Słowa kluczowe
Germanism
Polish sub-dialects
names of yokes
Jak cytować
Abstrakt
The aim of the article is to establish the etymology of a subdialectal word luskopy ‘shoulder yoke for carrying buckets of water. Luskopy functions as an indivisible word but it probably originated from the German compositum. The noticeable parallelism between the names of yokes and harness parts suggests that the first segment of the analysed compound may come from the German Ross ‘horse’. The second part of the compound may be derived from the German Koppel meaning a ‘leather belt’ or a ‘yoke’, or Kappe ‘headgear’.
Bibliografia
M. Małecki, K. Nitsch, Atlas językowy polskiego Podkarpacia, Kraków 1934.
Brückner A. (1907), Wyrazy obce w języku polskim, „Prace Filologiczne”, t. 6, s. 1–55.
Ciszewski S. (1909), Materiały do historycznego słownika języka polskiego, „Prace Filologiczne”, t. VII, s. 198–204.
Cyran W. (1975), Procesy językowe w przejmowaniu wyrazów obcych przez gwary (na materiale polskim), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, R. XX, s. 5–42.
Czarnecki T. (2014), Die deutschen Lehnwörter im Polnischen Untersuchungen zur Chronologie und Geographie der Entlehnungen, Warszawa.
Doroszewski W. (1960), O strukturze języka i geografii lingwistycznej (Dokończenie), „Poradnik Językowy”, s. 341–353.
Górski K. (1902), Historya artyleryi polskiej, Warszawa.
Grimm J.W. (1971), Deutsches Wörterbuch, bd. VIII, Leipzig.
Kaestner W. (1939), Die deutschen Lehnwörter im Polnischen. 1. Teil. Einleitung und Lautlehre, Leipzig.
Kluge F. (1957), Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin DOI: https://doi.org/10.1515/9783111543741
Kłodnicki Z. (1997), Transport siłami ludzkimi, [w:] Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 4: Transport i komunikacja, Wrocław, s. 9–109.
Kosiński W. (1915), Słownik okolic Czchowa, „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie”, t. VII, s. 27–74.
Kartoteka Słownika gwar polskich znajdująca się w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie.
Lexer M. (1873–1876), Mittelhochdeutsches Handwörterbuch, bd. II, Leipzig MAGP, Mały atlas gwar polskich, oprac. Pracownia Atlasu i Słownika Gwar Polskich Zakładu Językoznawstwa PAN w Krakowie, red. M. Karaś, Z. Stamirowska, t. 4, 9, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961, 1966.
Malinowski L., (1895), Glosy polskie w kilku rękopismach łacińskich wieku XV w Bibliotekach kapitulnej i uniwersyteckiej w Pradze, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny”, t. 22, s. 319–349.
Mitzka W. (1964), Schlesisches Wörterbuch, bd. II, Berlin.
Morawski S. (1906), Arianie Polscy, Lwów.
Moszyński K. (1929), Kultura ludowa Słowian, t. 1: Kultura materialna, Warszawa.
Mały słownik gwar polskich, red. J. Wronicz, wyd. II, Kraków 2010.
Общеславянский лингвистический атлас. Серия лексико-словообразовательная [Obszczesławianskij lingwisticzeskij atłas. Sierija leksiko-słowoobrazowatielnaja], t. 6: Домашнее хозяйство и приготовление пищи [Domasznieje choziajstwo i prigotowlenije piszczi], ред. Т.И. Вендина [T.I. Wiendina], Москва 2007.
Ostrowski B. (2006), Nomen instrumenti laskopy na tle innych słowiańskich nazw nosideł, Studia Etymologica Brunensia 3, red. H. Karliková, I. Janyšková, Praha, s. 307–316.
Polski atlas etnograficzny, red. J. Gajek, t. 4, Warszawa 1971.
Pawłowski E. (1955), Gwara podegrodzka wraz z próbą wyznaczenia południowo-zachodniej granicy gwar sądeckich, Wrocław–Kraków.
Rejnson B. (1937), Sprawozdanie z kursu krajoznawczego w Podgrodziu, „Młody Krajoznawca Śląski” IV, 1 (24), s. 17–24.
Słownik gwar polskich, t. IX, z. 4 (31), red. B. Grabka, R. Kucharzyk, Kraków 2017.
Sławski F. (1970–1974), Słownik etymologiczny języka polskiego, t. IV, Kraków.
Smoczyński P. (1966), Sposoby przejmowania przez język polski compositów niemieckich, „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego” VI, s. 39–46.
Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. VII, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973–1977.
Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 35, red. K. Mrowcewicz, Warszawa 2011.
Szewczyk Z.P. (2014), Słownik gwary Lachów Sądeckich (Podegrodzkich), Podegrodzie.
Średniawa S. (2018), Zatrudnienia, [w:] Ziemia Biecka. Lud polski w powiatach gorlickim i grybowskim. Praca zbiorowa pod redakcją Seweryna Udzieli napisana w latach 1889–1895, wydana z rękopisu, Nowy Sącz, s. 93–130.
Vincenz de A., Hentschel G., 2010, Das Wörterbuch der deutschen Lehnwörter in der polnischen Schrift- und Standardsprache, Göttingen–Oldenburg, http://www.bkge.de/wdlp.php, 20.03.2022.
Wajda L. (1976), Pogranicze gwarowe góralsko-lachowskie, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie” 58, Prace Językoznawcze 3, s. 273–290
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Renata Kucharzyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).