Abstract
This paper tackles upon John Scottus Eriugena’s concept of the return while presenting it against the background of the Neoplatonic teaching about return (epistrophe). The return belongs to the conceptual triad: mone-proodos-epistrophe which used to serve Neoplatonic thinkers to describe the structure of reality and its dependence on the First Cause. In the system of Eriugena who bequeathed that very teaching from the Christian Neoplatonists (Pseudo-Dionysius, Maximus the Confessor, Gregory of Nyssa), we talk about the return on metaphysical and mystical level in addition to the general return (reditus generalis) and the return of the elects (reditus specialis). Eriugena indicates the cyclical processes in the whole nature but at the same time he stresses that the return is caused by divine grace and the very condition of its possibility is the fact of taking fl esh (incarnatio) and taking human nature (inhumanatio) by Jesus Christ.References
Anastasii ad Carolum Calvum literae, PL 122, 1025-1029.
Augustyn, Łaska, wiara, przeznaczenie, tłum. W. Eborowicz, Poznań–Warszawa–Lublin 1971.
Boecjusz, O pocieszeniu, jakie daje fi lozofi a, tłum. G. Kurylewicz, Kęty 2016.
Eriugena, Carmi, wyd. F. Colnago, Milano 2014.
Eriugena, Expositiones in Ierarchiam Coelestem, wyd. J. Barbet, Turnhout 1975.
Eriugena, Homilia super ‘In principio erat Verbum’ et Commentarius in Evangelium Iohannis, wyd. É. Jeauneau, Turnhout 2008.
Eriugena, Komentarz do Ewangelii Jana (z homilią do Prologu Ewangelii Jana), tłum. A. Kijewska, wyd. 3, Hachette, Warszawa 2010.
Eriugena, Periphyseon. Księga pierwsza, tłum. A. Kijewska, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2009.
Eriugena, Periphyseon. Liber Primus, wyd. É. Jeauneau, Turnhout 1996.
Eriugena, Periphyseon. Księga czwarta, tłum. A. Kijewska, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2012.
Eriugena, Periphyseon. Liber quartus, wyd. É. Jeauneau, Turnhout 2000.
Eriugena, Periphyeseon. Liber quintus, wyd. É. Jeauneau, Turhout 2003.
Grzegorz z Nyssy, O stworzeniu człowieka, tłum. M. Przyszychowska, Kraków 2006.
Orygenes, O zasadach, tlum. S. Kalinkowski, WAM, Kraków 1996.
Plotyn, Enneady, tłum. A. Krokiewicz, t. I-II, Warszawa 1959.
Proklos, Elementy teologii, tłum. R. Sawa, Warszawa 2002.
Cappuyns M., Le ‘De imagine’ de Grégoire de Nysse traduit par Jean Scot Érigène, « Recherches de Théologie Ancienne et Médiévale » 32 (1965), s. 205-262.
Carabine D., Apophasis and Metaphysics in the Periphyseon of John Scottus Eriugena, “Philosophical Studies” 32 (1988-1990), s. 63-82.
Duclow D., Dialectics and Chrystology in Eriugena’s “Periphyeson”, “Dionysius” 4 (1980), s. 99-117.
Duclow D., The Sleep of Adam, the Making of Eve: Sin and Creation in Eriugena, w: Eriugena and Creation. Proceedings of the Eleventh International Conference on Eriugenian Studies held in honor of Edouard Jeaunneau, Chcago, 9-12 November 2011, wyd. W. Otten, M.I. Allen, Brepols, Turnhout 2014, s. 235-261.
Jeauneau É., From Origen’s “Periarchon” to Eriugena’s “Periphyseon”, w: Eriugena and Creation. Proceedings of the Eleventh International Conference on Eriugenian Studies held in honor of Edouard Jeaunneau, Chcago, 9-12 November 2011, wyd. W. Otten, M.I. Allen, Brepols, Turnhout 2014, s. 139-182.
Jeauneau É., Le theme du retour, w: É. Jeauneau, Études Érigéniennes, Paris 1987, s. 365-394.
Jeauneau É., La division de sexes chez Grégoire de Nysse et chez Jean Scot Erigène, w: É. Jeauneau, Études Érigéniennes, Paris 1987, s. 341-364 .
Gavin J., A Celtic Christology: The Incarnation According to John Scottus Eriugena, [Eugene, USA, Oregon] 2014.
Gavin J., The Incarnational Vision of John Scottus Eriugena, “Archa Verbi. Yearbook for the Study of Medieval Theology” 10 (2013), s. 47-69.
Gersh S., From Iamblichus to Eriugena, Leiden 1973.
Gersh S., The Structure of Return in Eriugena’s “Periphyseon”, w: Begriff und Metapher. Sprachform des Denkens bei Eriugena, wyd. W. Beierwaltes, Heidelberg 1990, s. 108-125.
Gerson L.P., Plotinus, London–New York 1994.
Głowala M., Możności i ich akty. Studium z tomizmu analitycznego, Wrocław 2016.
Kijewska A., Anagogiczna funkcja piękna w filozofi i neoplatońskiej, w: Spór o piękno, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, Z. Pańpuch, Lublin 2013, s. 27-48.
Kijewska A., Eriugena and the Twelfth Century: The Concept of Ratio, w: Eriugena and Creation. Proceedings of the Eleventh International Conference on Eriugenian Studies held in honor of Edouard Jeaunneau, Chcago, 9-12 November 2011, wyd. W. Otten, M.I. Allen, Brepols, Turnhout 2014, s. 393-425.
Kijewska A., « Homo melior est quam sexus ». Metafi zyczny i biblijny kontekst Szkotowej koncepcji podziału natury ludzkiej na płci, „Kwartalnik Filozofi czny” 21: 3 (1993), s. 67-83.
Kijewska A., Filozof i jego muzy. Antropologia Boecjusza – jej źródła i recepcja, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011.
Kijewska A., Mathematics as a Preparation for Theology: Boethius, Eriugena, Thierry of Chartres, w: Boèce ou la chaîne des savoirs. Actes du colloque international de la Fondation Singer-
Polignac Paris, 8-12 juin 1999, wyd. A. Galonnier, Louvain-la-Neuve–Paris 2003, s. 625-647.
Kijewska A., Neoplatonizm Jana Szkota Eriugeny. Podmiotowe warunki doświadczenia mistycznego w tradycji neoplatońskiej, Lublin 1994.
Kijewska A., The Conception of the First Cause in Book Two of John Scottus Eriugena’s “Periphyseon”, “Anuario Filosófi co” 44: 1 (2011), s. 29-52.
Kijewska A., The Eriugenian Concept of Theology. John the Evangelist as the Model Theologian, w: Iohannes Scottus Eriugena. The Bible and Hermeneutics, wyd. G. Van Riel, C. Steel, J. McEvoy, Leuven 1996, s. 173-193.
Kurdziałek M., Średniowieczne doktryny o człowieku jako mikrokosmosie, w: M. Kurdziałek, Średniowiecze w poszukiwaniu równowagi między arystotelizmem a platonizmem, Lublin 1996, s. 271-310.
McGinn B., Fundamenty mistyki, tłum. T. Dekert, Kraków 2009.
Pepin J., „Mysteria et Symbola” dans le commentaire de Jean Scot sur l’évangile de Saint Jean, w: The Mind of Eriugena, wyd. J.J. O’Meara, L. Bieler, Dublin 1973, s. 16-30.
Otten W., Platonism, w: The Wiley-Blackwell Companion to Christian Mysticism, wyd. J.A. Lamm, Blackwell, Oxford 2013, s. 56-73.
Ramelli I.L.E., The Christian Doctrine of Apokatastasis. A Critical Assessment from the New Testament to Eriguena, Leiden–Boston 2013.
Reale G., Historia filozofi i starożytnej, t. IV: Szkoły epoki cesarstwa, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 1999.
Trouillard J., Jean Scot Érigène. Études édition et présentation des textes par Frédéric Berland, wyd. F. Berland, Hermann, Paris 2014.
Wohlman A., L’homme, le monde sensible et le péché dans la philosophie de Jean Scot Erigène, Paris 1987.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Filozofia Chrześcijańska pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).