo. Princeton–Oxford: Princeton University Press.
Sassen, Saskia. 2010. „A Savage Sorting of Winners and Losers: Contemporary Versions of Primitive Accumulation.” Globalizations 7.1.
Sassen, Saskia. 2014. Expulsions: Brutality and Complexity in the Global Economy. Cambridge, MA–Oxford: The Belknap Press of Harvard University Press.
Smith, Neil. 1996. The New Urban Frontier: Gentrification and the Revanchist City. London–New York: Routledge.
Sevilla-Buitrago, Álvaro. 2014. „Urbs in Rure: Historical Enclosure and the Extended Urbanization of the Countryside”. W Neil Brenner (red.). Implosions/Explosions: Towards a Study of Planetary Urbanization. Berlin: Jovis Verlag GmbH.
Sevilla-Buitrago Álavaro. 2015. „Capitalist Formations of Enclosure: Space and the Extinction of the Commons.” Antipode.
Soja, Edward. 2010. Seeking Spatial Justice. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Springer, Simon. 2015. „Limits to Marx: David Harvey and the Condition of Postfraternity.” (maszynopis).
Standing, Guy. 2014. Prekariat: Nowa niebezpieczna klasa. Tłum. Krzysztof Czarnecki i in. Warszawa: WN PWN.
Szadkowski, Krystian. 2015. Uniwersytet jako dobro wspólne: Podstawy krytycznych badań nad szkolnictwem wyższym. Warszawa: WN PWN.
Szlinder, Maciej. 2012. „Róża Luksemburg: Ekonomia (bardzo) polityczna”. Praktyka Teoretyczna 6.
Thompson, E.P. 1991. Customs in Common. London–New York: Penguin Books.
Tomba, Massimiliano. 2013. Marx’s Temporalities. Tłum. Peter D. Thomas i Sara R. Farris. Leiden–Boston: Brill.
Vercellone, Carlo. 2014. „Trójjednia kapitału.” W LUM (red.). Marks: Mowe perspektywy. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: WN PWN.
Virno, Paolo. 2004. A Grammar of the Multitude: For an Analysis of Contemporary Forms of Life. Tłum. Isabella Bertoletti i in. Los Angeles–New York: Semiotext(e).
Zukin, Sharon. 2010. Naked City: The Death and Life of Authentic Urban Spaces. Oxford–New York: Oxford University Press.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.