Lekcje rewolucjonisty: Lenin czyta Hegla

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: cze 15, 2016
DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2016.2.1
Słowa kluczowe:
Lenin, Hegel, rewolucja, dialektyka, marksizm

Main Article Content

Bartosz Wójcik
Instytut Nauk Politycznych PAN

Abstrakt

W tekście podjęty zostaje problem relacji wzajemnego, dialektycznego zapośredniczania się Heglowskiej spekulacji i Leninowskiej praktyki teoretycznej. Punktem wyjścia analizy jest anegdota o Leninie, który po katastrofie roku 1914 postanawia całkowicie wycofać się i wyjeżdża do Berna, by w tamtejszej bibliotece czytać Naukę logiki Hegla. Podczas tej wzmożonej pracy teoretycznej nad niemieckim idealistą zrozpaczony Lenin dostrzega niepowtarzalną szansę na rewolucję, zadając tym samym kłam ewolucyjnemu determinizmowi Drugiej Międzynarodówki. Artykuł usiłuje odpowiedzieć na pytanie, na ile Leninowska lektura Hegla mogła mieć wpływ na uformowanie się heterodoksyjnej względem marksistowskiej tradycji teorii rewolucji („najsłabszego łańcucha w ogniwie”)? Czy to właśnie powrót od Marksa do Hegla otworzył drogę leninowskiemu wydarzeniu? Próbom odpowiedzi na te pytania towarzyszą rozważania nad drugą stroną dialektycznej relacji wzajemnego oddziaływania, tj. nad wnioskami z leninowskiej lektury dla samego rozumienia Hegla. Lenin w Zeszytach filozoficznych „stara się czytać Hegla materialistycznie” antycypując tym samym jedną z kluczowych dwudziestowiecznych wykładni Heglowskiej dialektyki Lukácsa, a nawet współczesne materialistyczne interpretacje (np. S. Žižka czy S. Kouvelakisa).

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Wójcik, B. (2016). Lekcje rewolucjonisty: Lenin czyta Hegla. Praktyka Teoretyczna, 20(2), 18-41. https://doi.org/10.14746/prt.2016.2.1
Numer
Tom 20 Nr 2 (2016): REWOLUCJA I DIALEKTYKA
Dział
HEGLOWSKA DIALEKTYKA A REWOLUCJA PAŹDZIERNIKOWA
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.

Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.

Biogram autora

Bartosz Wójcik, Instytut Nauk Politycznych PAN

filozof, asystent naukowy w Instytucie Nauk Politycznych PAN. Przygotowuje doktorat poświęcony filozofii społecznej Hegla.

Bibliografia

  1. Anderson, Kevin B. 1995. Lenin, Hegel, and Western Marxism: A Critical Study. Urbana–Chicago: University of Illinois Press.
  2. Anderson, Kevin B. 2007. „The Rediscovery and Persistence of the Dialectic in Philosophy and in World Politics”. W. Lenin Reloaded. Toward a Politics of Truth, red. Sebastian Budgen, Stathis Kouvelakis, Slavoj Žižek. Durham–London: Duke University Press.
  3. Anderson, Perry. 1979. Consideration on Western Marxism. London and New York: Verso.
  4. Balibar, Etienne. 2013. „ Communism as Commitment, Imagination, and Politics”. W The Idea of Communism. Volume 2, red. Slavoj Žižek. London–New York: Verso.
  5. Bielik-Robson, Agata. 2007a. „Jak się filozofuje młotem (i sierpem)”. http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/197438,jak-sie-filozofuje-mlotem-i-sierpem.html.
  6. Bielik-Robson, Agata. 2007b. „Leninizm apokaliptyczny”. http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/198474,leninizm-apokaliptyczny.html.
  7. Engels, Fryderyk. 1969. Ludwik Feuerbach i zmierzch klasycznej filozofii niemieckiej. W Karol Marks, Fryderyk Engels, „Dzieła”, tom 21. Warszawa: Książka i Wiedza.
  8. Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2002. Fenomenologia ducha. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: Aletheia.
  9. Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2011. Nauka Logiki. Tłum. Adam Landman, red. Marcin Pańków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  10. James, C.L.R. 1980. Notes on Dialectics, Hegel, Marx, Lenin. Connecticut: Lawrence Hill & Co.
  11. Jameson, Fredric. 2007. „Lenin and Revisionism”. W Lenin Reloaded. Toward a Politics of Truth, red. Sebastian Budgen, Stathis Kouvelakis, Slavoj Žižek. Durham–London: Duke University Press.
  12. Jonhston, Adrian. 2009. Badiou, Žižek, and Political Transformations. The Cadence of Change. Evanston: Northwestern University Press.
  13. Kołakowski, Leszek. 2009. Główne nurty marksizmu. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  14. Korsch, Karl. 2005. Marksizm a filozofia. http://www.filozofia.uw.edu.pl/skfm/publikacje/korsch02.pdf.
  15. Kouvelakis, Stathis. 2007. „Lenin as Reader of Hegel: Hypotheses for a Reading of Lenin‟s Notebooks on Hegel‟s The Science of Logic”. W Lenin Reloaded. Toward a Politics of Truth, red. Sebastian Budgen, Stathis Kouvelakis, Slavoj Žižek. Durham and London: Duke University Press.
  16. Lenin, Włodzimierz. 1988. Zeszyty filozoficzne. W Włodzimierz Lenin, „Dzieła Wszystkie”, tom 29. Warszawa: Książka i Wiedza.
  17. Lukács, György. 1988. Historia i świadomość klasowa. Tłum. i wstęp Marek Siemek. Warszawa: PWN.
  18. Lukács, György. 2011. „Hyperion Hölderlina”. Tłum. Andrzej Serafin. Kronos 2/17: 42–57.
  19. Markowski, Michał Paweł. 2007. „Na barykady, dzieci ochocze!”. http://ksiazki.onet.pl/na-barykady-dzieci-ochocze/x79rq.
  20. Marks, Karol. 1966. Wprowadzenie do krytyki ekonomii politycznej. W Karol Marks, Fryderyk Engels, „Dzieła”, tom 13. Warszawa: Książka i Wiedza.
  21. Michael-Matsas, Savas. 2007. „Lenin and the Path of Dialectics”. W Lenin Reloaded. Toward a Politics of Truth, red. Sebastian Budgen, Stathis Kouvelakis, Slavoj Žižek. Durham–London: Duke University Press.
  22. Mikurda, Kuba. 2007. „Rewolucja (znów) w natarciu”. http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/205416,rewolucja-znow-w-natarciu.html.
  23. Negri, Antonio. 2004. Factory of Strategy.Thirty-Three Lessons on Lenin. Trans. Arianna Bove. New York: Columbia University Press.
  24. Ruda, Frank. 2013. „Remembering the Impossible: For Meta-Critical Anamnesis of Communism”. W The Idea of Communism. Volume 2, red. Slavoj Žižek. London–New York: Verso.
  25. Siemek, Marek J. 1980. „Hegel i problemy filozoficznej samowiedzy marksizmu”. W György Lukács Młody Hegel. O powiązaniach dialektyki z ekonomią. Tłum. i wstęp Marek J. Siemek. Warszawa: PWN.
  26. Siemek, Marek J. 2007. „Lenin i kamerdynerzy”. http://www.nowakrytyka.pl/spip.php?article452.
  27. Žižek, Slavoj. 2002. „Georg Lukács as the Philosopher of Leninism”. W György Lukács Tailism and the Dialectics. Tłum. Esther Leslie. London: Verso.
  28. Žižek, Slavoj. 2006. W.I. Lenin Rewolucja u bram. Pisma wybrane z roku 1917.Wybór, wstęp i posłowie Slavoj Žižek. Przedmowa do wyd. pol. Sławomir Sierakowski. Tłum. Julian Kutyła. Kraków: Korporacja Ha!art.
  29. Žižek, Slavoj. 2007. „Spowiedź zatwardziałego leninisty”. Tłum. Tomasz Bieroń. http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/198473,spowiedz-zatwardzialego-leninisty.html.