Abstract
Dostoyevsky’s famous novel Crime and Punishment can be interpreted as an argument with Nietzsche’s view on the genealogy of conscience. While Nietzsche believes that conscience is a product of a disease and inhibits the will to power, Dostoevsky shows the situation of crossing the border as a source of moral illness and self-destruction of the human person. Crime andPunishment, as well as Dostoevsky’s novel Demons and The Trial of F. Kafka, also criticize modern and postmodern society, in which there is a strong trend, stimulated by psychoanalysis, to liberate people from guilt. With reference to Martin Buber’s views, the author of the article formulates
a thesis on the ontological nature of guilt, treating its confession as a necessary act of self-enlightenment in conscience.Examining the structure of conscience in the context of guilt, a deeper level must be indicated, called synderesis in the scholastic tradition. Considering the elements of experience present in the experience of conscience, the author criticizes the intellectualist interpretation of synderesis. He takes into account the deep level of understanding of conscience in the category of heart made by D. v. Hildebrand and the anamnesis category of J. Ratzinger.
References
Buber M., Wina i poczucie winy, tłum. S. Grygiel, „Znak" nr 3 (1967), s. 3-26.
Dostojewski F., Zbrodnia i kara, tłum. C. Jastrzębiec-Kozłowski, Warszawa 1977.
MacIntyre A., Trzy antagonistyczne wersje dociekań moralnych. Etyka, Genealogia i Tradycja, tłum. M. Filipczuk, Warszawa 2009.
Nietzsche F., Z genealogii moralności. Pismo polemiczne, tłum. G. Sowiński, Kraków 1997.
Platon, Obrona Sokratesa, 31b, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1958.
Ratzinger J., Prawda i sumienie, tłum. J. Merecki, „Ethos” nr 3-4 (1991).
Siemianowski A., Sumienie, Bydgoszcz 1997.
Św. Tomasz z Akwinu, Dysputy problemowe o synderezie (Quaestiones disputatae de synderesi) art. 3, tłum. A. Białek, w: św. Tomasz z Akwinu, De Conscientia. O sumieniu, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2010.
License
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Filozofia Chrześcijańska pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).