Abstrakt
The article discusses the problems of the relations between the literariness and history in Paweł Jasienica’s (Leon Lech Beynar) essays. The first part of the publication presents the author’s programme declarations connected with the choice of belles-lettres technique as the way of narrating history and the choice of an essay as the most suitable form of expression. The second part of the article includes reflections upon the presence of history in Jasienica’s essayistics as well as the essence of the selected disputes between the writer and professional historians from the period of the Polish People’s Republic (Polish abbr. PRL). The rhetoric element of Jasienica’s essays, although apparently diminished the significance of the scholarly studies and made them a specifically concealed trend in his literary works, was definitely not meant to be an attempt against history as a discipline of science. Jasienica’s historiographic strategy, despite the primacy of belles-lettres so often declared by the author of Polska Piastów (“Piast Poland”), consisted also in the constant promotion of scholar history.Bibliografia
Beynar L. (P. Jasienica), Zygmunt August na ziemiach dawn. W. Ks. Litewskiego. Nakładem Dziennika Urzędowego Kuratorium Okr. Szk. Wileńskiego. Bezpłatny dodatek do nr 5 Dziennika Urzędowego K. O. S. Wil. Wilno 1935
Ziemie północno-wschodnie Rzeczypospolitej za Sasów. Nakładem Dziennika Urzędowego
Kuratorium Okr. Szk. Wileńskiego. Bezpłatny dodatek do nr 11–12 z r. 1938 i nr 1 z r. 1939 Dziennika Urzędowego K. O. S. Wil. Wilno 1939
Beynar-Czeczott E., Mój ojciec Paweł Jasienica, Warszawa 2006.
Borowiec P. Pawła Jasienicy strategia narracji, „Ruch Literacki” 1993, z. 1–2.
Burska L., Kłopotliwe dziedzictwo. Szkice o literaturze i historii. Warszawa 1998.
Bytner J., Starożytności słowiańskie. O reportażach archeologicznych Pawła Jasienicy z lat 1952–1962, „Slavia Occidentalis” 59 (2002), PTPN, Poznań 2002.
Gębala S., Eseistyka historyczna, [w:] Literatura polska 1918–1975. T.3, cz. 1 1945–1975, red. A. Brodzka i T. Bujnicki, Warszawa 1996.
Grabski A. F., Historiografia PRL, [w:] Zarys historii historiografii polskiej, Poznań 2006.
Grochowski G., Historia i historie. Narracja historyczna według Haydena White’a, [w:] Praktyki opowiadania, red. B. Owczarek, Z. Mitosek i W. Grajewski. Kraków 2001.
Jasienica P., „Pochwała historii”, prwdr. „Kultura i Społeczeństwo” 1961, styczeń-marzec; także [w:] Tylko o historii, Warszawa 1962; wydanie II i III następująco w 1992 i 2009.
Jasienica P., Wstęp [do:] L. Hirszfeld, Myśli, Wrocław 1964.
Jasienica P., Rozważania o wojnie domowej, Warszawa 1989.
Jasienica P.: Wnioski z lektury, „Tygodnik Powszechny” 1947, nr 28; Walka książek,
„Życie Warszawy” 1956, nr 54; O pamiętnikach, „Świat” 1956, nr 2; Wskrzeszenie Łazarza, „Życie Warszawy” 1956, nr 109. Przedruk trzech ostatnich tekstów (w:] Ślady potyczek. Wybór artykułów drukowanych w czasopismach 1947–1956, Warszawa 1957.
Jasienica wraca do czytelników. Wywiad M. Walusiak z R. Smolińską, „Przewodnik po nowościach wydawniczych”, Maj 2007.
Kosman M., Stanisław Wasylewski, Paweł Jasienica i Marian Brandys – triumf eseistyki historycznej w Polsce, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Bankowości w Poznaniu” 1998, nr 2 (4).
Kürbis B., Paweł Jasienica o kronikarzach średniowiecznej Polski. Uwagi o popularyzacji historii, „Kwartalnik Historyczny” 1965, z. 4.
Siedlecka J., Ja w sprawie romansu…, [w:] Obława. Losy pisarzy represjonowanych, Warszawa 2005
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Jarosław Bytner
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.