INWERSJA TEMPERATURY POWIETRZA W TATRACH W LATACH 1995–2020
Tom 12 Nr A 72 (2021), ARTYKUŁY
Tom 12 Nr A 72 (2021)

INWERSJA TEMPERATURY POWIETRZA W TATRACH W LATACH 1995–2020

ARTYKUŁY
https://doi.org/10.14746/bfg.2021.12.8
Opublikowane 2021-12-15
ZOFIA GRAJEK
Zakład Meteorologii i Klimatologii, Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. B. Krygowskiego 10, 61-680 Poznań
Poland
KATARZYNA SZYGA-PLUTA
https://orcid.org/0000-0001-9718-3920
Zakład Meteorologii i Klimatologii, Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. B. Krygowskiego 10, 61-680 Poznań
Poland
pdf

Słowa kluczowe

thermal inversion
atmosphere circulation
particulate matter PM10
Kasprowy Wierch
Zakopane

Jak cytować

GRAJEK, Z., & SZYGA-PLUTA, K. (2021). INWERSJA TEMPERATURY POWIETRZA W TATRACH W LATACH 1995–2020. Badania Fizjograficzne Seria A - Geografia Fizyczna, 12(A 72), 141–158. https://doi.org/10.14746/bfg.2021.12.8
ACM ACS APA ABNT Chicago Harvard IEEE MLA Turabian Vancouver

Pobierz cytowania

Endnote/Zotero/Mendeley (RIS) BibTeX

Abstrakt

This paper concerns the characteristics of the multi-annual, seasonal and daily variability of thermal inversion in the Tatra Mountains in 1995–2020. The analysis was performed on the basis of hourly measurements taken at the Institute of Meteorology and Water Management National Research Institute (IMGW-PIB) station in Kasprowy Wierch and Zakopane. The types of atmosphere circulation were determined found when the inversion was most frequent. The concentration of PM10 during the inversion and its intensity were analyzed and indicated that the number of inversion cases was growing. The analysis confirmed that inversions were most frequent in the cold season in the evening hours during anticyclonic circulation. Strong inversions occurred in the cold season. Winter inversions were associated with an increase in PM10 concentration.

https://doi.org/10.14746/bfg.2021.12.8
pdf

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bărcăcianu F., Apostol L., 2014: Considerations on temperature inversions in the lower troposphere in the 2001–2002 Cold Season, South of the Carpathian Mountains. PESD., 8, 2, 243–253.

Bil G., 1998: Występowanie przyziemnych inwersji temperatury powietrza w warunkach miejskich na przykładzie Sosnowca. Act. Geograph. Lodz., Fol. Geograph. Phys., 3, 403–409.

Czarnecka M., Nidzgorska-Lancewicz J., Rawicki K., 2019: Temporal structure of thermal inversions in Łeba (Poland). Theoretical and Appl. Clim., 136, 1–13.

Du M., Kawashima S., Yonemura S., Yamada T., Zhang X., Liu J., Li Y., Gu S., Tang Y., 2007: Temperature distribution in the high mountain regions on the Tibetan Plateau-Measurement and simulation, Proceedings of the MODISM 2007 International Congress on Model Simulation. MSSANZ., 2146–2152.

Hiebl J., Schöner W., 2018: Temperature inversions in Austria in a warming climate-changes in space and time. Meteorol. Z., 27, 4, 309–323.

Kaczorowska Z., 1977: Pogoda i klimat. WSiP, Warszawa.

Kożuchowski K., 1975: Profil temperatury w Tatrach a stratyfikacja termiczna atmosfery. Przegl. Geofiz., 20, 97–110.

Kruszewski G., 2002: Głębokie zimowe inwersje temperatury na nadmorskiej terasie okolic stacji im. H. Arctowskiego (Wyspa Króla Jerzego, Szetlandy Pd., Antarktyka Zach.). Prob. Klimatol. Polarnej, 8, 4–56.

Largeron Y., Staquet Ch., 2016: Persistent inversion dynamics and wintertime PM10 air pollution in Alpine valleys. Atmos. Environ., 135, 92–108.

Michalczewski J., 1962: Długotrwałe zastoiska mrozowe Kotliny Podhalańskiej. Act. Geograph. Lodz., 13, 2770.

Niedźwiedź T., 2017: Kalendarz typów cyrkulacji atmosfery dla Polski południowej – zbiór komputerowy. UŚ, Kat. Klimatol., Sosnowiec.

Orlicz M., Orliczowa J., 1955: Inwersje temperatury na północnym skłonie Tatr. Przegl. Meteorol. Hydrol., 8, 3–4, 235–255.

Osuchowska-Klein B., 1978: Katalog typów cyrkulacji atmosferycznej. WKiŁ, Warszawa.

Palarz A., 2014: Zmienność inwersji temperatury powietrza nad Krakowem w świetle warunków cyrkulacyjnych. Pr. Geogr., 138, 29–43.

Palarz A., Celiński-Mysław D., 2017: The effect of temperature inversions on the particulate matter PM 10 and sulfur dioxide concentrations in selected basins in the Polish Carpatians. Carpathian J. Earth Environ. Sci., 12, 2, 629–640.

Palarz A., Ustrnul Z., Wypych A., 2015: Temperature inversions in the Polish Carpatians and their influence on air pollution (case study), [w:] Šiška et al. (ed.) TOWARDS CLIMATIC SERVICES.

Rendón A.M., Salazar J.F., Palacio C.A., 2014: Effects of Urbanization on the Temperature Inversion Breakup in a Mountain Valley with Implications for Air Quality. J. Appl. Meteorol. Climatol., 53, 840–858.

Stopa-Boryczka M., Boryczka J., 2005: Rola cyrkulacji atmosferycznej w kształtowaniu klimatu. [w:] Richling A., Ostaszewska K. (red.), Geografia fizyczna Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

Wibig J., 1997: Occurrence of thermal inversions in Zakopane depending on atmospheric circulation. Act. Univ. Wratislav. No 1950, Pr. Inst. Geogr., Ser. C – Meterol. Kli-matol., 4, 127–130.

Woś A., 1999: ABC Meteorologii. Wyd. Nauk. UAM, Poznań.

Woś A., 2010: Klimat Polski w drugiej połowie XX wieku. Wyd. Nauk. UAM, Poznań. Źródła internetowe https://meteomodel.pl/dane/srednie-miesieczne/?imgwid=349190625&par=tm&max_empty=2 [dostęp: 12.06.2020].

https://danepubliczne.imgw.pl [dostęp: 12.06.2020].

http://www.kk.wnoz.us.edu.pl/nauka/kalendarz-typow-cyrkulacji/ [dostęp: 12.06.2020].

http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current/station_details/archive/459 [dostęp: 12.06.2020].

http://rawinsonde.com/ERA5_Europe/) [dostęp: 12.06.2020].

Licencja

PTPN ma prawa autorskie do tytułu czasopisma

  Creative Commons License  https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/