Enlightenment and the Need of a New Rationality.
PDF (Język Polski)

Keywords

Christ as the light of the world
the theory of illumination
Kant and his understanding of the Enlightenment
deism
the Great Clockmaker
contemporary irrationalism and scepticism.

How to Cite

Jędraszewski, M. (2009). Enlightenment and the Need of a New Rationality. Filozofia Chrześcijańska, 6, 17–30. https://doi.org/10.14746/fc.2009.06.02

Abstract

The article deals with 18th century Enlightenment and its clearly anti-Christian character. However, it is impossible to understand this period without showing it in the light of Christian enlightenment whose centre is Christ – the Light of the world. On the philosophical-theological plane the most profound synthesis of Christian faith and philosophical logos is to be found in the doctrine of St. Augustine along with its theory of illumination (illuminatio). According to John Paul II, the rejection of Christ in the period of Enlightenment resembles the history of St. Paul, who was
rejected on the Athenian Aeropagus when he started speaking about the risen Christ. This rejection was accomplished for the sake of an independent human reason whose complete autonomy was demanded by Kant, whereas in the philosophy of Voltaire the Enlightenment fully showed its derisively-mocking anti-Christian countenance. According to Voltaire faith should be replaced by an enlightened reason and religion by philosophy. In consequence, deism with its idea of God as the Great Clockmaker was to supplant the Christian faith. As Joseph Ratzinger noted, since the
Enlightenment we have paradoxically witnessed a deepening trend of irrationalism and scepticism in the Western culture. That is why already as Benedict XVI he postulates the construction of a new rationality, which means “broadening the horizons of rationality” whose ultimate foundation is Christ-the Logos.

 

https://doi.org/10.14746/fc.2009.06.02
PDF (Język Polski)

References

Augustyn, Dialogi filozoficzne, tłum. A. Świderkówna, t. 2., Warszawa 1953.

Augustyn, Soliloquia, w: tenże, Dialogi filozoficzne, tłum. A. Świderkówna, t. 2., Warszawa 1953.

Augustyn, Wyznania, tłum. Z. Kubiak, Warszawa 1982.

E. Bahr red., Was ist Aufklärung? Thesen und Definitionen. Kant, Erhard, Hamann, Herder, Lessing, Mendelssohn, Riem, Schiller, Wieland, Stuttgart 2002.

Benedykt XVI, Discorso di Sua Santita Benedetto XVI ai partecipanti all’incontro dei rettori e docenti delle Universita europee, 23 VI 2007, [w: http://www.va/holy/benedict_xvi/2007/june/ documents/hf_b dostęp: 23.05.2009]

Benedykt XVI, Wróćmy do filozofii, by lepiej zrozumieć współczesność. Przemówienie Ojca Świętego Benedykta XVI do uczestników VI Europejskiego Sympozjum Nauczycieli Akademickich, 7 VI 2008, „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, 29(2008), n. 7-8.

Benedykt XVI, Fundamentem prawdziwej kultury jest poszukiwanie Boga. Spotkanie z przedstawicielami świata kultury w Kolegium Bernardynów, Paryż, 12 IX 2008, „L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 19(2008), nr. 10- 11.

Benedykt XVI, Nie ma sprzeczności między rozumieniem stworzenia w świetle wiary z nauką. Przemówienie Ojca Świętego Benedykta XVI do uczestników sesji plenarnej Papieskiej Akademii Nauk, 31 X 2008, „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, 30(2009), nr. 1.

Botul J.-B., Życie seksualne Immanuela Kanta, tłum. M. Ochab, Gdańsk 2002.

Filozofia francuskiego Oświecenia, red. B. Baczko, Warszawa 1961.

Gilson E., Wprowadzenie do nauki świętego Augustyna, tłum. Z. Jakimiak, Warszawa 1953.

Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005.

Kant I., Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?, w: Was ist Aufklärung? Thesen und Definitionen. Kant, Erhard, Hamann, Herder, Lessing, Mendelssohn, Riem, Schiller, Wieland, E. Bahr red., Stuttgart 2002.

Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. R. Ingarden, Warszawa 1953.

Kant I., Krytyka praktycznego rozumu, tłum. J. Gałecki, Warszawa 1984.

Kowalczyk S., Człowiek i Bóg w nauce świętego Augustyna, Warszawa 1987.

Maurois A., Wolter, tłum. M. Iwańska-Feliksowa, Kraków 1976.

Mendelssohn M., Ober die Frage: was heisst aufklären?, w: Was ist Aufklärung? Thesen und Definitionen. Kant, Erhard, Hamann, Herder, Lessing, Mendelssohn, Riem, Schiller, Wieland, E. Bahr red., Stuttgart 2002.

Ratzinger J., Wiara – prawda – tolerancja. Chrześcijaństwo a religie świata, tłum. R. Zajączkowski, Kielce 2004.

Ratzinger J., Kryzys kultur, w: tenże, Europa Benedykta w kryzysie kultur, tłum. W. Dzieża, Częstochowa 2005.

Rębierz M., Rozum otwarty i jego wrogowie? Logos i rozum w argumentacji Josepha Ratzingera (Benedykta XVI), w: W kręgu teologii Josepha Ratzingera - Benedykta XVI. Sympozja 73, Opole 2008.

Voltaire, Dictionnaire philosophique, Paris 1961.

Wolsza K., W kręgu teologii Josepha Ratzingera - Benedykta XVI. Sympozja 73, Opole 2008.