Changing fate of large industrial investments during the Gomułka Period (1956–1970)
Journal cover Studia Historiae Oeconomicae, volume 43, no. 1, year 2025, title Poverty
PDF

Keywords

Polish People’s Republic of Poland
industry
investments
mining
power engineering
metallurgy
chemical industry

How to Cite

Kaliński, J. (2025). Changing fate of large industrial investments during the Gomułka Period (1956–1970). Studia Historiae Oeconomicae, 43(1), 63–88. https://doi.org/10.14746/sho.2025.43.1.004

Number of views: 91


Number of downloads: 129

Abstract

The Gomułka period of fourteen years includes one of the investment cycles characteristic of the centrally managed economy in Poland. After an initial, short period of stabilization of outlays, in the years 1959–1969 they were significantly increased and clearly focused on the fuel, raw materials and chemical industry. The aim was to reduce the disproportions that had become apparent in the economy in the first half of the fifties, when heavy industry was particularly favored. Additional investments were focused on obtaining new production capacities in the scope of lignite and hard coal mining and the production of copper and sulfur, heat energy, liquid fuels and petrochemical products, non-ferrous metals and inorganic chemical products. As a result of the intensification of outlays, refinery and petrochemical plants in Płock, copper mines and metallurgy in Lower Silesia, chemical plants in Police and Puławy and coking coal mines in the Jastrzębie-Zdrój region gained a permanent position in the Polish economy. In the 1990s, the process of liquidation of the sulfur basin in the Tarnobrzeg region began, mainly under the influence of technological
changes in the industry. At the beginning of the 21st century, the role of brown coal basins and the related energy industry in Lower Silesia and Wielkopolska decreased due to the gradual depletion of deposits.

https://doi.org/10.14746/sho.2025.43.1.004
PDF

References

AAN, KC PZPR, 237/II /18 – Archiwum Akt Nowych, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn., 237/II /18, Stenogram IX plenarnego posiedzenia KC PZPR w dniach 15–18 maja 1957 r., k. 90.

AAN, KC PZPR, 237/II /42 – Archiwum Akt Nowych, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 237/II /42, Stenogram V plenarnego posiedzenia KC PZPR w dniach 15 i 16 grudnia 1965 r., k. 3 et seq.

AAN, KPRM, 8: 4 – Archiwum Akt Nowych, Kancelaria Prezydium Rady Ministrów, sygn. 8, Protokół nr 2 z posiedzenie PRM odbytego w dniu 5 II 1957 r., k. 4 et seq.

Rocznik Statystyczny 1971 (1971) Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.

Rocznik statystyczny inwestycji i środków trwałych 1946–1966 (1968) Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.

III Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Stenogram (1959) Warszawa: Książka i Wiedza.

IV Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej 15–20 czerwca 1964 r. Podstawowe materiały i dokumenty (1964) Warszawa: Książka i Wiedza.

Bokwa, P. and Kasztelewicz, Z. (2018) ‘Technologia wydobycia siarki metodą otworową na złożu „Basznia-1”’, Górnictwo Odkrywkowe, 6, pp. 52–53.

Cheliński, R. (1964), Etapowy charakter rozwoju gospodarczego w Polsce Ludowej: hipoteza przyczyn tkwiących w procesach inwestycyjnych, Ekonomista, 5, pp. 1032–1061.

Chojnowski, W. (2000), Cykliczność i ekspansja inwestycyjna w Polsce w latach 1950–1985, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 91, pp. 47–57.

Jadach, R. (2016) ‘Właściwości fizyczno-chemiczne wód powierzchniowych zrekultywowanych terenów pogórniczych Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego’, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 461, p. 89. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2016.461.08

Jaros, J. (1973) Historia górnictwa węglowego w Polsce Ludowej (1945–1970). Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Jaros, J. (1984) Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: „Śląsk”.

Jezierski, A. (1987) ‘Etapy inwestycyjne w rozwoju gospodarczym Polski 1948–1983’, Prace Instytutu Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechniki Warszawskiej, 36, pp. 47–66.

Kaliński, J. (1986) Polityka gospodarcza Polski w latach 1948–1956. Warszawa: Książka i Wiedza.

Kaliński, J. (1993) Przemiany strukturalne w gospodarce polskiej w latach 1944–1970. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.

Kaliński, J. (2007) ‘Ekonomiczne aspekty kryzysów systemu komunistycznego w Polsce (1956–1980)’, Pamięć i Sprawiedliwość, 1, pp. 89–104.

Kaliński, J. (2011) ‘Gomułkowskie dylematy modernizacji gospodarki’, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, 87, pp. 41–50.

Kaliński, J. (2016) ‘Zagłębia węgla brunatnego w Polsce po 1945 r.’, in Jarosz-Nojszewska, A. and Morawski, W. (eds) Problemy energetyczne Polski. Część I: Surowce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, pp. 139–162.

Kaliński, J. (2023) ‘Pierwszy kryzys gospodarki centralnie kierowanej w Polsce (1953–1956)’, UR Journal of Humanities and Social Sciences, 4, pp. 107–123. DOI: https://doi.org/10.15584/johass.2023.4.6

Karpiński, A., Paradysz, S., Sroka, P. and Żółtowski, W. (2013) Jak powstawały i jak upadały zakłady przemysłowe w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

Karty z historii polskiego przemysłu chemicznego. T. 20: Historia polskiego przemysłu chemicznego w latach 1980–2010 (2012) Warszawa: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego.

Klocek, A. (2006) ‘Niezwykły kompleks rafineryjno-petrochemiczny w Płocku. Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne w latach 1959–1989’, Notatki Płockie, 1, p. 40–53.

Kołodko, G. (1976) Wahania tempa wzrostu gospodarczego w PRL. Warszawa: Szkoła Główna Planowania i Statystyki.

Koński, W. (1987) ‘200 milionów ton ropy w Płockiej Petrochemii’, Notatki Płockie, 4, pp. 36–42.

Koński, W. (2009) ‘Geneza budowy, lokalizacja i projektowanie VI rafinerii (Mazowieckich

Zakładów Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku)’, Notatki Płockie, 4, pp. 27–36.

Kotowicz-Jawor, J. (1979) ‘Presja inwestycyjna w rozwoju gospodarczym’, Gospodarka Planowa, 3, pp. 144–148.

Landau, Z. (1986) Etapy rozwoju gospodarczego Polski Ludowej. Warszawa: Szkoła Główna Planowania i Statystyki.

Landau, Z. (1995) Polska Gomułki. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Marszowski, R. (2017) ‘Działania restrukturyzacyjne wobec górnictwa węgla kamiennego i ich wpływ na otoczenie społeczno-gospodarcze. Stan i perspektywy’, Humanum. Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne, 3, pp. 113–123.

Paprotny, Ł. (2015) ‘Tarnobrzeski Okręg Siarkowy’, in Dwilewicz, Ł. and Morawski, W. (eds) Historia polskich okręgów i regionów przemysłowych. Warszawa: Polskie Towarzystwo Historii Gospodarczej, pp. 274–283.

Pieczewski, A. (2015) ‘Rybnicki Okręg Węglowy’, in Dwilewicz, Ł. and Morawski, W. (eds) Historia polskich okręgów i regionów przemysłowych. Warszawa: Polskie Towarzystwo Historii Gospodarczej, pp. 284–318.

‘Porozumienie w sprawie kopalni Turów’ (2022) Biuletyn Europejski Biura Analiz Sejmu, 2, pp. 1–4.

Ptasiński, J. (1988) Drugi zwrot. Gomułka u szczytu powodzenia. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.

Speczik, S. (2002) Czterdzieści lat polskiej miedzi. Kraków: Polska Akademia Nauk.

Stankiewicz, T. (1986) ‘Cykliczność inwestycji w PRL’, in Maciejewski, W. (ed.) Dylematy rozwoju europejskich krajów RWPG. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, pp. 99–123.

Szyr, E. (1959) Niektóre problemy rozwoju gospodarki narodowej w latach 1959–1965. Warszawa: Książka i Wiedza.

Tarnobrzeskie Zagłębie Siarkowe. Kalendarium 1953–2013 (2014) Tarnobrzeg: Miejska Biblioteka Publiczna.

Warzybok, W. (2000) ‘Rekultywacja terenów górniczych Kopalni Siarki „Jeziórko”’, Ochrona i rekultywacja gruntów, Inżynieria Ekologiczna, 1, pp. 25–26.

Wójcik-Łużycki, A. (2006) Tarnobrzeskie Zagłębie Siarkowe. Tarnobrzeg: Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega.

Zimowski, A. (1997) ‘Historia polskiego przemysłu wielkiej syntezy chemicznej’, in Karty z historii polskiego przemysłu chemicznego, t. 5. Warszawa: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, pp. 147–166.

Aleksandra Eliza (2022) ‘Trwa wyburzanie Elektrowni Adamów’, InfoTurek. https://infoturek.pl/trwa-wyburzanie-elektrowni-adamow/. Accessed 27 April 2024.

‘Atom 40 km od Turku. Koreańczycy wybudują elektrownię dla ZE PAK’ (2022) iTurek.net. https://surli.cc/obnxdb. Accessed 27 April 2024.

‘Elektrownia „Konin”’(2022) ZEPAK. https://www.zepak.com.pl/pl/o-firmie/elektrownie/elektrownia-patnow-konin/elektrownia-konin.html. Accessed 27 April 2024.

‘Elektrownia „Turów”’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Elektrownia_Tur%C3%B3w. Accessed 25 April 2024.

‘Elektrownia Adamów’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Elektrownia_Adam%C3%B3w. Accessed 25 April 2024.

‘Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy”’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Grupa_Azoty_Zak%C5%82ady_Azotowe_%E2%80%9EPu%C5%82awy%E2%80%9D. Accessed 19 April 2024.

‘Historia’ (2024) Grupa Azoty. Police. https://zchpolice.grupaazoty.com/spolka/o-firmie/historia. Accessed 19 April 2024.

‘Historia RO W’ (2024) sitg.rybnik.pl. https://sitg.rybnik.pl/1/index.php?historia-row,13. Accessed 25 April 2024.

‘Historia w latach’ (2024) pulawy.grupaazoty.com. https://pulawy.grupaazoty.com/spolka/o-firmie/historia/historia-w-latach. Accessed 25 April 2024.

‘Informacje o spółce’ (2022) ZEPAK. http://zepak.com.pl/pl/o-nas/informacje-o-firmie.html. Accessed 27 April 2024.

‘Kopalnia Węgla Brunatnego „Adamów”’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Brunatnego_%E2%80%9EAdam%C3%B3w%E2%80%9D. Accessed 25 April 2024.

‘Kopalnia Węgla Kamiennego „Borynia-Zofiówka-Bzie”’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_%E2%80%9EBorynia-Zofi%C3%B3wka-Bzie%E2%80%9D. Accessed 25 April 2024.

‘Kopalnia Węgla Kamiennego Jastrzębie’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_Jastrz%C4%99bie. Accessed 25 April 2024.

‘Kopalnia Węgla Kamiennego „Pniówek”’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_%E2%80%9EPni%C3%B3wek%E2%80%9D. Accessed 25 April 2024.

‘Kopalnia Węgla Kamiennego „Zofiówka”’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kopalnia_W%C4%99gla_Kamiennego_%E2%80%9EZofi%C3%B3wka%E2%80%9D. Accessed 25 April 2024.

‘Orlen’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/Orlen. Accessed25 April 2024.

‘Podsumowanie wyników’(2022) KGHM Polska Miedź S.A. Raport Zintegrowany. https://raportcsr2022.kghm.com/kghm-w-2022-r/podsumowanie-wynikow/. Accessed 17 April 2024.

Prezentacja Grupy ORLEN. Napędzamy przyszłość. Odpowiedzialnie (2023) Orlen.pl. https://www.orlen.pl/content/dam/internet/orlen/pl/pl/relacje-inwestorskie/o-po%C5%82ce/company-overview/Company_overview_PL_2023_luty_short_www.pdf.coredownload.pdf. Accessed 17 April 2024.

Raport zintegrowany KGHM Polska Miedź S.A. 2022 (2022) KGH M Polska Miedź S.A. https://kghm.com/sites/default/files/kghmraport2022_2.pdf. Accessed 17 April 2024.

Sokołowski, J., Frankowski, J., Mazurkiewicz, J., Antosiewicz, M. and Lewandowski, P. (2021) Dekarbonizacja i zatrudnienie w górnictwie węgla kamiennego w Polsce. Instytut Badań Strukturalnych, Research report, 01/2021. https://ibs.org.pl/app/uploads/2021/01/IBS-Research-Report-01-2021.pdf. Accessed 25 April 2024.

Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Azoty Zakłady Chemiczne „Police” S.A. oraz Grupy Kapitałowej Grupa Azoty Zakłady Chemiczne „Police” S.A. za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2022 roku (2023) Grupa Kapitałowa Grupa Azoty Zakłady Chemiczne „Police” Spółka Akcyjna. https://zchpolice.grupaazoty.com/upload/4/files/2022/r2021/GAPolice_SprawozdanieZarzadu-2021-12-31-pl.xhtml. Accessed 24 April 2024.

Urbańczyk, S. (2001) ‘Zarys historii kopalni „Moszczenica”’, Izba Pamięci Kopalń Zlikwidowanych w Rybnickim Okręgu Przemysłowym. https://sitg.rybnik.pl/kopalnie-zlikwidowane-w-rop/jastrzebie_zdroj-moszczenica.php. Accessed 25 April 2024.

‘ZE PAK’ (2024) WikipediA. Wolna encyklopedia. https://pl.wikipedia.org/wiki/ZE_PAK. Accessed 27 April 2024.

Themes by Openjournaltheme.com