Etyka troski a gospodarka przyszłości

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: cze 15, 2017
DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2017.2.4
Słowa kluczowe:
etyka troski, ekonomia feministyczna, opieka, bezwarunkowy dochód podstawowy, gwarancja zatrudnienia, gospodarka przyszłości

Main Article Content

Zofia Łapniewska
Instytut Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytet Jagielloński ul. prof. S. Łojasiewicza 4 30-348 Kraków

Abstrakt

Przez dziesięciolecia teorie ekonomiczne zmieniały się pod wpływem wydarzeń historycznych oraz turbulencji gospodarczych, za każdym razem miały one jednak konkretne przełożenie na życie społeczeństw. Dziś, gdy teorie neoliberalne przestają cieszyć się uznaniem, rozwarstwienie pomiędzy najbogatszymi i najuboższymi postępuje prawie geometrycznie, a rozwój technologii sprawia, że drastycznie zmieniają się warunki pracy, potrzebne są nowe wizje gospodarki przyszłości, w której każdy mógłby znaleźć swoje miejsce i godnie żyć. Moja propozycja wiąże się z oparciem gospodarki na etyce troski, który to argument prezentuję w niniejszym artykule. W jego wstępie przyglądam się zachodzącym zmianom gospodarczym. Następnie przybliżam znaczenie etyki troski, a także opieki niezbędnej do rozwoju i reprodukowania się społeczeństw jako głównych ram przyjętych w dalszych rozważaniach nad gwarancją zatrudnienia oraz bezwarunkowym dochodem podstawowym, którym poświęcone są kolejne części artykułu. Analizy tych teorii, przeprowadzone z feministycznego punktu widzenia, wzbogacone zostaną także o propozycje dodatkowych rozwiązań, które wychodzą poza obowiązujący dziś paradygmat wzrostu.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Łapniewska, Z. (2017). Etyka troski a gospodarka przyszłości. Praktyka Teoretyczna, 24(2), 101-122. https://doi.org/10.14746/prt.2017.2.4
Numer
Tom 24 Nr 2 (2017): GWARANCJA ZATRUDNIENIA CZY DOCHÓD PODSTAWOWY?
Dział
PRACA I TROSKA
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.

Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.

Biogram autora

Zofia Łapniewska, Instytut Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytet Jagielloński ul. prof. S. Łojasiewicza 4 30-348 Kraków

Zofia Łapniewska - ekonomistka i feministka, adiunktka w Instytucie Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 2012–2016 przebywała za granicą jako podoktorska badaczka m.in. na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie i London School of Economics and Political Science. Jej artykuły były publikowane w takich pismach jak Feminist Economics czy Review of Radical Political Economics.

Bibliografia

  1. Albert, Michael. 2007. Ekonomia uczestnicząca. Życie po kapitalizmie. Tłum. Iwo Czyż. Poznań: Wydawnictwo Bractwa Trojka.
  2. Alexander, Samuel. 2015. “Basic and Maximum Income.” W Degrowth. A Vocabulary for a New Era. Red. Giacomo D’Alisa, Federico Demaria i Giorgos Kallis. New York: Routledge.
  3. Appadurai, Arjun. 2016. Banking on Words: The Failure of Language in the Age of Derivative Finance. Chicago: The University of Chicago Press.
  4. Barad, Karen. 2003. “Posthumanist Performativity: Toward an Understanding of How Matter Comes to Matter.” Signs 28(3): 801–831.
  5. Benería, Lourdes. 2003. Gender, Development, and Globalization: Economics as if People Mattered. London: Routledge.
  6. Braidotti, Rosi. 2006. “The Ethics of Becoming Imperceptible.” W Deleuze and Philosophy. Red. Constantin V. Boundas. Edinburgh: Edinburgh University Press.
  7. Braidotti, Rosi. 2014. Po człowieku. Tłum. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  8. Brown Hamilton, Tracy. 2016. “The Netherlands’ Upcoming Money-for-Nothing Experiment.” The Atlantic. June 21. https://www.theatlantic.com/business/archive/2016/06/netherlands-utrecht-universal-basic-income-experiment/487883/. [dostęp: 15.05.2017].
  9. Budlender, Debbie i Rhonda Sharp. 1998. How to do a Gender-Sensitive Budget Analysis: Contemporary Research and Practice. Canaberra: Commonwealth Secretariat and Australian Agency for International Development.
  10. Cantillon, Sara. 2013. “Measuring Differences in Living Standards Within Households.” Journal of Marriage and Family 75(3): 598–610.
  11. Cornish, Flora, Jan Haaken, Liora Moskovitz i Sharon Jackson. 2016. “Rethinking Prefigurative Politics: Introduction to the Special Thematic Section.” Journal of Social and Political Psychology 4(1): 114–127.
  12. D’Alisa, Giacomo, Federico Demaria i Giorgos Kallis [red.]. 2015. Degrowth. A Vocabulary for a New Era. New York: Routledge.
  13. De Henau, Jerome, Susan Himmelweit, Zofia Łapniewska i Diane Perrons. 2016. Investing in the Care Economy – Simulating Employment Effects by Gender in Seven OECD Countries. A Report by the Women’s Budget Group. Brussels: International Trade Union Confederation.
  14. [Dutch News] 2017. “Utrecht Hopes to Launch Welfare Experiment with Carrot but no Stick.” Dutch News. April 28. http://www.dutchnews.nl/news/archives/2017/04/utrecht-hopes-to-launch-welfare-experiment-with-carrot-but-no-stick/. [dostęp: 15.05.2017].
  15. Ehrenreich, Barbara i Arlie R. Hochschild [red.]. 2004. Global Woman: Nannies, Maids, and Sex Workers in the New Economy. New York: Holt Paperbacks.
  16. Elson, Diane. 1998. “Integrating Gender Issues into National Budgetary Policies and Procedures: Some Policy Options.” Journal of International Development 10: 929–941.
  17. Epstein, Barbara. 2002. “The Politics of Prefigurative Community.” W Cultural Resistance Reader. Red. Stephen Duncombe. London: Verso.
  18. Esplen, Emily. 2009. Gender And Care Cutting Edge Pack – Overview Report. BRIDGE. Brighton: Institute of Development Studies.
  19. Fisher, Berenice i Joan C. Tronto. 1990. “Toward a Feminist Theory of Caring.” W Circles of Care: Work and Identity in Women’s Lives. Red. Emily K. Abel i Margaret K. Nelson. Albany: State University of New York Press.
  20. Fraser, Nancy. 1990. “Rethinking the Public Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy.” Social Text 25/26: 56–80.
  21. Fraser, Nancy. 1994. “After the Family Wage: Gender Equity and the Welfare State.” Political Theory 22(4): 591–618.
  22. Fraser, Nancy. 2014. Drogi feminizmu. Od kapitalizmu państwowego do neoliberalnego kryzysu. Tłum. Agnieszka Weseli. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  23. Gheaus, Anca. 2008. “Basic Income, Gender Justice and the Costs of Gender-Symmetrical Lifestyles.” Basic Income Studies 3(3): 1–8.
  24. Gilligan, Carol. 1977. “In a Different Voice: Women's Conceptions of Self and of Morality.” Harvard Educational Review 47(4): 481–517.
  25. GUS. 2015. Budżet czasu ludności. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
  26. Hartmann, Heidi. 1976. “Capitalism, Patriarchy, and Job Segregation by Sex.” Signs 1(3): 137–169.
  27. Haug, Frigga. 2011. „Perspektywa cztery w jednym. Manifest na rzecz bardziej sprawiedliwego życia”. Tłum. Miram Boyer, Maria Skóra. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego. http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0107haug.pdf. [dostęp: 15.04.2017].
  28. Held, Virginia. 2006. The Ethics of Care: Personal, Political, and Global. Oxford: Oxford University Press.
  29. Jaczek, Helena. 2017. “Canada’s Basic Income Experiment – Will it Work?” World Economic Forum. February 2. https://www.weforum.org/agenda/2017/02/canadas-basic-income-experiment-will-it-work. [dostęp: 15.05.2017].
  30. Levine, Judith. 2013. Ain’t No Trust How Bosses, Boyfriends, and Bureaucrats Fail Low-Income Mothers and Why It Matters. Berkeley: University of California Press.
  31. Lister, Ruth. 1995. “Dilemmas in Engendering Citizenship.” Economy and Society 24(1): 35–40.
  32. Manjarin, Edgar i Maciej Szlinder. 2016. “A Marxist Argumentative Scheme on Basic Income and Wage Share in an Anti-Capitalist Agenda.” Basic Income Studies 11(1): 49–60.
  33. Marcuse, Herbert. 1991. Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego. Tłum. Stanisław Konopacki. Warszawa: PWN.
  34. McFarland, Kate. 2017. “Glasgow, Scotland: Basic Income Pilot Feasibility Study Approved by City Council.” Basic Income Earth Network. February 21. http://basicincome.org/news/2017/02/glasgow-scotland-basic-income-pilot-feasibility-studyapproved-city-council/. [dostęp: 15.05.2017].
  35. McGoogan, Cara. 2016. “This Sewing Robot Could Put Sweatshops out of Business.” The Telegraph. September 22.
  36. McKie, Linda, Susan Gregory i Sophia Bowlby. 2002. “Shadow Times: The Temporal and Spatial Frameworks and Experiences of Caring and Working.” Sociology 36(4): 897–924.
  37. McLean, Caitlin. 2015. “Beyond Care: Expanding the Feminist Debate on Universal Basic Income.” WiSE Working Paper Series 1, September.
  38. Mika, Bartosz. 2014. „Dochód podstawowy i jego konsekwencje dla świata pracy”. Praktyka Teoretyczna 2(12): 145–170.
  39. NEF. 2010. “21 Hours. The Case for a Shorter Working Week.” New Economics Foundation. February 13. http://neweconomics.org/2010/02/21-hours/. [dostęp: 15.04.2017].
  40. Nelson, Julie A. i Neva Goodwin. 2005. “Teaching Ecological and Feminist Economics in the Principles Course”. GDAE Working Paper 05-05. Medford: Global Development and Environment Institute, Tufts University.
  41. OECD. 2017. “Productivity and ULC by Main Economic Activity (ISIC Rev.4).” Organisation for Economic Co-operation and Development. April 2. http://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=PDBI_I4. [dostęp: 15.04.2017].
  42. OPZZ. 2017. „Ryzyka i trendy 2017”. Biuro Prasowe Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. 30 stycznia. http://www.opzz.org.pl/-/ryzyka-i-trendy-2017. [dostęp: 20.04.2017].
  43. Peck, Jamie i Nik Theodore. 2007. “Variegated Capitalism.” Progress in Human Geography 31(6): 731–772
  44. Phillips, Judith. 2007. Care. Cambridge: Polity Press.
  45. Piketty, Thomas. 2015. Kapitał w XXI wieku. Tłum. Andrzej Bilik. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  46. Polanyi, Karl. 2010. Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów. Tłum. Maria Zawadzka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  47. Power, Marilyn. 2004. “Social Provisioning as a Starting Point for Feminist Economics.” Feminist Economics 10(3): 3–19.
  48. Rakowski, Tomasz. 2016. „Lokalne formy rozwoju, samoorganizacja i potencjał sprawczy”. Kultura i Rozwój 1(1): 89–108.
  49. Robertson, James. 1999. The New Economics of Sustainable Development. A Briefing for Policy Makers. London: Kogan Page.
  50. Robeyns, Ingrid. 2014. „Ingrid Robeyns – Czy dochód podstawowy odda sprawiedliwość kobietom?” Tłum. Maciej Szlinder. Praktyka Teoretyczna. 10 lutego. http://www.praktykateoretyczna.pl/?s=Robeyns. [dostęp: 05.06.2017].
  51. Schulmeister, Stephan. 2008. “A General Financial Transaction Tax Motives, Revenues, Feasibility and Effects.” WIFO. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1714395. [dostęp: 15.04.2017].
  52. Sen, Amartya K. 1993. “Capability and Well-Being.” W The Quality of Life. Red. Martha C. Nussbaum i Amartya K. Sen. Oxford: Clarendon Press.
  53. Standing, Guy. 2005. “Why Basic Income Is Needed for a Right to Work.” Rutgers Journal of Law & Urban Policy 2(1): 91–102.
  54. Szlinder, Maciej. 2017. „Dochód podstawowy – instrukcja obsługi”. Wywiad Jakuba Dymka. Krytyka Polityczna. 21 lutego. http://krytykapolityczna.pl/gospodarka/dochod-podstawowy-instrukcja-szlinder/. [dostęp: 05.06.2017].
  55. Szlinder, Maciej. 2017a. „Mity w debacie o dochodzie podstawowym”. Bez Dogmatu. Kwartalnik Kulturalno-Polityczny 111(I/2017): 27-31.
  56. Tcherneva, Pavlina R. i L. Randall Wray. 2005. “Common Goals – Different Solutions: Can Basic Income And Job Guarantees Deliver Their Own Promises.” Rutgers Journal of Law & Urban Policy 2(1): 125–166.
  57. [The Telegraph] 2017. „Finland’s unemployed to be given basic income of €560 per month in first such experiment in Europe.” The Telegraph January 3. http://www.telegraph.co.uk/news/2017/01/03/finlands-unemployed-given-basic-income-560euros-per-month-first/. [dostęp: 15.05.2017].
  58. Tronto, Joan C. 1987. “Beyond Gender Difference to a Theory of Care.” Journal of Women in Culture and Society 12(4): 644–663.
  59. Tronto, Joan C. 1995. “Care as a Basis for Radical Political Judgements.” Hypatia 10(2): 141–149.
  60. Ungerson, Clare. 1990. “The Language of Care: Crossing the Boundaries.” W Gender and Caring: Work and Welfare in Britain and Scandinavia. Red. Claire Ungerson. London: Harvester Wheatsheaf.
  61. Ungerson, Clare. 1995. “Gender, Cash and Informal Care: European Perspectives and Dilemmas.” Journal of Social Policy 24(1): 31–52.
  62. Walby, Sylvia. 2015. Crisis. Cambridge: Polity Press.