Abstract
The purpose of this article is semantic and genetic characterization of fishing vocabulary in Kuyavian dialects. The author’s field of interest includes the names of fishing activities, people engaged in fishing, the means of water transport used by them, fishing grounds, bait, containers for storing and carrying fish, tools for making nets, and the names of activities related to fishing. An analysis of the collected material has resulted in identifying the motivational basis and determining the origin of the naming units in question. It also shows that the vocabulary associated with fishing is characterized by the presence of many archaic words: błyskawka, jadrzyć. Many of the dialectal words have a broad-territorial scope, e.g.: rybaczyć, wychodnia, glizda. A narrow-territorial scope (known only in Kuyavia) is attributed to jadrzyć, płótować, ubierać and ubieranie. The project as also led to finding words either not attested by dialect dictionaries or the directory of the Dictionary of Polish dialects (pińczak), or not recorded in the meanings provided in this work, for example: łodyga / odyga, odyżkować. What is more, to a small extent the collected material reflects the material and social culture of Kuyavian fishermen.
References
Bańkowski A. (2000), Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa.
Boryś W. (2008), Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Brückner A. (2000), Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
Dzieduszycka B., Dzieduszycki W., Maciejewski M., Kupczyk M. (2007), Skarby ziemi kruszwickiej. Kultura i przyroda, Kruszwica.
Karaś H. (2019), Jeszcze o potrzebie dokumentowania leksyki gwarowej (na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich z okolic Biecza), „Gwary Dziś” 11, s. 19–27, DOI: https://doi.org/10.14746/gd.2019.11.2
Kłodnicki Z. (1992), Tradycyjne rybołówstwo śródlądowe w Polsce. Zarys historii sposobów, narzędzi i urządzeń rybackich w świetle metody retrogresywnej, Wrocław.
Kolberg O. (1867), Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, tańce, muzyka. Seria III. Z rycinami i drzeworytami wedle rysunku W. Gerson. Kujawy. Część pierwsza, Warszawa.
KSGP, Kartoteka Słownika gwar polskich, www.rcin.pl (dostęp: 15.10.–24.11.2023).
Mały słownik kultury dawnych Słowian, red. L. Leciejewicz, rozdz. Rybołówstwo, Warszawa 1972, s. 339–340.
Misiorny M. (2002), Uniwersalny słownik niemiecko-polski, polsko-niemiecki (Universalwörterbuchdeutsch-polnisch, polnisch-deutsch), Warszawa.
Moszyński K. (1929), Kultura ludowa Słowian, cz. I: Kultura materjalna z 21 mapkami oraz z rycinami 1138 przedmiotów, rozdz. 3: Rybołóstwo, Warszawa–Kraków–Lublin–Łódź–Paryż–Poznań–Wilno–Zakopane, s. 63–101.
MSGP, Mały słownik gwar polskich, red. J. Wronicz, Kraków 2010.
Paluszak-Bronka A. (2023), Nazwy metod, narzędzi i urządzeń do połowu ryb w gwarach kujawskich, „Gwary Dziś” 16, s. 131–144, DOI: https://doi.org/10.14746/gd.2023.16.11
Pracki W. (1908), Gwara ślesińska, „Kwartalnik Etnograficzny Lud”, t. XIV, z. I i II, s. 90–127 (słowniczek, s. 106–127).
Radziewicz J. (2021a), Rybołówstwo w dawnej Polsce, „Rolniczy Magazyn Elektroniczny”, nr 72, marzec–kwiecień, https://rme.cbr.net.pl/index.php/archiwum-rme/575-marzec-kwiecien-nr-72/kultura-i-tradycja-ludowa/874-rybolowstwo-w-dawnej-polsce (dostęp: 15.11.2023).
Radziewicz J. (2021b), Historia i tradycja rybactwa, za: https://nikidw.edu.pl/2021/06/29/ryby-w-zyciu-mieszkancow-polski-29-czerwca-dzien-rybaka (dostęp: 19.01.2024).
Ropelewski A. (1963), 1000 lat naszego rybołówstwa, Gdynia.
SGKK, Słownik gwar i kultury Kujaw, red. Z. Sawaniewska-Mochowa, t. I, Bydgoszcz 2017.
SGP, J. Karłowicz, Słownik gwar polskich, t. 1–6, Kraków 1900–1911.
SJDS, Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, red. K. Kleszczowa, Katowice 1996.
SJPD, Słownik języka polskiego, t. 1–11, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958–1969, http://doroszewski.pwn.pl (dostęp: 15.10.–20.12.2023).
SL, S.B. Linde, Słownik języka polskiego, t. 1–6, Lwów 1807–1814, http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication?id=8173 (dostęp: 15.10.–24.11.2023).
Słownik gwary i kultury Kujaw (kartoteka).
Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie, red. M. Łoziński, Warszawa 2008.
SPXVI, Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 1–, red. M.T. Mayenowa, Wrocław–Warszawa–Kraków, https://spxvi.edu.pl (dostęp: 15.10.–24.11.2023).
SStp, Słownik staropolski, t. 1–11, red. S. Urbańczyk, Wrocław, https://pjs.ijp.pan.pl/SStp.html (dostęp: 15.10.–24.11.2023).
SW, J. Karłowicz, A. Kryński, A. Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego, t 1–8, Warszawa 1900–1927.
USJP, Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
WSJP, Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, https://wsjp.pl (dostęp:15.10.–24.11.2023).
Waniakowa J. (2020), Polskie słownictwo gwarowe w kontekście etymologicznym (na przykładzie nazw roślin). „Gwary Dziś” 12, s. 247–255, DOI: https://doi.org/10.14746/gd.2020.12.18
Znamierowska-Prüfferowa M. (1988), Tradycyjne rybołówstwo ludowe w Polsce na tle zbiorów i badań terenowych Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Toruń.
Znamierowska-Prüfferowa M., Żelechowska J. (1965), Zarys etnograficzny okolic Kruszwicy. Rybołówstwo ludowe na Gople, [w:] Kruszwica. Zarys monograficzny, red. J. Grześkowiak, Toruń, s. 381–384.
https://www.duden.de (dostęp: 10–12.12.2023). DOI: https://doi.org/10.34893/rediir.v10i10.447
https://www.bing.com/search?q=białe+robaki+na+ryby&FORM=R5FD2 (dostęp: 7.11.2023).
https://www.ekologia.pl/wiedza/zwierzeta/minog-rzeczny (dostęp: 29.10.2023).
https://zwierzeta.pl/pliszka (dostęp: 29.10.2023).
License
Copyright (c) 2024 Anna Paluszak-Bronka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Gwary Dziś" are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Gwary Dziś" grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Gwary Dziś" since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).