Abstrakt
The text constitutes an attempt at a comparative analysis of the adaptations of the chosen romantic masterpieces. The works that have been subject to the analysis are the following: Dziady (Forefathers’ Eve) and Pan Tadeusz by Adam Mickiewicz, Kytice by Karl Jaromir Erben and Máj by Karel Hynek Mácha. The reflection on the adaptations of Polish and Czech romantic masterpieces in the exemplary form shows the scope of the adaptation strategies in the modern cinema. The erudite character of the adaptations by Tadeusz Konwicki, requiring a great knowledge of the literary work itself, but also a deep knowledge of the historiographic context of Polish Romanticism, became a task that brought artistic and intellectual satisfaction to few people. The trivialization of the works of Macha and Erben was rebuffed by the Czech literary scholars, though simultaneously accepted by the mass viewership which led to a box-office success. An intermediate position is taken up by Wajda’s Pan Tadeusz which balances on a thin border between artistic truth and a beautiful but empty effect.Bibliografia
Adler B., Uważaj! To „jest” Kamp, [w:] CAMpania. Zjawisko campu we współczesnej kulturze, red. P. Oczko, Warszawa 2008.
Balcerzan E., Widzialne i niewidzialne w sztuce słowa, „Teksty Drugie” 2009, nr ½.
Baniewicz E., We władzy romantyzmu czy w szponach stereotypu? „Twórczość” 1990, nr 4.
Bieńkowska E., Kosmiczny parlament, Tygodnik Powszechny”, Apokryf 1998. http://www.tygodnik.com.pl
Bílek P. A., Byl Brabcův Máj, był žvástu čas. Erotická báseň, nebo kritika konzumerismu?, „A2” 2008, nr 37, www.advojka.cz
Bolecki W., Wizualizacja, literatura i cała reszta. „Teksty Drugie” 2009, nr ½.
Broch H., Kilka uwag o kiczu, [w:] Kilka uwag o kiczu i inne eseje, Warszawa 1998.
Bubeniček P., Proměny myšlení o literatuře ve filmu; P. Mareš, Adaptace a aktualizace, [w:]
Česká literatura v intermediální perspektivě, red. S. Fedrová. IV. Kongres světové literárněvědné bohemistiky. Jiná česká literature (?), Praha 2010.
Čulik J., Jací jsme. Česká společnost v hraném filmu devadesátých a nultých let, Brno 2007.
Fabianowski A., Konwicki, Odojewski i romantycy. Projekt interpretacji intertekstualnych, Kraków 1999.
Filmové adaptace romantíckých děl. Z polských a esach inscenzačních z Kušeností [w:] Karel Jaromír Erben a úloha pamětových instituci v historických proměnach, red. K. Piorecká Blahová a J. Navratil, Turnov 2011.
Giza B., „Litewski tryptyk” – o scenariuszach na podstawie Doliny Issy, Dziadów, Kroniki wypadków miłosnych, [w:] Między literaturą a filmem. O scenariuszach filmowych Tadeusza Konwickiego, Warszawa 2007.
Hartlová K., Kytice, http://www.phil.muni.cz; P. N. K r a m n ý, Kytice, http://www.
fantasyplanet.cz
Helman A., Pitrus A., Podstawy wiedzy o filmie. Tu: Adaptacja, Gdańsk 2008.
Hutcheon L., A Theory of Adaptation, New York/London 2006, wersja czeskojęzyczna: Co se
děje při adaptaci?, přel. M. Kotásek, “Iluminace” 2006.
Ingvarsson S., Niespodziewany koniec Campu? 15 stacji na drodze ku śmierci Campu, [w:]
CAMpania. Zjawisko campu we współczesnej kulturze, red. P. Oczko, Warszawa 2008.
Janion M., Niesamowita słowiańszczyzna, Kraków 2006.
Janion M., Czas formy otwartej. Tematy i media romantyczne, Warszawa 1984.
Janion M., Kres paradygmatu, „Rzeczpospolita” 1992, nr 63. 1999 nr 11/12. Wersja internetowa tekstu: www.dekadaliteracka.pl
Janion M., Niesamowita słowiańszczyzna, Kraków 2006.
Kalinowska I., Narodowa przestrzeń, miejsce i tożsamość od Popiołu i diamentu do Pana Tadeusza, [w:] Filmowy świat Andrzeja Wajdy, red. E. Nurczyńska-Fidelska, P. Sitarski, Kraków 2003.
Ledererow J., Kytice je filmovou básní, při které diváka mrazí. http://www..ceskatelevize.cz;
Lipšanský J., Český film 1990-2007. Sborník kritik, recenzí a úvah, České Budějovice, 2009.
Lubelski T., Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Katowice 2008.
Król M., Zerwanie z tradycją, „Tygodnik Powszechny”. Kontrapunkt. Magazyn Kulturalny 2000, nr ¾.
Kundera M., Zasłona, przeł. M. Bieńczyk, Warszawa 2006, tu: Kicz i wulgarność, s. 52.
Mikurda K., Jak poetyckie jest „kino poetyckie”?, „Gazeta Wyborcza” 2008. 08. 25. wersja internetowa tekstu: www. wyborcza.pl/1,91947,5624438/Jak poetyckie jest „kino poetyckie”?
Miłkowski T., Nasz naród, jak lawa, „Kultura” 1989, nr 46, s. 9.
„Nie zmylił się mistrz taki”, O Panu Tadeuszu w reżyserii Andrzeja Wajdy rozmawiają: Małgorzata Dziewulska, Maria Janion, Tomasz Jastrun, Tadeusz Lubelski, i Tomasz Łubieński. Rozmowę prowadzi Marian Stala. „Tygodnik Powszechny”. Kontrapunkt 1999, nr 5, 17 X. Wersja internetowa tekstu: www. tygodnik.com.pl/kontrapunkt/37
Pilátová A., Thiller i horror – hlavně krásná podívaná, „Tydenik Rozhlas”, č 53/2000,
Radość i melancholia „Pana Tadeusza”. Z Andrzejem Wajdą rozmawia Tadeusz Lubelski, „Kino” 1999, nr 11, s. 30.
Sobolewski T., Mickiewicz przywołany. Konwicki kręci Lawę, 1989, [w:] Za duży blask. O kinie współczesnym, Kraków 2004.
Sontag S., Notatki o kampie, przeł. W. Wertenstein, „Literatura na Świecie” 1979 nr 9.
Spáčilová M., Ať mluvi zábavně strašidelná poetika!, http://www.ceskatelevize.cz.
Strzyżewski M., Romantyczne sfery muzykalne, Toruń 2010.
To my jesteśmy „Czterdzieści i cztery”. Z Tadeuszem Konwicki rozmawia Tadeusz Lubelski. „Kino” 1999, nr 4.
Voisine-Jechova H., Mickiewicz w czeskich lekturach, [w:] Między Wschodem a Zachodem: Europa Mickiewicza i innych. O relacjach literatury polskiej z kulturami ościennymi, red. G. Borkowska, M. Rudaś-Grodzka, Wrocław 2007.
Wajda A., Kino i reszta świata, Kraków 2000.
Wszystko o postmodernizmie. Ankieta: Mój postmodernizm, www.tygodnik.com.pl
Zatorski J., „Dziady” warszawsko-wileńskie, „Kierunki” 1989, nr 49.
Żyrmunski W., Wstęp do poetyki, przeł. J. Kulczycka, F. Siedlecki, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, wybrała, wstęp S. Skwarczyńska, t. 2.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Dobrochna Dabert
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.