Abstract
The „Tischner-Days” Symposium of 2010 examined the topic: „The World and Faith in a Time of Breakthrough”. The newly published conference papers try to define the situation of culture and faith in western civilisation today. The Symposium participants concentrated their efforts mostly on such terms as „individualisation”, „secularisation” and the „holy”. In this article we try to re- read these terms as the description of ongoing changes in the context of Ferdinand Ebners’ dialogical view of the person. Our attempt is therefore to evaluate whether the processes result in a more personal (inter-personal) world or, rather, in a new ideology, experienced in „I-aloneness” (Ebner). Individualisation – the key term of our analysis – could signify a positive process (as for example K. Popper suggests), when it truly leads from collectivism with its ideology to individualism understood as a (dialogical) person (as in Ebner, Guardini or Mounier). Currently secularisation (Ch. Taylor, K. Gabriel) stands in opposition to Max Webers’ old „secularisation thesis” of pluralisation according to the individual situation of the person, rather than the disappearance of faith. The changes in the sphere of the „holy” could be positive if seen as focusing on the „I-Thou” relation. However, when the ongoing individualisation is not grounded in a dialogical view of the person, it can end up merely as a shift from one ideology to another; secularisation could end up merely as the dissipation of consciousness in a superficial and impersonal „vision”, and the experience of God could become impersonal as mere energy or radiation. When the real life of the person must be seen in terms of his real „spirit”, we are, instead, dealing here with a „dream of the spirit” – as Ebner says.
What then is to be done? To make our times more human (so the humanity of the person will subsist in the dialogical dimension), the „need for a breakthrough” becomes urgent. We should not only foster the interpersonal dialogue, but also fight against „structural loneliness”, i.e. to convert abstract (inhumane) notions into human (dialogical) notions (for example as D. Graebers’ attempts with „debt”).
References
Badeley A., The psychology of memory, New York 1976.
Csikszentmihalyi M., Dem Sinn des Lebens eine Zukunft geben. Eine Psychologie für das 3. Jahrtausend, Stuttgart 1995.
Csikszentmihalyi M., Flow. Das Geheimnis das Glucks, iibers. von Annette Charpentier, Stuttgart 1992.
Csikszentmihalyi M., Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia, tłum. M. Wajda, Warszawa 1997.
Ebner F., Notizen, w: tenże: Schriften, hrsg. F. Seyr, Bd. II, München 1963.
Ebner F., Das Kreuz und die Glaubensforderung, w: tenże, Schriften, Hrsg. v. Franz Seyr, Bd. II, München 1963.
Ebner F., Notizen, 16.06.1917, w: tenże, Schriften, Hrsg. v. Franz Seyr, Bd. II, München 1963.
Ebner F., Słowo i realności duchowe. Fragmenty pneumatologiczne, tłum. K. Skorulski, Warszawa 2006.
Ebner F., Zum Problem der Sprache und des Wortes, w: tenże: Schriften, hrsg. F. Seyr, Bd. I, München 1963.
Finke R., Stark R., The Churching of America, 1776-1990. Winners and Losers in Our Re- ligious Economy, New Brunswick 1992.
Gabriel K., Jenseits von Säkularisierung und Wiederkehr der Götter, „Aus Politik und Zeit- geschichte” 52 (2008), 22 Dezember 2008.
Gadacz T., Religia immanencji czy religia bez religii?, w: Świat i wiara w godzinie przełomu, red. J. Jagiełło, Kraków 2011.
Gansel D., reż., Die Welle 2008. http://de.wikipedia.org/wiki/The_Third_Wave, [dostęp 10.04.2012].
Graeber D., Debt: The first 5000 Years, Brooklyn, New York 2011.
Guardini R., Welt und Person, Versuche zur christlichen Lehre von Menschen, Würzburg 1940.
Halík T., Chrześcijaństwo na dziedzińcu pogan, w: Świat i wiara w godzinie przełomu, red. J. Jagiełło, Kraków 2011.
Jagiełło J., Świat i wiara w godzinie przełomu. Wprowadzenie, w: Świat i wiara w godzinie przełomu, red. J. Jagiełło, Kraków 2011.
Kierkegaard S., Kritik der Gegenwart oder: Zwei Zeitalter. Ein Kapitel aus der Schrift ’Eine literarische Besprechung’, 1846, aus dem dänischen von Inger und Walter Methlagl, Salzburg 2011.
Knoflacher H., Virus Auto. Die Geschichte einer Zerstörung, Wien 2009.
Methlagl W., Sören Kierkegaards ‘Kritik der Gegenwart’ – heute?, in: S. Kierkegaard, Kritik der Gegenwart oder: Zwei Zeitalter. Ein Kapitel aus der Schrift ’Eine literarische Besprechung’, 1846, aus dem dänischen von Inger und Walter Methlagl, Salzburg 2011.
Mounier E., Das personalistische Manifest, Zürich 1937.
Pickel G., Säkularisierung, Indi- vidualisierung oder Marktmodell? Religiosität und ihre Erklärungsfaktoren im europäischen Vergleich, Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, Vol. 62, Number 2, Juni 2010.
Popper K., Die offene Gesellschaft und ihre Feinde, Bd. I, Bern 1957.
Skorulski K., Am Leitseil des Wortes zum Verstöndnis des Menschen. Denken mit Ferdinand Ebner und Józef Tischner, „Logos i Ethos” nr 2(33) 2012.
Skorulski K., Ferdinand Ebner i miejsce filozofii dialogu w myśli katolickiej XX wieku, „Paedagogia Christiana” nr 1/27 (2011).
Sobolewska A., Alternatywne światy duchowe w Polsce. Duchowość ponowoczesna, w: Świat i wiara w godzinie przełomu, red. J. Jagiełło, Kraków 2011.
Stachura E., Się, Poznań 1977.
Taylor Ch., Epoka świecka i różne ścieżki wiary, w: Świat i wiara w godzinie przełomu, red. J. Jagiełło, Kraków 2011.
Taylor Ch., A Secular Age, Cambridge 2007.
Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Kraków 1999.
Weber M., Gesammelte Aufsatze zur Wissenschaftslehre, hrsg. von Johannes Winckelmann, Tiibingen 1985.
Zima P.V., Ideologie und Theorie, Tübingen 1989.
Żizek S., Die bösen Geister des himmlischen Bereichs. Der linke Kampf um das 21. Jahrhundert, Frankfurt a. Main 2011.
License
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Filozofia Chrześcijańska pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).