Wątki religijne w twórczości i życiu Klemensa Janickiego (1516-1543)

Abstrakt

Klemens Janicki (1516-1543), bodaj największy poeta łaciński w Polsce, dla ludzi naszych czasów jest postacią mało znaną. Wielkopolanin, urodził się w Januszkowie pod Żninem. W każdym gatunku jego twórczości, czy to będzie elegia, czy epigram, czy skarga i satyra, czy pieśń weselna, nie mówiąc o parafrazie psalmu Dawidowego, znajdziemy mniejsze lub większe nawiązania do religii. Co w nich autor przekazał? Przepiękne obrazy wiary w Boga Ojca i Syna Bożego, w człowieczeństwo Chrystusa, w potężne wstawiennictwo Najświętszej Bogarodzicy Dziewicy, namalował wzory świętych polskich męczenników, Wojciecha i Stanisława, nakreślił swój stosunek do historycznych i aktualnych przedstawicieli Kościoła. Obrazy te zdecydowanie świadczą o katolickim profilu wyznawanej wiary. Pojawiające się w nich niekiedy słowa krytyczne nie dotyczą samych prawd wiary, lecz przestrzegania ich w praktyce codziennego życia, i wskazują raczej na intelektualną i emocjonalną sympatię dla nich oraz na troskę poety o jednoznaczność ludzkich postaw niezależnie od społecznego statusu. Luterańskie wpływy na niego były niewielkie, chociaż widoczne w niektórych wypowiedziach. Z całą mocą natomiast występował przeciw islamowi szerzącemu się w Europie przez zbrojne najazdy. Znając na wylot filozofię i ducha starożytnego świata, nie identyfikował się z nim w kwestiach wiary i moralności. Wiara Janickiego bowiem – jak to wynika z przedstawionych wątków – była dojrzałą katolicką wiarą renesansowego intelektualisty, a nie cichego i pokornego syna chłopa z Januszkowa pod Żninem.