Słowa kluczowe
river runof
climatic elements
inertia
Jak cytować
Abstrakt
The work discusses the formation of the annual total runoff of Polish rivers as a function of changes in the annual values of climatic elements. The results of the analysis show that in the years 1966–2015, 40–50% of the runoff variance in a hydrological year was determined by the variability of climatic elements that occurred in the preceding year, and 20–30% in the same year. This indicates the occurrence of much stronger inertia in the variability of the runoff in relation to the variability of weather conditions. The main elements influencing the variability of the runoff are the annual rainfall and the annual air temperature in the preceding year, and in the same hydrological year – the variability of annual rainfall, sunshine duration and air temperature. The runoff from the area of Poland shows a strong relationship (R = 0.82) with the de Martonne climate aridity indices, the variability of which in the preceding and the current year together explains ~66% of its variance.
Bibliografia
Bac S., jun., 1968: Studia nad parowaniem z wolnej powierzchni wodnej, parowaniem terenowym i ewaportranspiracją potencjalną. Zeszyty Naukowe WSR we Wrocławiu nr 80, Melioracja, 13, 7–68.
Biuletyn Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej, 2020, 13 (228), 1–67.
Czetwertyński E., 1958: Hydrologia. Wyd. Arkady, Warszawa, 1–364.
Draper N.R., Smith H., 1973: Analiza regresji stosowana. Biblioteka Naukowa Inżyniera, PWN, Warszawa, 1–459.
Fal B., Bogdanowicz E., 2002: Zasoby wód powierzchniowych Polski. Wiadomości IMGW, 25 (2), 3–38.
Jajuga K., 1993: Statystyczna analiza wielowymiarowa. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 1–276.
Jarosz D., 2014: Historia powodzi w Polsce 1945-1989: prolegomena do badań, [w:] Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały, 12/2014, 71-95.
Jokiel P., Bartnik A., 2017: Wezbrania i powodzie, [w:] P. Jokiel, W. Marszalewski i J. Pociask-Karteczka (red.), Hydrologia Polski. PWN, Warszawa, 167–175.
Kalnay E., Kanamsitu M., Kistler R., Collins W., Deaven D., Gandin L., Iredell M., Saha S., Withe G., Woolen J., Zhu Y., Chelliah M., Ebisuzaki W., Higgins W., Jankowiak J., Mo C.K., Ropelewski C., Wang J., Leetmaa A., Reynolds R., Jenne R., Joseph D., 1996: The NCEP/NCAR 40-Year Reanalysis Project. Bulletin of the American Meteorological Society, 77 (3), 437–471.
Kędziora A., 1999: Podstawy agrometeorologii. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1–364.
Marsz A.A., Styszyńska A., Krawczyk W.E., 2016: Długookresowe wahania przepływów głównych rzek w Polsce i ich związek z cyrkulacją termohalinową Atlantyku Północnego. Przegląd Geograficzny, 88 (3), 295–316.
Martonne de E., 1926a: Aerisme, et índices d’aridite. Comptes Rendus de L’Academie des Sciences, 182, 1395–1398.
Martonne de E., 1926b: L’indice d’aridité. Bulletin de l’Association de géographes français, N°9, 3e année, mai 1926, 3–5.
Michalczyk Z., 2017: Odpływ średni, zmienność w czasie i zróżnicowanie przestrzenne, [w:] P. Jokiel, W. Marszalewski i J. Pociask-Karteczka (red.), Hydrologia Polski. PWN, Warszawa, 153–160.
Mikulski Z., 1963: Zarys hydrografii Polski. PWN, Warszawa, 1–286.
Okołowicz W., 1969: Klimatologia ogólna. PWN, Warszawa, 1–395.
Schmuck A., 1960: Zarys hydrometeorologii. Wyd. 2., PWN, Wrocław, Warszawa, 1–108.
Stachy J., 1969: Wieloletnia prognoza odpływu rzek polskich. Wiadomości Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej, 5 (17), 3 (79), 23–34.
Statistica PL, 1997: t. 1. r. 12 (Regresja wielokrotna). StatSoft Polska, 1633–1680.
StatSoft Electronic Statistics Textbook: 1984–2011 (htts://www.statsoft.pl/textbook/stathome. html) [dostęp 5.06.2021].
Wibig J., 2017: Klimatyczny bilans wodny. [w:] P. Jokiel, W. Marszalewski i J. Pociask-Karteczka (red.), Hydrologia Polski. PWN, Warszawa, 49–54.
Licencja
PTPN ma prawa autorskie do tytułu czasopisma
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/