Keywords
materializm
imersja
interpretacja
utopia
How to Cite
Abstract
Krzysztof Uniłowski zmarł na początku grudnia. Przez ostatnie dwadzieścia lat był wśrod kluczowych figur polskiego literaturoznawstwa. Pisząc na bardzo zróżnicowane tematy - od recenzji współczesnych polskich powieści po eseje o ideach nowoczesności, od klasowo podbudowanych analiz fantastyki i seriali telewizyjnych po komentarze dotyczące polityczności i etosu krytyki literackiej - Uniłowski rozwinął imponującą i wyjątkową krytyczną perspektywę, a wręcz szczególny język krytyki, który zainspirował - i bez wątpienia nadal będzie inspirować - krytyków wszystkich pokoleń. W swojej pracy Uniłowski czerpał chętnie z materializmu historycznego, stale balansując swoje intuicyjne skupienie na tym, co polityczne (w szczególności na kategorii klasy) z równie intuicyjnym przekonaniem co do niezastępowalności formy literackiej. Chociaż nie zawsze się z nim zgadzaliśmy - co jest na lewicy normą, jeśli nie tradycją - to jako redaktorzy i redaktorki „Praktyki Teoretycznej” cieszymy się, mogąc nazwać go nie
tylko punktem odniesienia, ale towarzyszem. Uniłowski zmarł w trakcie końcowych prac nad esejem, który prezentujemy poniżej. Niestety, nie zdążył przesłać nam gotowego abstraktu/streszczenia, musimy więc sami podjąć próbę podsumowania jego głównych punktów. Kwestie podniesione w tym erudycyjnym i formalnie złożonym artykule dotyczą spraw zasadniczych: w jakim sensie fikcyjne światy przypominają świat niefikcyjny, i w jaki sposób owe światy zamieszkujemy? Jak wygląda relacja między imersją i interpretacją? Jakie figury mogą pomóc nam w wyobrażeniu sobie - zwizualizowaniu - naszej intymnej, lecz przecież nieuchronnie społecznej relacji z tym, co fikcyjne (czy jesteśmy gośćmi, mieszkańcami, przechodniami...)? Uniłowski szuka odpowiedzi we współczesnej krytyce marksistowskiej (Eagleton, Jameson, Berardi), w pisarstwie sci-fi i fantasy (Lem, Sapkowski, Martin), a także w nowoczesnej filozofii kontynentalnej (Gadamer, Heidegger) oraz - w ostatniej części eseju - we współczesnych badaniach gier. Cieszymy się, mogąc przedstawić artykuł Uniłowskiego w dwóch wersjach - w polskim oryginale oraz w angielskim tłumaczeniu (autorstwa Jakoba Zigurasa). Po to, by zachować trudny do pomylenia flow myśli Uniłowskiego w języku angielskim, do tekstu wprowadzono na etapie tłumaczenia - przy pełnej współpracy autora - drobne zmiany. Mamy nadzieję, że dla naszych polskojęzycznych czytelniczek i czytelników porównanie obu wersji okaże się ciekawe i pożyteczne - wydaje sie bowiem oferować szczególny wgląd w warsztat pisarski Uniłowskiego.
References
Barthes, Roland: Od dzieła do tekstu. Przeł. M.P. Markowski. „Teksty Drugie” 1998, nr 6.
Berardi, Franco „Bifo” (2012). The Uprising: on Poetry and Finance. Los Angeles: Semiotext(e).
Derrida, Jaqcues (1987) Ulysse gramophone. Deux mots pour Joyce. Paris: Galilée.
Eagleton, Terry (1996). Illusions of Postmodernism. Oxford: Blackwell Publishing.
Gadamer, Hans-Georg (1993) Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Przeł. B. Baran. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Geier, Manfred (1989). „’Eden’: elementy semiologii ‘pozaziemskiej’”, przeł. Zdzisław Wawrzyniak.” W: Lem w oczach krytyki światowej, red. Jerzy Jarzębski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 104-141.
Heidegger, Martin (2002). Budować, mieszkać, myśleć. W: Tegoż, Odczyty i rozprawy. Przeł. Janusz Mizera. Kraków: Baran i Suszczyński.
Herman, David; Jahn, Manfred & Ryan, Marie-Laure (2008). Routledge Encyclopedia of Narrative Theory. London-New York: Routledge.
Jameson, Fredric (2011). Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu. Przeł. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kłosiński, Michał (2017a). „Poezja jako utopijna alternatywa dla nowomowy liberalnej.” W Ekonomiczne teorie literatury. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2017.
Kłosiński, Michał (2017b). „Zamieszkując wirtualne światy.” Śląskie Studia Polonistyczne, 1 (9), p. 69-88.
Kłosiński, Michał (2018). Hermeneutyka gier wideo: interpretacja, immersja, utopia. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Kubiński, Piotr (2016). Gry wideo: zarys poetyki. Kraków: TAiWPN „Universitas”.
Kubiński, Piotr (2014). „Emersja - antyiluzyjny wymiar gier wideo.” Nowe Media, 4, p. 161-176.
Kuźniarz, Bartosz (2011). Goodbye Mr. Postmodernism: teorie społeczne myślicieli późnej lewicy. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Lem, Stanisław (1984). Eden. Kraków-Wrocław: Wydawnictwo Literackie. Maj, Krzysztof M. (2018). „Habitaty fikcji: narratologia transmedialna w badaniach nad światotwórstwem,” Praca doktorska pod kierunkiem prof. Anny Łebkowskiej. Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Kraków.
Maj, Krzysztof M. (2015). „Czas światoodczucia: imersja jako nowa poetyka odbioru.” Teksty Drugie, 3, p. 368-394.
Martin, George R.R. Gra o tron. Przeł. P. Kruk. Poznań: Zysk i S-ka.
Prejzner, Katarzyna (2009). Tekst jako świat i gra: modele narracyjności w kulturze współczesnej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Sapkowski, Andrzej (2001). Coś się kończy, coś się zaczyna. Warszawa: Supernowa.
Schor, Naomi (1994). „The Essentialism which is Not One: Coming to Grips with Irigaray.” W: Essential Difference, red. Naomi Schor & Elizabeth Weed. Bloomington: Indiana University Press.
Sławek, Tadeusz; Kunce, Aleksandra & Kadłubek, Zbigniew (2013).
Oikologia: nauka o domu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Stone, Alison (2006). Luce Irigaray and The Philosophy of Sexual Difference. Cambridge: Cambridge University Press.
Szopa, Katarzyna (2018). Poetyka rozkwitania: różnica płciowa w filozofii Luce Irigaray. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
License
“Theoretical Practice” seeks to put into practice the idea of open access to knowledge and broadening the domain of the commons. It serves the development of science, thinking and critical reflection. The journal is published in open-access mode under the CC-BY-NC-SA 4.0 license (detail available here: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Articles published in the journal may be freely distributed, stored, printed and utilized for academic and teaching purposes without restrictions.
They should not be, however, used for any commercial purposes or be reconstructed into derivative creations. Access to the journal may not be limited or offered for a fee by any third party.
Prospective authors are obliged to fill in, sign and send back the publishing contract compliant with the CC licencing. [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf,EN.doc].
According to this contract, authors grant the journal a non-exclusive right to publish their work under the creative commons license (CC-BY-NC-SA 4.0) without any financial obligation on both sides of the contract.
Before submission authors should make sure that derivative materials they use are not protected by copyright preventing their non-commercial publication. Authors are responsible for any respective copyright violations.