Słowa kluczowe
Jan Haller
Piotr Wald
Henryk Sussmund
Krakow bookbinding
super ex libris
renaissance bibliophilia
Jak cytować
Abstrakt
In 2013 an unknown volume from the collection of books of bishop Erazm Ciołek, an eminent renaissance bibliophile, was discovered in the Raczyński Library in Poznań. The binding of the book features several impressions of a heraldic super ex libris, whereas the lining pasted on the inside of the covers is scrap printing paper from the Jan Haller printing house. In view of an enormous historical value of the volume and scarce knowledge of Ciołek's bibliophilic profile, the binding was set against the other presently known bindings from the bishops' book collection. As a result it was established that he availed himself of the services of the Krakow book binders Piotr Wald and Henryk Sussmund; moreover, he also used at least four kinds of super ex libris, out of which two have a characteristic Italinizing form of the testa di cavallo type. A typographic analysis of the scrap paper revealed that it is probably a fragment of a 'prognostic' that did not survive in any other copy.Bibliografia
Adler G., Handbuch Buchverschluss und Buchbeschlag, Wiesbaden 2010.
Askanas K., Sztuka płocka, Płock 1991.
Bernacki L., Pierwsza książka polska, Lwów 1918.
Bersohn M., Księgozbiór katedry płockiej, Warszawa 1899.
Bologna G., Legature, Milano 1998.
Borsa G., Nowo odkryte fragmenty druków Jana Hallera z ok. 1510 r., „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” R. XXV, 1975.
Chłędowski K., Rzym. Ludzie Odrodzenia, Lwów 1909.
Chmiel A., Z dawnych opraw introligatorskich, „Exlibris”, z. I.
Dobrzyńska-Rybicka L., Dwie wielkopolskie bibljoteki klasztorne, „Zapiski Muzealne” z. II-III, 1918.
Fischinger A., Nagrobek Jana Olbrachta i początki rzeźby renesansowej w Polsce, [w:] Renesans. Sztuka i ideologia, Warszawa 1976.
Formanowicz L., Katalog druków polskich XVI wieku Biblioteki Kapitulnej w Gnieźnie, Poznań 1930.
Formanowicz L., Katalog inkunabułów Biblioteki Kapitulnej w Gnieźnie, z. 1, Poznań 1939.
Hajdukiewicz L., Księgozbiór i zainteresowania bibliofilskie Piotra Tomickiego na tle jego działalności kulturalnej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961.
Hartleb K., Działalność kulturalna biskupa-dyplomaty Erazma Ciołka, Lwów 1929.
Hellwig H., „Studentenbuchbinder” und Bindewerkstätten in Krakau Ende 15./Anfang 16. Jahrhundert, [w:] Festschrift Ernst Kyriss, Stuttgart 1961.
Kawecka-Gryczowa A., Katalog starych druków Biblioteki Publicznej M. St. Warszawy. Inkunabuły, Warszawa 2005.
Kiełbicka A., Wojas Z., Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Krakowie 1507-1572, Kraków 1993.
Kieszkowski J., Kanclerz Krzysztof Szydłowiecki. Z dziejów kultury i sztuki Zygmuntowskich czasów, t. I-II, Poznań 1921-1922.
Kopera F., Miniatury rękopisów polskiego pochodzenia w Bibliotece Publicznej w Petersburgu, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, t. VII, z. 4.
Kopera F., Spis druków epoki jagiellońskiej w zbiorze Emeryka Hutten Czapskiego, Kraków 1900.
Kotula R., Katalog inkunabułów bibjoteki Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie, Lwów 1932.
Krynicka M., Bucheinbände, [w:] Polen im Zeitalter der Jagiellonen 1386-1572, Schallaburg 1986.
Krynicka M., Elementy figuralne dekoracji polskich opraw książkowych i ich związki z grafiką w pierwszym trzydziestoleciu XVI wieku, [w:] Dawna książka i kultura. Materiały międzynarodowej sesji naukowej z okazji pięćsetlecia sztuki drukarskiej w Polsce, red. S. Grzeszczuk, A. Kawecka-Gryczowa.
Krynicka M., Oprawy introligatora Monogramisty J. L. w zbiorach Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, „Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie”, t. IX, 1967.
Laucevičius E., XV-XVIII a. knygu irisimai Lietuvos bibliotekose, Vilnius 1976.
Lewicka-Kamińska A., O trzech introligatorach krakowskich z przełomu XV i XVI wieku, Kraków 1980.
Lewicka-Kamińska A., Renesansowy księgozbiór Mikołaja Czepla.
Lewicka-Kamińska A., Rzut okaz na rozwój oprawy książkowej w Krakowie, „Roczniki Biblioteczne”, R. XVI, 1972.
Lewicka-Kamińska A., Stanisław, introligator krakowski z 1. połowy XVI w., „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, R. XXX, 1980, nr 1/2.
Loubier H., Der Bucheinband von seinen Anfängen bis zum Ende des 18. Jahrhunderts, Leipzig 1926.
Lukas S., Erazm Ciołek, biskup płocki, Warszawa 1877.
Łempicki S., Ciołek Andrzej, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1937.
Łempicki S., Renesans i humanizm w Polsce. Materiały do studiów, Warszawa 1952.
Macchi F., Macchi L., Atlante della legatura italiana, il Rinascimento (XV-XVI secolo), Milano 2007.
Marciniak R., Biblioteka biskupa Jana Lubrańskiego, „Kronika Miasta Poznania”, nr 2, 1999.
Miodońska B., Małopolskie malarstwo książkowe 1320-1540, Warszawa 1993.
Miodońska B., Rex regum i rex Poloniae w dekoracji malarskiej Graduału Jana Olbrachta i Pontyfikału Erazma Ciołka, Kraków 1979.
Miriello R., Legature riccardiane, Firenze 2008.
Oprawy polskie. Wystawa zorganizowana przez Bibliotekę Narodową i Oddział Warszawski Towarzystwa Przyjaciół Książki, listopad-grudzień 1987, Warszawa 1987.
Piekarski K., Z korespondencji introligatorów XVI w. (I) Żałosne listy pani introligatorowej, „Silva Rerum”, 1927, nr. 6/7.
Piekarski K., Pierwsza drukarnia Florjana Unglera 1510-1516, Kraków 1926.
Pietrusiński J., Graduał prymasa Łaskiego w Bibliotece im. Lenina w Moskwie, [w:] Renesans, Sztuka i ideologia, Warszawa 1993.
Pociecha W., Ciołek Erazm (+1546), [w:] Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków 1937.
Ptaśnik J., Cracovia impressorum XV et XVI saeculorum, Leopoli 1922.
Rogolanka A., Ciołek Erazm, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa-Łódź 1972.
Rokosz M., Wenecka oficyna Alda Manucjusza i Polska w orbicie jej wpływów, Wrocław 1982.
Rozsondai M., Über die „Koberger Einbände”, „Gutenberg Jahrbuch”, 1976.
Seruga J., Jan Haller. Wydawca i drukarz krakowski 1467-1525, Kraków 1933.
Spandowski M., Polskie zbiory inkunabułów zniszczone, rozproszone i przemieszczone w czasie i w wyniku II wojny światowej, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, XLIV, 2013.
Storm van Leeuwen J., The Golden Age of Bookbindings in Cracow 1400-1600, Kraków 2011.
Szelińska W., Biblioteki profesorów Uniwersytetu Krakowskiego w XV i początkach XVI wieku, wyd. Ossolineum 1966.
Tondel J., Inkunabuły w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie, Toruń 2007.
Ulewicz T., Wśród impresorów krakowskich doby renesansu, Kraków 1977.
Vilniaus universiteto bibliotekos paleotipai. Katalogas, Sudare: N. Feigelmanas, I. Daugiridaite, P. Racius, Vilnius 2003.
Wagner A., Motywy łowieckie na oprawach książkowych od średniowiecza do XVIII wieku, [w:] Materiały III Międzynarodowego Kongresu Kultury Łowieckiej, Jachranka k/Warszawy 2013 [w druku].
Wagner A., Nieznana oprawa dla Jana Łaskiego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu. Przyczynek do badań nad stalianizmem w introligatorstwie polskim XVI wieku, „Biblioteka”, nr 16, 2012.
Wagner A., Oprawa w typie tabula ansata. Z badań nad antykizacją w polskiej sztuce XVI w., „Biuletyn Historii Sztuki” [w druku].
Wagner A., Oprawa z superekslibrisem biskupa Jana Lubrańskiego na tle introligatorstwa poznańskiego i krakowskiego końca XV – początku XVI wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” [w druku].
Wagner A., Relikt humanistycznego księgozbioru, „Spotkania z Zabytkami” nr 5-6, 2013.
Wagner A., Renesansowy herb wśród gotyckich ornamentów – historia o trzech szczegółach, „Spotkania z Zabytkami”, nr 3-4, 2014.
Wisłocki W., Incunabula typographica Bibliothecae Universitatis Jagellonicae Cracoviensis, Cracoviae 1900.
Wojciechowska M., Z dziejów książki w Poznaniu w XVI wieku, Poznań 1927.
Wyczański A., Między kulturą a polityką. Sekretarze królewscy Zygmunta Starego (1506-1548), Warszawa 1990.
Ziomek J., Renesans, Warszawa 1995.
Zlat M., Sztuka polska. Renesans i manieryzm, Warszawa 2010.
Żelewski R., Dyplomacja polska w latach 1506-1572, [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. I, red. M. Biskup, Warszawa 1980.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).