Abstrakt
In 1919 - after more than a hundred years of German dominance - Czarnków returned into Polish hands. During the interwar period three nationalities inhabited Czarnków: Poles, Germans and Jews. The Jewish population was a separate group not only ethnic, and also religious terms. The German element, until then predominating in the town, was reduced to a minority.The article consists of two parts: the first part presents problems related to the social structure and religious activity of Catholics, the second part deals with the fates of the local Protestant population.
Bibliografia
Borowski W., Polskość miast b. dzielnicy pruskiej w świetle rezultatów z roku 1921, „Strażnica Zachodnia”, t. 1, nr 3, 1922.
Czubiński A., Polityka mniejszościowa Niemiec w Europie w latach 1918-1945, [w:] Rola mniejszości niemieckiej w rozwoju stosunków politycznych w Europie w latach 1918-1945, red. A. Czubiński, Poznań 1984.
Dąbrowski R., Mniejszość niemiecka w Polsce i jej działalność społeczno-kulturalna w latach 1918-1939, Szczecin 1982.
Jacewicz W., Woś J., Martyrologium duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939-1945. Zeszyt I – Straty osobowe, Warszawa 1977.
Kasprzycki M., Losy duchowieństwa archidiecezji poznańskiej w latach 1939-1945, „Poznańskie Studia Teologiczne” t. 2, 1978.
Kiec O., Kościoły ewangelickie w Wielkopolsce wobec kwestii narodowościowej w latach 1918-1939, Warszawa 1995.
Klemm J., Krótka historia miasta Czarnkowa spisana na 700 lecie miasta, Czarnków 1991.
Kowal S., Olejnik K., Rutowska M., Dzieje Czarnkowa na przestrzeni wieków, Czarnków 1994.
Kulejewska-Topolska Z., Dzieje miasta Czarnkowa, „Rocznik Nadnotecki” 1966, t. 1.
Kumor B., Historia Kościoła, cz. 8, Lublin 1996.
„Kurier Poznański” 1928.
Łukowiak T., Parafia Lubasz w Archidiecezji Poznańskiej 1793-1945, Lubasz 1979 (mps w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu).
Maciejewski H., Położenie robotników przemysłowych w Wielkopolsce 1929-1939, Warszawa 1964.
Makowski E., Mniejszość niemiecka w Polsce okresu międzywojennego, [w:] Rola mniejszości niemieckiej w rozwoju stosunków politycznych w Europie w latach 1918-1945, red. A. Czubiński, Poznań 1984.
Masson H., Słownik herezji w Kościele katolickim, Katowice 1993.
Matelski D., Mniejszość niemiecka w Wielkopolsce w latach 1919-1939, Poznań 1997.
Michalski R., Polskie duchowieństwo katolickie pod panowaniem pruskim wobec sprawy narodowej w latach 1870-1920, Toruń 1998.
„Miesięcznik Kościelny. Organ Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej” 1936.
Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. 2, Poznań 1964.
Olszewski D., Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 1996.
Otto K., Die Geschichte des Deutschtums in Czarnków (Czarnikau) und Umgebung, [bmw] 1938.
Pałka D., Konwertyci akatolicy w archidiecezji poznańskiej w okresie międzywojennym. Studium pastoralno-historyczne, „Teologia Praktyczna” 2006.
Pałka D., Społeczeństwo Czarnkowa w latach 1919-1939 w świetle materiałów źródłowych Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu, [w:] Pamiętnik III Ogólnopolskiego Zjazdu Studentów Archiwistyki, red. J. Szymański, Lublin 2001, s. 197-204.
Pałka D., Żydzi w Czarnkowie na przestrzeni wieków. Statuty, „Sprawy Narodowościowe. Seria nowa” 2009, z. 35.
Pirożyński M., Szczęch S., Rocznik statystyczny Kościoła katolickiego w Polsce. Rok pierwszy 1937, Lublin 1938.
Sierpowski S., Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989.
Słodowy A., Krótki rys dziejów powiatu Czarnkowskiego i miasta Czarnkowa, Czarnków 1926.
Tomaszewski J., Ojczyzna nie tylko Polaków. Mniejszości narodowe w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 1985.
Turowski S., Kościół Ewangelicko-Unijny w Polsce 1920-1939, Bydgoszcz 1990.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).