Słowa kluczowe
tabu
przekład
język czeski
język polski
Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy artykuł dotyczy zagadnienia eufemizacji w przekładzie z języka czeskiego na polski. Materiał badawczy został wyekscerpowany z czeskojęzycznej literatury pięknej za pośrednictwem korpusu językowego InterCorp, stanowiącego integralną część Czeskiego Korpusu Narodowego i dającego możliwość analizy tekstów pod względem ekwiwalencji przekładowej.
Autor skoncentrował swoją uwagę na sposobach przekładu dwóch wybranych leksemów (srát, děvka) oraz wyrażenia przyimkowego (do prdele), które są rejestrowane w słownikach języka czeskiego z kwalifikatorem wulgarności lub grubiańskości. Analiza wykazała, że większość tłumaczy dokonuje tzw. „higienizacji przekładu”, unikając bezpośredniej ekwiwalencji kłopotliwych leksemów przy zastosowaniu procesu eufemizacji, czego rezultatem nie zawsze jest jednak eufemizm sensu stricto (jednostka leksykalna).
W prezentowanym artykule została podjęta próba ustalenia przyczyn powodujących omawiany proces.
Bibliografia
Crnek F., 1927, Ze studyów nad eufemizmami w językach słowiańskich. „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, nr 7.
Czeszewski M., 2008, Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa.
Czyżewski F., Tyrpa A. (red.), 2008, Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich, Lublin.
Dąbrowska A., 1994, Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Wrocław.
Dembska K., 2007, Rosyjsko-polski słownik eufemizmów semantycznego pola seksu, Toruń.
Engelking A., 1984, Istota i ewolucja eufemizmów (na przykładzie zastępczych określeń śmierci), „Przegląd Humanistyczny” 4, s. 115–129.
Fraser Tytler A., 2014, Esej o zasadach sztuki przekładowczej, tłum. K.F. Rudolf, Gdańsk.
Grochowski M., 1995, Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów, Warszawa.
Kłosińska A., Sobol E., Stankiewicz A., 2005, Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Warszawa.
Leszczyński Z., 1988, Szkice o tabu językowym, Lublin.
Maliszewski J., 2007, Wulgaryzmy – tabu w pracy tłumacza (na przykładzie angielskich tłumaczeń intralingwalnych, [w:] Tabu w przekładzie, red. P. Fast, N. Strzelecka, Katowice–Częstochowa.
Siatkowski J., Basaj M., 2002, Słownik czesko-polski, Warszawa.
Sojda S., 2012, Kontrasty eufemistyczno-dysfemistyczne w lingwistyce słowackiej i polskiej. „Linguarum Silva”, nr 1.
Szymczak-Rozlach M., 2014, Eufemizmy we współczesnym języku słowackim, Katowice.
Tokarz B., 2007, Tabu i autocenzura w przekładzie, [w:] Tabu w przekładzie, red. P. Fast, N. Strzelecka, Katowice–Częstochowa.
Tomaszkiewicz T., 2006, Przekład audiowizualny, Warszawa.
Widłak S., 1963, Tabu i eufemizm w językach nowożytnych. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 22.
Алексеенко М., 1999, Эвфемизация современной газетнопублицистической речи, [в:] Проблемы нормы и теории в практике... Теория языковой вариантивности..., Szczecin.
Видлак С., 1967, Проблема эвфемизма на фоне теории языкового поля, [в:] Этимология 1965. Материалы и исследования по индоевропейским и другим языкам, ред. О.Н. Трубачёв, Москва.
Крысин Л.П., 1996, Эвфемизмы в современной русской речи, [в:] Русский язык конца ХХ столетия, ред. Е. Земская, Москва.
Ларин Б.А., 1961, Об эвфемизмах, [в:] Проблемы языкознания. Cборник в честь академика И. И. Мещанинова, Ленинград.