Słowa kluczowe
stereotyp pozytywny
stereotyp negatywny
starość
Jak cytować
Abstrakt
W artykule autorka zwraca uwagę na problematykę stereotypu starości, który reprezentuje potoczną wiedzę użytkownika języka na temat wskazanego wycinka otaczającej go rzeczywistości. Wpisuje się zatem w szerszy obraz świata utrwalony w języku czeskim w postaci dowcipów. Autorka zwraca uwagę, że stereotyp może być pozytywny bądź negatywny lub może łączyć oba aspekty. W dowcipach analizowanych w artykule starość przedstawiona jest głównie w sposób negatywny.
Bibliografia
Améry J., 2018, O starzeniu się. Bunt i rezygnacja, przeł. B. Baran, Warszawa.
Aričs Ph., 1989, Człowiek i śmierć, Warszawa.
Balowska G., 2014, Wizerunek mężczyzny w czeskich dowcipach, [w:] Mężczyzna w literaturze i kulturze, red. Grażyna Różańska, Wydawnictwo Jasne, Pruszcz Gadński-Słupsk, s. 335–348.
Balowska G., 2021, Kobieta w czeskich dowcipach, „Bohemistyka” nr 3, s. 387–408. DOI: https://doi.org/10.14746/bo.2021.3.9
Balowska G., 2023a, Językowo-kulturowy obraz dziecka w czeskim dowcipie, „Bohemistyka” nr 4, s. 598–618. DOI: https://doi.org/10.14746/bo.2023.4.6
Balowska G., 2023b, Światy ukryte w słowach. Z zagadnień semantyki leksykalnej w czeszczyźnie, Poznań.
Balowski M., 2018, Obraz świata w czeskiej frazeologii, Poznań.
Bartmiński J., 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
Bartmiński J., 2007, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin.
Bauman Z., 1998, Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, tłum. N. Leśniewski, Warszawa.
Błaszczak R., Chałas M., Szukalski P., Urbaniak B., Zadworna M., Zimny R., 2021, Trwałość i zmienność procesów starzenia się i starości, Łódź.
Borecký V., 2000, Teorie komiky, Praha.
Brandt H., 2012, Starcy w demokratycznych Atenach – grupa wykluczona?, Poznań.
Brzozowska D., 2008, Polski dowcip etniczny. Stereotyp a tożsamość, Opole.
Buttler D., 2001, Polski dowcip językowy, Warszawa.
Čapek K., 1984, Marsyas. Jak se co dělá, Praha.
Christou A., 2017, Kam čert nemůže, nastrčí bábu. Stará žena v tradičním obrazu světa, [in:] Horizonty kognitivně-kulturní lingvistiky. Schémata a stereotypy v mluvených a znakových jazycích, 2017, eds. I. Vaňková, V. Vodrážková, R. Zbořilová, Praha, s. 198–208.
Christou A., 2020, Žena v českém tradičním obazu světa. Etnolingvistická studie, Praha.
Cyceron M.T., 1995, Katon Starszy o starości. Wstęp i oprac. S. Stabryła, Kraków.
Dienstbier Z., 2009, Průvodce stárnutím aneb jak ho oddálit, Praha.
Funk K., 2014, Provázení stářím a umíráním aneb o prolínání obou světů, Praha.
Grzelakowa E., 2016, Językowo-kulturowa kreacja starości, „Studia Europaea Gnesnensia” nr 13, s. 225–247. DOI: https://doi.org/10.14746/seg.2016.13.12
Grzybowski P.P., 2019, Śmiech życia i śmierci. Od osobistych historii po edukację do pamięci o okupacji, gettach i obozach koncentracyjnych, Bydgoszcz.
Gumułka W.S., Rewerski W., 1992, Encyklopedia zdrowia, Warszawa.
Haškovcová H., 1990, Fenomén stáří, Praha.
Humor i karnawalizacja we współczesnej komunikacji językowej, 2007, red. J. Mazur, M. Rumińska, Lublin.
Humor polski, 2015, Humour and Culture 3, red. D. Brzozowska, W. Chłopicki, Kraków.
Humor w perspektywie kulturowo-językowej, 2013, red. M. Karwatowska, L. Tymiakin, Lublin.
Hungarian Humour, 2012, Humour and Culture 3, red. A.T. Litovkina, J. Sollosy, P. Medgyes, D. Brzozowska, Kraków.
Jabłonko O., 2022, Filozofowie o starości. Zarys historii problemu, „Edukacja humanistyczna” nr 1, s. 59–71.
Jaspers K., 2020, Wprowadzenie do filozofii, tłum. Anna Wołkowicz, Wrocław.
Kadłubiec D.K., 1995, Górniczy śmiech. Komizm ludowy pogranicza czesko-polskiego, Wrocław.
Kedron K., 2014, Genderové aspekty ve slovanské frazeologii (na materiálu běloruštiny, polštiny a češtiny), Praha.
Kobrzeniecka J., 2004, Starzenie się i starość jako treść stereotypów, „Acta Elbingensia”, t. II, s. 107–118.
Koval Š., 2001, Antropologický rozmer epidemiologie staroby, Košice.
Krzyżanowski J., 1977, Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru, Warszawa.
Linder S., 1969, Harried Leisure Class, Londyn.
Lindvall T., 2001, Zaskoczeni śmiechem, tłum. T. Szafrański, Warszawa.
Minos G., 1995, Historia starości. Od antyku do renesansu, Warszawa.
Miszczak E., 2008, Czy w Polsce występuje gerontofobia?, [w:] Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych, red. J.T. Kowalewski, P. Szukalski, Łódź, s. 156–167.
Potent-Ambroziewicz M., 2103, Starość w języku młodzieży współczesnej, Lublin.
Richterová S., 1997, Ticho a smích. Studie z české literatury, Praha.
Saicová Římalová L., 2019, Konceptualizace lidského věku v současné češtině a jeji reflexe ve veřejném diskursu, „Prace filologiczne” tom LXXIII, s. 505–520. DOI: https://doi.org/10.32798/pf.514
Simonides D., 1984, Bery to nie tylko gruszki, czyli Rzecz o humorze śląskim, Opole.
Skudrzykowa A., 2000, Czym bawi kawał śląski?, [w:] Świat humoru, red. S. Gajda, D. Brzozowska, Opole, s. 149–155.
Sýkorová D., 2016, Sociální role chudého stáří, „Sociologický časopis/Czech Sociological Review” roč. 52, č. 1, s. 27–52. DOI: https://doi.org/10.13060/00380288.2016.52.1.241
Szarota Z., 2004, Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki, Kraków.
Szatur-Jaworska B., 2014, Mówienie i myślenie o starości, [w:] O sposobach mówienia o starości, red. B. Szatur-Jaworska, Warszawa, s. 76–80.
Szubert M., 2022, Choroba, ciało, grzech. Kulturowe studia maladyczne, Opole.
Szukalski P., 2004, Dyskryminacja ze względu na wiek (ageism) – przyczyny, przejawy, konsekwencje, „Polityka Społeczna”, nr 2, s. 11–15.
Świat humoru, 2000, red. S. Gajda, D. Brzozowska, Opole.
Trojnar A., 1995, Marka Tulliusza Cycerona traktat »O starości«, [w:] Starość. Wybór materiałów z VII konferencji pracowników naukowych i studentów, red. A. Dziadek, A. Nawarecki, Katowice.
Vaňková I., 2007, Nádoba plná řeči. Člověk, řeč a přirozený svět, Praha.
Emerytury na świecie: USA, 2023. Online: https://www.mojeppk.pl/aktualnosci/emertury_na_swiecie_usa.html [dostęp: 20.02.2024].
List Ojca Świętego Jana Pawła II do osób w podeszłym wieku, 1999. Online: https://hotel-tulipan.pl/list-ojca-swietego-jana-pawla-ii-do-osob-w-podeszlym-wieku [dostęp: 21.02.2024].
Mercer CFA Institute Global Pension Index, 2023. Online: https://www.mercer.com/insights/investments/market-outlook-and-trends/mercer-cfa-global-pension-index/#download [dostęp: 21.02.2024].
Průměrný důchod v roce 2024 se blíží 21 tisícům korun: Přehled po krajích, 2024. Online: https://ceskeduchody.cz/zpravy/prumerny-duchod-2024-castka-duchodci-prehled-po-krajich?_zn=aWQ9MzI0MzQ0NjkzMjM3MTE2Njk2NXx0PTE2NjA1MTEwODkuMzQxfHRlPTE3MjMzNzI4NDQuMTI3fGM9QUJENkNBRTY2RUIxNDhBNDg1Q0ZBOURGOThENTlCMUY%3D [dostęp: 21.02.2024].
Średnie emerytury w Europie. Polacy nie ufają świadczeniom z ZUS, 2021. Online: https://biznes.interia.pl/emerytury/news-srednie-emerytury-w-europie-polacy-nie-ufaja-swiadczeniom-z-,nId,7553580 [dostęp: 21.02.2024].
Trzeba przywrócić godność starości, 2022. Online: https://papiez.wiara.pl/doc/7370219.Trzeba-przywrocic-godnosc-starosci [dostęp: 21.02.2024].
Wierzbicki J., 2019, Work-Life Balance, czyli o zachowaniu równowagi między pracą, a życiem pozazawodowym, https://cdv.pl/blog/rozwoj-osobisty/work-life-balance/ [dostęp: 20.02.2024].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Grażyna Balowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.