„Kto znał – niech wspomni” o prywatnych nekrologach rocznicowych w czeskiej, słowackiej i polskiej prasie
PDF

Słowa kluczowe

nekrolog
gatunki funeralne
język czeski
język polski
język słowacki

Jak cytować

Olchowa, G. (2018). „Kto znał – niech wspomni” o prywatnych nekrologach rocznicowych w czeskiej, słowackiej i polskiej prasie. Bohemistyka, 18(3), 259–274. https://doi.org/10.14746/bo.2018.3.4

Abstrakt

Przedmiotem zainteresowania uczyniono nekrologi z okazji rocznicy śmierci zmarłego ogłaszane przez jego bliskich. Celem było ustalenie struktury tego gatunku funeralnego, opisanie wykorzystanych środków językowych i podanie typowych cech. Na podstawie konfrontatywnych badań wskazano różnice i podobieństwa. Analizie poddano prywatne nekrologi rocznicowe zamieszczone w czeskiej, słowackiej i polskiej prasie lokalnej, które ukazały się od 1.08.2017 do 31.12.2017 roku. Wydzielono stałe komponenty tworzące strukturę badanych tekstów: data rocznicy śmierci, dane identyfikujące zmarłego, wspomnienie, podpis nadawcy. Najbardziej wyodrębniają się nekrologi polskie, ponieważ jako jedyne stanowią nie tylko wspomnienie o śmierci bliskiego, ale przede wszystkim zawiadamiają o mszy świętej odprawianej w intencji zmarłego lub zapraszają na wspólną modlitwę, co poświadcza głęboko zakorzenioną w Polsce tradycję i wpływ chrześcijaństwa na kulturę polską. Z kolei najwięcej wspólnych cech mają nekrologi czeskie i słowackie, które poza niewielkim różnicami są tożsame. Stwierdzono, że badane teksty mają stereotypową konstrukcję, częstokrotnie powielane schematy i formuliczny kształt językowy. Wyodrębniona i najważniejsza część poświęcona jest zmarłemu, który ukazany jest z punktu widzenia żałobników i poprzez uczucia jakie żywią do niego, natomiast formuły finalne różnicują nekrologi w obrębie poszczególnych języków. Badania potwierdziły, że wyraz pamięci o zmarłym w rocznicę jego śmierci to zwyczajowe zachowanie w kulturach zachodniosłowiańskich.

https://doi.org/10.14746/bo.2018.3.4
PDF

Bibliografia

Balowski M., Sieradzki A., 2012, Stylistyka nagrobków cmentarza w Polskiej Ostrawie (badania wstępne), „Bohemistyka”, nr 3, s. 167–190.

Borejszo M., 2002, Językowy kształt nekrologów, [w:] Język a komunikacja 4, t.1. Język trzeciego tysiąclecia II. Nowe oblicza komunikacji we współczesnej polszczyźnie. Red. G. Szpila, Kraków, s. 123–132.

Hodarska M., 2011, Emocje i wartości w nekrologach ofiar katastrofy pod Smoleńskiem. „Zeszyty Prasoznawcze”, z. 1–2, s. 26–40.

Http://parafiajakuba.pl/2012/10/wypominki-czym-sa-i-skad-sie-wziely/ [dostęp 2018.06.10].

Https://www.parafia.cieszyn.org.pl/index.php/wirtualna-kancelaria/wspomnienie [dostęp 2018.06.10].

Nekrologi – Jak napisać treść nekrologu? Przykłady, wzory. Online: https://www.bluneral.com/porady/nekrologi-jak-napisac [dostęp: 10.05.2018].

Jakosz M., 2010, Polskie nekrologi w prasie – sposoby wartościowania językowego (na przykładzie »Gazety Wyborczej«). „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, s. 219–235.

Kaptur E., 2008, Językowy kształt współczesnych nekrologów prasowych, Poznań.

Kolbuszewski J., 1997, Z głębokim żalem... O współczesnej nekrologii. Wrocław.

Nola di A.M., 2006, Tryumf śmierci. Antropologia żałoby, Kraków.

Olma M., 2015, Kształt językowy korespondencji funeralnych z pocz. XX w. wobec współczesnych tekstów kondolencyjnych, [w:] Dialog z tradycją, t. IV. Język – komunikacja – kultura. Red. R. Dźwigoł i I. Steczko, Kraków, s. 387–401.

Pleskalová J., 2017, Nekrolog. In: P. Karlík, M. Nekula, J. Pleskalová (eds.), CzechEncy – Nový encyklopedický slovník češtiny. Online: https://www.czechency.org/slovnik/NEKROLOG [dostęp: 10.05.2018].

Steczko I., 2015, Z ostatnim pożegnaniem… O napisach na szarfach żałobnych, [w:] Dialog z tradycją, t. IV: Język – komunikacja – kultura. Red. R. Dźwigoł i I. Steczko, Kraków, s. 397–411.

Wysoczański W., 2012, Umieranie i śmierć. Wielowymiarowość językowa. Wrocław.