Keywords
industrial workers
labour market
over-employment
How to Cite
Number of views: 107
Number of downloads: 65
Google Scholar Citation
Abstract
One of the main factors determining the weakness of the socialist economy was the phenomenon of hidden unemployment, which means excessive employment in industrial plants in relation to needs. This phenomenon should be considered in two aspects: economic and social. The aim of this article is to determine the economic and social consequences of the phenomenon of hidden unemployment in the Polish economy in the first years after the WWII. The article is based on the literature on the subject, as well as source research conducted at the Archives of New Records and the Archives of the Institute of National Remembrance in Warsaw. To analyze the socio-demographic characteristics of the staff of four industrial plants, the personal files of employees collected in the plant archives were used. The research conducted indicates that one of the main sources of weakness of the socialist economy was the situation on the labor market, and especially the phenomenon of over-employment. In the economic sphere, it meant that the dominance of an excessive number of low-skilled workers in the composition of the industrial workforce resulted in poor labor productivity, abysmal production quality, non-compliance with standards in technological processes, destruction of work ethics, poor discipline, increased personnel turnover, etc. It is a measure of the irrationality of the system that the employment of a significant proportion of these workers was not the result of either economic or social necessity, but a consequence of the erroneous economic development model adopted, based on the use of low-skilled and poorly paid labor. In social terms, however, the employment of these people meant that the communist regime could count on relatively considerable public support among them. Authoritarian, non-democratic parties (such as the PPR and PZPR), appealing to populist slogans and fomenting conflicts with other social groups corresponded in terms of their programs and modus operandi to people with high levels of authoritarian attitudes.
Downloads
- Citations
- CrossRef - Citation Indexes: 1
- Captures
- Mendeley - Readers: 4
- Mentions
- News: 1
References
AAN, CUP, 868 – Archiwum Akt Nowych (AAN), Centralny Urząd Planowania (CUP), sign. 868: Sprawozdanie zbiorcze Ministerstwa Przemysłu i Handlu z wykonania planu zatrudnienia za rok 1948, p. 6.
AAN, CUP, 1781: April 11 – AAN, CUP, sign. 1781: Pismo dyrektora Departamentu Przemysłowego CUP do Departamentu Planowania Ministerstwa Przemysłu, April 11, 1946, p. 16.
AAN, CUP, 1781: April 17 – AAN, CUP, sign. 1781: Pismo dyrektora Departamentu Planowania Ministerstwa Przemysłu do Departamentu Przemysłowego CUP, April 17, 1946, p. 15.
AAN, CUP, 1781: December 17 – AAN, CUP, sign. 1781: Pismo Prezesa Instytutu Gospodarstwa Narodowego prof. Edwarda Lipińskiego do Prezesa CUP Czesława Bobrowskiego, December 17, 1945, p. 14.
AAN, CUP, 1782 – AAN, CUP, sign. 1782: Wzrost zatrudnienia w służbie państwowej, 1947, pp. 1–11.
AAN, CUP, 3201 – AAN, CUP sign. 3201: Wyniki ankiety o polityce zatrudnienia, 1948, p. 6, 11–12.
AAN, KC PPR, 295/VII/34 – AAN, Komitet Centralny Polskiej Partii Robotniczej (KC PPR), sign. 295/VII/34: Protokół I Krajowej Narady PPR w Warszawie – wystąpienie Hilarego Minca, May 27–28, 1945, p. 77.
AAN, KC PPR, 295/XI/442 – AAN, KC PPR, sign. 295/XI/442: Stan aktualny ubezpieczeń społecznych – opracowanie Czesława Bajera, September 30, 1948, p. 111.
AAN, KC PZPR, 237/II/21: Jędrychowski – AAN, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR), sign. 237/II/21: XI Plenum KC PZPR – wystąpienie Stefana Jędrychowskiego, February 27 – March 1, 1958, pp. 33–34.
AAN, KC PZPR, 237/II/21: Wudzki – AAN, KC PZPR, sygn. 237/II/21: XI Plenum KC PZPR – wystąpienie Leona Wudzkiego, February 27 – March 1, 1958, p. 301.
AAN, KC PZPR, 237/II/21: Gomułka – AAN, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR), sign. 237/II/21: XI Plenum KC PZPR – wystąpienie Władysława Gomułki, February 27 – March 1, 1958, pp. 441–443.
AAN, KC PZPR, 237/II/22 – AAN, KC PZPR, sign. 237/II/22: XII Plenum KC PZPR – wystąpienie Edwarda Gierka, October 15–18, 1958, p. 108.
AAN, KC PZPR, 237/V/677 – AAN, KC PZPR, sign. 237/V/677: Aktualna sytuacja w dziedzinie zatrudnienia i założenia planu w tym zakresie na rok 1968, pp. 87–92.
AAN, KC PZPR, 1684 – AAN, KC PZPR, sign. 1684: Notatka dotycząca podjęcia niezbędnych środków dla wzmożenia dyscypliny pracy, 1957, p. 429.
AAN, KC PZPR, XI/729: Propozycje – AAN, KC PZPR, sign. XI/729: Propozycje dotyczące instrumentów ekonomicznego oddziaływania na rzecz racjonalizacji zatrudnienia, March 24, 1975, pp. 5–6.
AAN, KC PZPR, XI/729: Zestawienie – AAN, KC PZPR, sign. XI/729: Zestawienie efektów przeglądu zatrudnienia, October 31, 1974, pp. 52–53.
AAN, KC PZPR, XIA/1385 – AAN, KC PZPR, sign. XIA/1385: Bolesław Jaszczuk – Polityka gospodarcza lat 60-tych i 70-tych porównania i wnioski – opracowanie przesłane do I Sekretarza KC PZPR Stanisława Kani, April 4, 1981, p. 18, 30.
AAN, PKPG, 330 – AAN, Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego (PKPG), sign. 330: Szacunek rezerw wzrostu wydajności pracy w przemyśle wielkim i średnim, 1953, p. 17–27.
AAN, PKPG, 3368: Płynność – AAN, PKPG, sygn. 3368: Płynność załóg w przemyśle państwowym w roku 1949, p. 6.
AAN, PKPG, 3368: Godziny – AAN, PKPG, sign. 3368: Godziny przepracowane i opuszczone przez jednego pracownika w przemyśle państwowym w roku 1949, p. 7.
AAN, PKPG, 3368: Notatka – AAN, PKPG sign. 3368: Notatka służbowa dla ob. Dyrektora Generalnego Cz. Chmielewskiego, June 6, 1950, p. 8.
AAN, PKPG, 3368: Wstępne sprawozdanie – AAN, PKPG sign. 3368: Wstępne sprawozdanie z wyników działania ustawy o socjalistycznej dyscyplinie pracy, 1950 p. 2–3.
AIPN, BU, 1585/219 – Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (AIPN w Warszawie), Biuro Udostępniania (BU) sign. 1585/219: Protokół z odprawy krajowej pionu ekonomicznego odbytej 10 marca 1958 r., p. 11.
Hausner, J. (ed.) (1989) Ekonomiczne uwarunkowania kształtowania się sytuacji politycznej w Polsce. Raport syntetyczny za rok 1987. Kraków: Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
Hausner, J. (ed.) (1992) Ekonomiczne uwarunkowania kształtowania się sytuacji politycznej w Polsce. Raport syntetyczny za rok 1989. Kraków: Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
Kokotkiewicz, I. (1989) ‘Problemy patologii pracy w Polsce’, Z prac Zakładu Badań Statystyczno-Ekonomicznych GUS, 177. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Maddison, A. (2006) The World Economy. Volume 1: A Millennial Perspective. Volume 2: Historical Statistics. Paris: OECD Publishing. DOI: https://doi.org/10.1787/9789264022621-en
Mały rocznik statystyczny 1939 (1939) Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Rocznik statystyczny (1968, 1980, 1987, 1991) Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Rocznik Statystyczny Przemysłu 1945–1965 (1967) Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Statystyka przemysłu 1945–1955 (1956) Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Warunki życia robotniczego w Warszawie, Łodzi i Zagłębiu Dąbrowskim w świetle ankiet z 1927 r. (1929) Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego.
‘Narada Przemysłowa w Warszawie. O podniesienie wydajności pracy. Przemówienie ministra Minca’ (1945) Trybuna Związkowca, 5, 15 czerwca, p. 3.
‘Zielona Księga’ (1957) Robotnik, 64(10), p. 5. DOI: https://doi.org/10.2307/25293275
Bobrowski, C. (1985) Wspomnienia ze stulecia. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Bobrowski, C. (1991) ‘Dziedzictwo przeszłości 1945–1980’, in Domańska, E. (ed.) Pamięci Edwarda Lipińskiego. Szkice ekonomiczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 148–167.
Chmielewski, C. (1947) ‘Osiem postulatów’, Życie Gospodarcze, 21, pp. 912–913.
Chumiński, J. (2012) ‘The Act on Securing the Socialist Discipline of Labour – a contribution to the totalitarianization of social life in Poland’, Studia Historiae Oeconomicae, 30, pp. 25–52.
Chumiński, J. (2015) Robotnicy polscy 1945–1956. „Stary” i „nowy” ośrodek przemysłowy na przykładzie Krakowa i Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Chumiński, J. (2018) ‘Wpływ reformy rolnej w Polsce na mobilność ludności wiejskiej w latach 1945–1956’, Społeczeństwo i Ekonomia, 1(9), pp. 13–27. DOI: https://doi.org/10.15611/sie.2018.1.01
Chumiński, J. (2021) „Kadry decydują o wszystkim”. Nowa inteligencja w przemyśle polskim (1945–1956). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Dach, Z. (1976) Praca zawodowa kobiet w Polsce w latach 1950–1972 i jej aspekty ekonomiczno-społeczne. Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego.
Dach, Z. (1993) Bezrobocie w okresie przemian systemowych gospodarki polskiej. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum.
Dahrendorf, R. (2008) Klasy i konflikt klasowy w społeczeństwie przemysłowym. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Fiejka, Z. (1961) ‘Zmiany wydajności pracy i zatrudnienia w przemyśle w latach 1949–1959’, Studia Ekonomiczne, 6, pp. 31–84.
Glikman, P. (1993) Systemowe determinanty i kierunki restrukturyzacji majątku trwałego w przemyśle. Warszawa: Wydawnictwo Poltext.
Góra, M. and Rutkowski, M. (1990) ‘Popyt na pracę oraz bezrobocie ukryte w Polsce w latach 1980-ych’, Ekonomista, 2–3, pp. 415–427.
Górski, J. (1947) ‘Problemy pełnego zatrudnienia w świetle narodowego planu gospodarczego’, Życie Gospodarcze, 18, pp. 787–788.
Grata, P. (2018) Czas przełomu. Polska polityka społeczna w latach 1944–1950. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Iwaszkiewicz, W. (1948) ‘Zmienność pracowników w okresie powojennym’, Prace Instytutu Gospodarstwa Narodowego No. 5. Warszawa: Instytut Gospodarstwa Narodowego.
Janicki, J. (1974) ‘Urzędnicy przemysłowi na tle innych kategorii pracowniczych’, in Kulpińska, J. (ed.) Socjologia przemysłu. Wybór tekstów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 308–325.
Jankowski, S. (1989) Odbudowa i rozwój przemysłu polskiego w latach 1944–1949. Warszawa: Książka i Wiedza.
Jezierski, A. and Leszczyńska, C. (1999) Historia gospodarcza Polski. Warszawa: Wydawnictwo Key Text.
Kabaj, M. (1957) ‘Problem bezrobocia’, Życie Gospodarcze, 7(283), 17 lutego, pp. 1.
Kabaj, M. (1958) ‘Utajone bezrobocie’, Życie Gospodarcze, 8(336), 23 lutego, pp. 1.
Karpiński, A. (1958) Zagadnienia socjalistycznej industrializacji Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Karpiński, A. (2008) Przemiany strukturalne w procesie transformacji Polski 1989–2003–2005. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
Kączkowska, J. (1935) Kandydaci do szkół zawodowych w świetle badań psychologicznych. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychotechniczne.
Kochanowski, J. (2017) Rewolucja międzypaździernikowa Polska 1956–1957. Kraków: Universitas.
Koralewicz, J. and Ziółkowski, M. (2003) Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i życiu społecznym 1988–2000. Warszawa: Scholar.
Kornai, J. (1985) Niedobór w gospodarce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kornai, J. (1995) Das sozialistische System. Die politische Ökonomie des Kommunismus. Baden-Baden: Nomos.
Lessel, R. (1945) ‘Bijemy na alarm’, Robotnik, 10 czerwca, pp. 1.
Lutyński, J. (1990) Nauka i polskie problemy. Komentarz socjologa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Nowak, E. (1995) Wytwórnia Sygnałów i Urządzeń Kolejowych 1923–1995. Kraków: Znak.
Nowicki, J. (1990) Paradoksy pełnego zatrudnienia. Warszawa: PWN.
Ogólnopolska konferencja przemysłowa, czerwiec 1945 (1945) Poznań: Wydział Propagandy i Informacji Ministerstwa Przemysłu, Drukarnia Św. Wojciecha.
Orczyk, J. (1985) ‘Ekonomiczna interpretacja procesu kształcenia (propozycja modelowa)’, Kwartalnik Pedagogiczny, 2, pp. 27–40.
Pisarski, G. (1957) ‘Absencja’, Życie Gospodarcze, 34(310), 25 August, p. 6.
Rose, E. (1947) ‘Inwestycje a oszczędności’, Życie Gospodarcze, 5, pp. 212–214.
Rosiak, S. (1957) ‘O zmniejszenie absencji’, Życie Gospodarcze, 38(314), 22 September, p. 4.
Słabek, H. (2004) Obraz robotników polskich w latach 1945–1989. Warszawa–Kutno: ASPRA-JR.
Strzelecki, Z. (1974) ‘Zmiany w poziomie kwalifikacji załogi’, in Szulc, W. (ed.) Kształtowanie się załóg w regionach uprzemysłowionych. Warszawa: SGPiS, pp. 203–223.
Szczepański, J. (1959) ‘Inteligencja a pracownicy umysłowi’, Przegląd Socjologiczny, 13(2), pp. 17–23.
Widerszpil, S. (1965) Skład polskiej klasy robotniczej. Tendencje zmian w okresie industrializacji socjalistycznej. Warszawa: PWN.
Więcek, J. (1965) Struktura zatrudnienia a płynność robotników w przemyśle węglowym w latach 1949–1959. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Wilczewski, R. (1986) ‘Rozwój przemysłu w Polsce w latach 1947–1955’, in Kaliński, J. and Landau, Z. (eds) Gospodarka Polski Ludowej 1944–1955. Warszawa: Książka i Wiedza, pp. 214–247.
Dz.U. 1950 , No. 20, item 168 – Ustawa z dnia 19 kwietnia 1950 r. o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy.
Zaremba, M. (2012) Wielka Trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków: Universitas.
Zjawiona, E. (2004) ‘Kształtowanie się rynku pracy w Polsce przed i po przekształceniach systemowych’, Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne, 2, pp. 99–111.
Żarnowski, J. (1999) Polska 1918–1939. Praca, technika, społeczeństwo. Warszawa: Książka i Wiedza.
License
Copyright (c) 2024 Jędrzej Chumiński
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.