Keywords
nomenclature
managers
personnel policy
How to Cite
Number of views: 68
Number of downloads: 52
Abstract
Numerous studies on the economies of socialist countries indicate that one of the main sources of their weakness was the attitudes and behavior of “socialist managers”. Contrary to the predictions (e.g. by Joseph Schumpeter), they were not characterized by entrepreneurship, innovation, the ability to lead changes or the ability to formulate strategies. This was due to the nomenclature system existing in all countries of the Soviet bloc. Nominations, promotions, but also dismissals were at the discretion of party bodies. It was the main source of the communist party’s dominance in the country and the fundamental factor guaranteeing control over all spheres of social and economic life. Determining why the nomenclature system turned out to be dysfunctional requires considering three issues: what were the goals of the communist personnel policy, what methods were used to implement it, and finally who were the people appointed to perform managerial functions in the economy. We will focus our analysis on the management of Polish industry in the years 1945–1956. This is because it was the most important sector of the economy of the People’s Republic of Poland, and the personnel policy mechanisms developed at that time remained valid until the end of the “real socialism” system.
References
AAN, KC PPR, 295/I/23 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej, sign. 295/I/23: p. 156. I Zjazd PPR – przemówienie W. Gomułki, 6–12 December 1945.
AAN, KC PPR, 295/II/1 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej, sign. 295/II/1: pp. 8–9. Posiedzenie plenarne KC PPR, 6–7 Februar 1945.
AAN, KC PPR, 295/VII/40: 8 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej, sign. 295/VII/40: p. 8. Stenogram z narady inżynierów i techników w KC PPR – wystąpienie J. Bermana, 17 March 1946.
AAN, KC PPR, 295/VII/40: 10–22 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej, sign. 295/VII/40: pp. 10–22. Stenogram z narady inżynierów i techników w KC PPR – wystąpienie F. Blinowskiego, 17 March 1946.
AAN, KC PPR, 295/X/11 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej, sign. 295/X/11: pp. 7–8. Instrukcja „Dobór i szkolenie kadr kierowniczych w przemyśle”, 17 March 1945.
AAN, KC PPR, 295/XI/147 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej, sign. 295/XI/147: p. 89. Praca aparatu personalnego M.P. za okres 2 lat ubiegłych, June 1947.
AAN, KC PPR, 295/XI/327 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej, sign. 295/XI/327: no pagination. Wykaz statystyczny kierowniczej obsady przemysłu, 1 July 1948.
AAN, KC PPR, 295/XI/469 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej, sign. 295/XI/469: pp. 11–12. Charakterystyka działalności dyr. Szpotańskiego w okresie 1 maja–20 sierpnia 1945.
AAN, KC PZPR, 237/V/35 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sign. 237/V/35: pp. 9–10. Narada teoretyczna nad zagadnieniem polityki kadrowej, 13 December 1949.
AAN, KC PZPR, 237/V-1a/22: 17 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sign. 237/V-1a/22: p. 17. Sytuacja na odcinku kadr w Ministerstwie Przemysłu Lekkiego (1950 r.).
AAN, KC PZPR, 237/V-1a/22: 71 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sign. 237/V-1a/22: p. 71. Sprawozdanie z pracy kadrowej Ministerstwa Górnictwa w planie trzyletnim i założenie polityki kadrowej w planie sześcioletnim (1950 r.).
AAN, KC PZPR, 237/V-1a/38 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sign. 237/V-1a/38: p. 25. Sytuacja kadrowa w przemyśle ciężkim w latach 1947–1950 (1950 r.).
AAN, KC PZPR, 237/V-1a/40 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sign. 237/V-1a/40: pp. 38–40. Sprawozdanie Kadr Ministerstwa Przemysłu Rolnego i Spożywczego (1950 r.).
AAN, KC PZPR, 237/XXXI/197 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sign. 237/XXXI/197, Zagadnienie dywersji i sabotażu w województwie śląskim, 1 November 1949.
AAN, MPiH, 2 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Przemysłu i Handlu, sign. 2: p. 117. Artykuł zakwestionowany przez cenzurę w „Gazecie Ludowej” z 19 lipca 1946 r.
AAN, PKPG, 633 – Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego, sign. 633: tab. 15. Plan zapotrzebowania kadr z wyższym wykształceniem, średnim wykształceniem, zawodowym oraz robotników wykwalifikowanych w latach 1956–1965.
AIPN BU, 0326/431 – Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Biuro Udostępniania, sign. 0326/431: pp. 82–84. Aresztowani przez służbę bezpieczeństwa w latach 1944–1970, 23 lipca 1971.
AIPN BU, 1572/1455 – Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Biuro Udostępniania, sign. 1572/1455: p. 210. Tablica statystyczna B, Wydziały IV WUBP i Referaty IV PUBP (25 października–25 listopada 1951 r.).
AIPN BU, 1572/1467 – Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Biuro Udostępniania, sign. 1572/1467: p. 1. Materiały dla Rady Ministrów, 12 December 1945.
AIPN BU, 1572/1586 – Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Biuro Udostępniania, sign. 1572/1586: p. 112. Sprawozdanie Departamentu IX za miesiąc marzec 1953 r., 22 April 1953.
AIPN BU, 77/3a – Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Biuro Udostępniania, sign. 77/3a: p. 435. Notatka o pracy organów B.P. na odcinku przemysłu włókienniczego w związku z odprawą krajową 8 i 9 marca 1948 r. w Łodzi.
Acemoglu, D., Robinson, J.A. (2014) Dlaczego narody przegrywają. Źródła władzy, pomyślności i ubóstwa. Warszawa: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra Kierownicza 1944–1956 (2005) Szwagrzyk, K. (ed.). Vol. 1. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Balcerowicz, L. (1997) Socjalizm, kapitalizm, transformacja. Szkice z przełomu epok. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bauman, Z. (1992) Nowoczesność i zagłada. Warszawa: Fundacja Kulturalna Masada.
Chałasiński, J. (1958) Przeszłość i przyszłość inteligencji polskiej. Warszawa: Świat Książki.
Chumiński, J. (1997) ‘Polityka kadrowa władz w przemyśle w latach 1945–1948 ze szczególnym uwzględnieniem roli kierowników personalnych’, in Łach, S. (ed.) Władze komunistyczne wobec Ziem Odzyskanych po II wojnie światowej. Słupsk: Wydawnictwo Uczelniane WSP, pp. 61–84.
Chumiński, J. (2015) Robotnicy polscy 1945–1956. „Stary” i „nowy” ośrodek przemysłowy na przykładzie Krakowa i Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
Chumiński, J. (2021) ,,Kadry decydują o wszystkim”. Nowa inteligencja w przemyśle polskim (1945–1956). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
Domański, H. (2007) Struktura społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Dominiczak, H. (1997) Organy bezpieczeństwa PRL 1944–1990. Warszawa: Bellona.
Dzionek-Kozłowska, J., Matera, R. (2016) ‘O poszukiwaniu przyczyn bogactwa i nędzy narodów w teorii Darona Acemoglu i Jamesa A. Robinsona’, Gospodarka Narodowa, 5(285), pp. 5–26. DOI: https://doi.org/10.33119/GN/100758
Erazmus, E. (1988) ‘Nie wygodni a najlepsi’, Rada Narodowa, 10(1664), pp. 1–12.
Glaessner, G.J. (1977) Herrschaft durch Kader. Leitung der Gesellschaft und Kaderpolitik in der DDR am Beispiel des Staatsapparates. Wiesbaden: Humboldt-Universität zu Berlin. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-322-85715-6
Glapiński, A. (2012) ‘Schumpeterowska teoria przedsiębiorcy, czyli skąd się bierze pies’, Konsumpcja i Rozwój, 1(2), pp. 3–12.
Gomułka, S. (2016) Transformacja i rozwój. Teoria i polityka gospodarcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hayek, F.A. (2007) Konstytucja wolności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jewtuszenko, E. (1967) Wiersze, Mandalian, A. (wybór).Warszawa: PIW.
Kornai, J. (1977) Anti-Equilibrium. Teoria systemów gospodarczych. Kierunki badań. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kornai, J. (1995) Das sozialistische System. Die politische Ökonomie des Kommunismus. Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft.
Kamosiński, S. (2020) ‘Entrepreneurs and Entrepreneurship in the Exposé of the Prime Ministers: From Tadeusz Mazowiecki to Mateusz Morawiecki’, Studia Historiae Oeconomicae, 38, pp. 130–162. DOI: https://doi.org/10.2478/sho-2020-0006
Kamosiński, S. (2021) ‘Przedsiębiorcy i przedsiębiorczość a recesja transformacyjna w Polsce po 1989 roku’, Optimum. Economic Studies, 103(1), pp. 53–67. DOI: https://doi.org/10.15290/oes.2021.01.103.04
Kołakowski, L. (2001) Główne nurty marksizmu. Cz. III: Rozkład. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kozak, M. (1987) ‘Typowe drogi zawodowe kadry kierowniczej’, Biuletyn Centrum Badania Opinii Społecznej, 2, pp. 110–119.
Koźmiński, A. (1998) Odrabianie zaległości. Zmiany organizacji i zarządzania w byłym bloku socjalistycznym. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Księga 60-lecia Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu (2007), Chumiński, J. (ed.). Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego.
Kula, W. (1996) Rozdziałki, Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Kuryłowicz, A. (1947) ‘O ochronę pracujących przed samowolą i nadużyciem. Dlaczego tak się dzieje? – pytają robociarze’, Robotnik, 122(911), pp. 1–2.
Marks, K. Engels, F. (2007) Manifest partii komunistycznej (1848 rok), https://www.ce.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2018/10/4.kapitalizm_marks_engels_manifest-komunistyczny.pdf. Accessed 15 May 2022.
Najduchowska, H. (1974) ‘Dyrektorzy przedsiębiorstw przemysłowych’, in Kulpińska, J. (ed.). Socjologia przemysłu. Wybór tekstów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, pp. 248–273.
Paczkowski, A. (2000) System nomenklatury kadr w Polsce (1950–1970). Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Piskozub, A. (2012) Hydrauliczne eko-szaleństwo, https://geopolityka.net/hydrauliczne-eko-szaleństwa/. Accessed 30 April 2017.
Pinker, S. (2005) Tabula rasa. Spory o naturę ludzką. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Poznański, K. (1982) Wdrażanie wyników badań w przemyśle. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Schumpeter, J.A. (1960) Teoria rozwoju gospodarczego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Schumpeter, J.A. (1995) Kapitalizm, socjalizm, demokracja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stalin, J. (1949) Zagadnienie leninizmu. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza ,,Książka”.
Stępnicka, N. (2013) ‘Koncepcja twórczej destrukcji J.A. Schumpetera a wyzwania współczesnej gospodarki’, Studia Ekonomiczne, 129, pp. 28–34.
Sztompka, P. (2007) Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Wechta, P. (1997) ‘Przedsiębiorca w teorii Josepha A. Schumpetera’, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 59(4), pp. 123–134.
Zagóra-Jonszta, U. (2018) ‘Państwo socjalistyczne w poglądach Hayeka i Schumpetera’, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarzadzania Uniwersytetu Śląskiego, 51(3), pp. 325–334. DOI: https://doi.org/10.18276/sip.2018.51/3-26
License
Copyright (c) 2023 Jędrzej Chumiński
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.