Abstract
Zadaniem tego artykułu jest określenie, czy jest możliwe odnalezienie w starożytnej filozofii takich form mistycznego doświadczenia, w których człowiek, prowadzony przez Boga, jest w stanie dostąpić wglądu w Jego istotę i kontemplować najwyższego Boga. Punktem wyjścia analiz jest definicja doświadczenia mistycznego sformułowana przez M. Gogacza, a następnie uzupełniana przez prace I. Andrzejuka. Definicja ta mówi o wiedzy zdobytej per raptum, jak to wyraża Tomasz z Akwinu. To z tej perspektywy są badane fenomeny, takie jak grecka religia, ryty misteryjne oraz pogańskie rozumienie boga/boskości/transcendencji. Analiza prowadzi do wniosku, że grecka filozoficzna wizja transcendencji nie stwarza miejsca na zaistnienie możliwości otrzymania wiedzy na temat Pierwszego Bytu w ramach mistycznego doświadczenia. Staje się to możliwe jedynie w filozofii chrześcijańskiej.
References
Albert K., Mystik und Philosophie, ST. Augustin 1986.
Andrzejuk I., Kontemplacja i poznanie per raptum. Tomaszowe źródła rozumienia istoty doświadczenia mistycznego [praca niepublikowana].
Aristotelis qui ferebantur librorum fragmenta, red. V. Rose, Leipzig 1886 (repr. Stuttgart 1967).
Aristotle’s Metaphysics, ed. W.D. Ross, t. 1, 2, Oxford 1924 (repr. 1970).
Burkert W., Griechische Religion der archaischen und classischen Epoche, Stuttgart 1977.
Burkert W., Herodot als Historiker der fremden Religionen, w: Kleine Schriften VII, Tragica et Historia, Suppl. Reihe 2, 7, Goettingen, s. 140-160 (wyd. 1. w: Hérodote et les peuples non grecs. Neuf exposés suivis de discussions, red. G. Nenci, O. Reverdin, Vandoeuvres–Genève 1988).
Burkert W., Herodote et les peuples non Grecs, Vadoeuvres–Geneve 1988.
Burkert W., Starożytne kulty misteryjne, tłum. K. Bielawski, Kraków 2007.
Burkert W., Weissheit und Wissenschaft. Studien zu Pythagoras, Philolaos und Platon, Nuernberg 1962.
Cicero, De legibus Oxford 2008.
Cicero M.T., De natura deorum, Cambridge 1880-1885.
Colli G., Narodziny filozofii, tłum. S. Kasprzysiak, Warszawa–Kraków 1991.
Cumont F., Les religions orientales dans la paganisme romain, Paris 1929.
Die Fragmente der Vorsokratiker, red. H. Diels and W. Kranz, vol. 1, Berlin19516 (repr. Dublin/Zurich: 1966).
Diels H., Doxographi Graeci, Berolini 1879.
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, tłum. K. Leśniak, I. Krońska, B. Kupis, Warszawa 2008.
Diogenis Laeritii, Vitae philosophorum, red. H.S. Long, t. 1-2, Oxford 1964 (repr. 1966).
Dodds E., Pogaństwo i chrześcijaństwo w epoce niepokoju. Niektóre aspekty doświadczenia religijnego od Marka Aureliusza do Konstantyna Wielkiego, tłum. J. Partyka, Kraków 2004.
Farnel R., The Cults of the Greek States, Oxford 1909.
Gaiser K., Plato‘s ungeschriebene Lehre, Stuttgart 1963.
Gajda J., Dziubiński J., Orzechowski A., Hymny orfickie. Prawda, prehistoria pojęcia, Wrocław 1993.
Gajda J., Pitagorejczycy, Warszawa 1996.
Gajda J., Platońska droga do idei, Wrocław 1993.
Gajda-Krynicka J., Antropologiczny aspekt pitagorejskiej koncepcji symetrii–harmonii, „Przegląd Filozoficzny” 6, 1997, s. 41-67
Gajda-Krynicka J., Teologie starożytne. Teologia filozoficzna jako filozofia pierwsza, w: Fides et ratio, red. I. Dec, Wrocław 1999, s. 105-129.
Gigon O., Der Ursprung der griechischen Philosophie, Basel 1968.
Gogacz M., Filozoficzne aspekty mistyki. Materiały do filozofii mistyki, Warszawa 1985.
Guthrie W.K., The Greeks and Their Gods, London 1950.
Hadot P., La philosophie comme manière de vivre, Paris 2002.
Hadot P., Qu’est-ce que la philosophie antique?, Paris 1995.
Hymny orfickie, tłum. E. Żybert, Wrocław 2012.
Jaeger W., Die Theologie der frueen griechischen Denker, Stuttgart 1935.
Jaeger W., Paideia, t. 1, tłum. M. Plezia, Warszawa 1962.
Kerenyi K., La religion antique: ses lignes fondamentales, Geneve 1957.
Kern O., Orphicorum fragmenta, Berlin 1922.
Kern O., Religion der Griechen, Berlin 1926-1938.
Kraemer H., Arete bei Platon und Aristoteles. Zum Wesen und zur Geschichte der platonischen Ontologie, Heidelberg 1959.
Kraemer H., Platone e i fondamenti della metafisica, Milano 1982.
Mrówka K., Jedna jest tylko droga. Parmenides, Warszawa 2012.
Nilsson M.P., Geschichte der griechischen Religion, Muenchen 1961.
Orphei hymni, red. W. Quandt, Berlin 19623 (repr. 1973).
Pawłowski K., Misteria i filozofia. Inspiracje misteryjne w filozofii greckiej, Lublin 2007.
Plato Epistulae [Dub.], w: Platonis opera, ed. J. Burnet, vol. 5, Oxford 1907 (repr. 1967).
Plato, Fileb, w: Platonis opera, ed. J. Burnet, vol. 2, Oxford 1901 (repr. 1967).
Plato, Phaedo, w: Platonis opera, ed. J. Burnet, vol. 1, Oxford 1900 (repr. 1967).
Plato, Timaeus, w: Platonis opera, ed. J. Burnet, vol. 4, Oxford 1902 (repr. 1968).
Platon, Listy, oprac. i tłum. M. Maykowska, Warszawa 1987.
Platon. Nowa interpretacja. Materiały z Sympozjum KUL, 30 września-2 grudnia 1992.
Platon, Timajos, tłum. W. Witwicki, w: Platon, Dialogi, t. 2, Kęty 1999.
Plutarch, De Iside et Osiride, w: Plutarchi moralia, t. 2, 3, Leipzig 1935.
Plutarch, O Izydzie i Ozyrysie, tłum. A. Pawlaczyk, Poznań 2003.
Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 2, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 1996.
Reale G., Per nuova interpretazione di Platone, Milano 1991.
Reitzenstein R., Die hellenistischen Mysterienreligionen nach ihren Grundgedanken und Wirkungen, Leipzig 1927.
Szlezak Th., Platon lesen, Stuttgart–Bad Cannstadt 1993.
Van der Leeuw G., Fenomenologia religii, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1997.
Zeller E., Philosophie der Griechen in ihrer geschichtlichen Entwicklung, Leipzig 1880.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Filozofia Chrześcijańska udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Filozofia Chrześcijańska pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).