Słowa kluczowe
bohaterstwo
tradycje narodowe
tchórzostwo
Odrodzenie Narodowe
Powstanie praskie
Jak cytować
Abstrakt
W czeskiej tradycji kulturowej paradygmat bohaterski, bazujący na respektowaniu absolutnego imperatywu poświęcenia życia za ojczyznę zastępowany bywa przez wzorce odmienne, w których postawa patriotyczna przejawia się nie w „wielkich” jednorazowych i spektakularnych gestach, ale w sumie codziennych, rutynowych nierzadko działań bliskich idei pracy organicznej. Bohaterami tej pracy stawali się w pierwszym rzędzie pisarze, dziennikarze, uczeni, niekiedy też przedsiębiorcy, trudno wśród nich za to poszukiwać żołnierzy czy bojowników walczących i umierających w imię ideałów z bronią w ręku. Na tę swoistą ułomność czy niedostatek czeskiego paradygmatu tożsamościowego uwagę zwracali pisarze, na przykład Viktor Dyk czy Julius Zeyer, kompleksową wypowiedź na ten temat stanowi też sławna powieść Josefa Škvoreckiego Zbabělci.Bibliografia
Czapliński P., Obirek S., 2014, Bohater, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa.
Čapek K., 1986, Spisy XIX. O umění a kultuře III, red. E. Macek, M. Pohorský, Praha.
Dyk V., 1973, Opustiš-li mne..., Praha.
Felix J., 1913, Význam Tyršova učení, Praha.
Filipowicz M., 2013, »Panowie, bądźmy Czechami, ale nikt nie musi o tym wiedzieć…« Wzorce męskości w kulturze czeskiej XIX wieku, Kraków.
Hirschová M., Spitzer L., 2015, Co je na obrázku špatně? Archivní snímky v současných narativech, [w:] Paměť a trauma pohledem humanitních věd. Komentovaná antologie teoretických textů, red. A. Kratochvil, Praha.
Hobsbawm E., 2008, Masowa produkcja tradycji: Europa, lata 1870–1914, [w:] Tradycja wynaleziona, przeł. M. Godyń, F. Godyń, Kraków.
Hrbata Z., 1999 Romantismus a Čechy. Témata a symboly v literárních a kulturních souvislostech, Jinočany.
Ivanković K., 2015, Bojovníci a válečníci v současné české próze, [w:] Obraz konfliktů a válek, red. V. Schmarc, Praha.
Januszkiewicz M., 2010, W horyzoncie nowoczesności: antybohater jako pojęcie antropologii literatury, „Tekst Drugie”, nr 3.
Jedlička J., 2009, České typy aneb jiné eseje, Praha.
Jedličková A., 1992, Josef Škvorecký Zbabělci, [w:] Česká literatura 1945–1970. Interpretace vybraných děl, red. J. Tábořská, M. Zeman, Praha.
Klíma L., 2005, Sebrané spisy, díl 1, Mea, red. E. Abrams, Praha.
Klíma L., 1990, Svět jako vědomí a nic, Praha.
Kobylińska A., Falski M., Filipowicz M., 2015, Obcy czy obywatele? Słowianie a przemiany konstytucyjne w monarchii habsburskiej 1860–1861, Kraków.
Kosková H., 2004, Škvorecký, Praha.
Koura P., Jandák J., 2008, Vážení čtenáři, [w:] Hrdinství a zbabělost v české politické kultuře 19. a 20. století, red. J. Randák, P. Koura, Praha.
Kulmiński R., 2008, Śmierć w Czechach. Wizja śmierci w prozie czeskiej 1945–1989, Warszawa.
Kulmiński R., 2016, Tu pali się ktoś. Ryszard Siwiec, Jan Palach, Zdeněk Adamec, Kraków.
Kundera M., 1990, Czeski los, tłum. A. S. Jagodziński, „Literatura na Świecie” 1990, nr 9.
Macura V., 1995, Znamení zrodu. České národní obrození jako kulturní typ, Jinočany.
Merenus A., 2016, Kterak čeští Honzové vyzrali na nacistické peklo aneb Jinotajná zobrazení války v českém dramatu čtyřicátých let, [w:] Performativita válek a konfliktu, red. L. Jungmannová, Praha.
Rodak P., 2004, Wojna jako centralne doświadczenie polskiego wieku XX, [w:] Dwudziestowieczność, red. M. Dąbrowski, T. Wójcik, Warszawa.
Serapionova J., 2008, Kategorie »hrdinství« a »zbabělost« a zvláštnosti české národní identity, [w:] Hrdinství a zbabělost v české politické kultuře 19. a 20. století, red. J. Randák, P. Koura, Praha.
Szpociński A., Markowski M. P., 2014 Kanon, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa.
Škvorecký J., 1996, »Neuilly«. Paměti, úvahy, příběhy, [w:] Neuilly a jiné příběhy, Praha.
Škvorecký J., Salivarová Z., 1991, Samožerbuch, Praha.
Škvorecký J., 1991, Zbabělci, [w:] idem, Prima sezóna. Zbabělci. Konec nylonového věku, Praha.
Šmahelová H., 2011, V síti dějin literatury národního obrození, Praha.
Trenský P., 1995, Josef Škvorecký, přel. A. Haman, Jinočany.
Večeřa P., 2008, Převrácený pohled aneb o »zbabělosti« hrdinů a »hrdinství« zbabělců v tištěných médiích protektoratu, [w:] Hrdinství a zbabělost v české politické kultuře 19. a 20. století, red. J. Randák, P. Koura, Praha.
Vlašínová D., Blahynka M., 1987, Od osvobození, [w:] Česká literatura v boji proti fašismu, red. M. Blahynka, Praha.
Zaleski M., 2004, Formy pamięci, Gdańsk.
Zeyer J., 1905, Karolinská epopeja I, Praha.
Zwicker S., 2008, »O hrdinech a hrdinství« – koncept (komunistického) hrdiny v díle Julia Fučíka a posmrtný Fučíkův kult v Č(S)SR, [w:] Hrdinství a zbabělost v české politické kultuře 19. a 20. století, red. J. Randák, P. Koura, Praha.