Słowa kluczowe
słownictwo gwarowe
Kielecczyzna
źródła do badań gwarowych
Jak cytować
Abstrakt
W artykule podejmuję próbę charakterystyki nowszych źródeł do badań leksyki gwarowej regionu kieleckiego. Są to zróżnicowane pod względem charakteru (typu) takie źródła, jak np.: regionalne słowniki gwarowe, a zwłaszcza wykorzystywane w mniejszym stopniu teksty literatury regionalnej, materiały prasowe, poradniki kulinarne czy książki kucharskie.
Bibliografia
AGM, Atlas gwar mazowieckich, red. A. Kowalska, A. Strzyżewska-Zaręba, t. IX, cz. II: Wykazy i komentarze do map 401–450, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1989.
Bartnicka B. (1959), Podstawowe wiadomości z dialektologii polskiej z ćwiczeniami, Warszawa.
Bibliografia dialektologii polskiej (do roku 1975 włącznie) (1981), red. J. Strutyński, Kraków.
Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1976 do roku 1980 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie) (1986), red. J. Strutyński, Kraków.
Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1981 do roku 1985 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie) (1990), red. J. Strutyński, Kraków.
Bibliografia dialektologii polskiej (od roku 1985 do roku 1995 włącznie wraz z uzupełnieniami za lata poprzednie) (2021), red. A. Kwaśnicka-Janowicz, A. Piechnik, J. Strutyński, oprac. zespół, Kraków.
Cygan S. (1993), Różnice w mowie pokoleń na Kielecczyźnie, [w:] Polszczyzna Mazowsza i Podlasia.
Różnice w mowie pokoleń, red. B. Bartnicka, B. Falińska, A. Kowalska, H. Sędziak, Łomża–Warszawa, s. 93–104.
Cygan S. (1997), Stan badań nad gwarami kieleckimi, [w:] Tradycja badań dialektologicznych w Polsce, red. H. Sędziak, Olsztyn, s. 102–118.
Cygan S. (2002), Gwara kielecka, [w:] Mała Ojczyzna Świętokrzyskie. Dziedzictwo kulturowe, red. G. Okła, Kielce, s. 225–233.
Cygan S. (2005), Ludoznawcze zainteresowania kieleckiej inteligencji, [w:] Z tradycji i dorobku inteligencji kieleckiej w XIX i XX wieku, red. M. Meducka, Kielce, s. 11–27.
Cygan S. (2007), Sposoby kwalifikowania wyrazów przez użytkowników gwary (na przykładzie zbioru leksyki Karola Dejny Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego), [w:] W kręgu dialektów i folkloru. Prace ofiarowane Doktor Teresie Gołębiowskiej, Docent Wandzie Pomianowskiej i Docent Zofii Stamirowskiej, red. S. Cygan, Kielce, s. 121–127.
Cygan S. (2009), Z gwary świętokrzyskiej, Kielce.
Cygan S. (2011), Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina na Kielecczyźnie, Kielce.
Cygan S. (2012), Kielecczyzna w badaniach dialektologicznych Profesora Karola Dejny, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 58, s. 27–40.
Cygan S. (2015), Trzy dziewiętnastowieczne małopolskie słowniczki gwarowe, „Poradnik Językowy”, z. 10, s. 7–23.
Cygan S. (2016), Z zagadnień dialektologicznych Kielecczyzny w prasie lokalnej (na przykładzie „Radostowej”), „Prace Filologiczne” LXIX, s. 41–58.
Cygan S. (2018), Słownik gwary opoczyńskiej + CD, Opoczno.
Cygan S. (2020a), Dziewiętnastowieczne słowniczki gwarowe księdza Władysława Siarkowskiego z perspektywy leksykograficznej, „Gwary Dziś” 12, s. 229–245. DOI: https://doi.org/10.14746/gd.2020.12.17
Cygan S. (2020b), Miejsce gwary opoczyńskiej w lokalnej prasie (na przykładzie kieleckich „Przemian”), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” XV, s. 50–66. DOI: https://doi.org/10.24917/20831765.15.4
Dejna K. (1962–1968), Atlas gwarowy województwa kieleckiego, t. 1–6, Łódź, 800 map.
Dejna K. (1974–1985), Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. XX–XXXI.
Dejna K. (1988), Atlas gwar polskich, t. 1: Małopolska, Warszawa.
Dejna K. (1991a), Z zagadnień ewolucji gwary, „Roczniki Humanistyczne Towarzystwa Naukowego KUL”, 39/40, s. 81–86.
Dejna K. (1991b), Izoglosy gwarowe na obszarze kieleckiego sektora Atlasu gwar polskich, Łódź.
Dejna K. (1993), Niektóre przejawy ewolucji gwar zachodniokieleckich na przełomie XIX i XX wieku, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 30, s. 13–33.
Dejna K. (1994), Atlas gwar kieleckich. Sektor VII (kielecki), Łódź.
Dejna K. (1996), Z zagadnień podziału dialektalnego Polski, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 12, s. 5–21, przedruk [w:] K. Dejna, Wybór pism polonistycznych i slawistycznych, red. S. Gala, Łódź 2009, s. 53–69.
Encyklopedia języka polskiego (1992), red. S. Urbańczyk, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Gala S. (2010), Przydatność „Słownictwa ludowego…” Karola Dejny w pracach nad słowotwórstwem gwarowym, „Studia Dialektologiczne” IV, s. 145–149.
Gala S., Frank-Rakowska G., Gala-Milczarek B. (2010), Indeks alfabetyczny i indeks a tergo do Słownictwa ludowego… Karola Dejny, Łódź.
Gala S., Gala-Milczarek B. (2014), Rzeczownikowe derywaty sufiksalne w gwarach północnomałopolskich i małopolsko-mazowiecko-wielkopolskiego pogranicza, Łódź.
Gawełek F. (1914), Bibliografia ludoznawstwa polskiego, Kraków.
Grabka B. (2007), Słownictwo religijne w zbiorze Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego, [w:] W kręgu dialektów i folkloru. Prace ofiarowane Doktor Teresie Gołębiowskiej, Docent Wandzie Pomianowskiej i Docent Zofii Stamirowskiej, red. S. Cygan, Kielce, s. 121–127.
Indeks alfabetyczny wyrazów z kartoteki „Słownika gwar polskich”, t. I: A – O (1999), red. J. Reichan, Kraków.
Indeks alfabetyczny wyrazów z kartoteki „Słownika gwar polskich”, t. II: P – Ż (1999), red. J. Reichan, Kraków.
Karaś H. (2010), Polskie słowniki gwarowe – dzieje, typologia, metody opracowania, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 72–104.
Karaś H. (2011), Polska leksykografia gwarowa, Warszawa.
Karaś H. (2012), Dziewiętnastowieczne słowniczki gwarowe jako przedmiot badań językoznawczych, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 55–64.
Karaś H. (2013), Dialektologia a ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: wartości – źródła – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin–Warszawa, s. 207–218.
Karaś H. (2015), Zadania dialektologii w zakresie ochrony ginących gwar, [w:] „Gwary Dziś” 7, Poznań, s. 83–95.
Karaś M. (1977), Słownik gwar polskich, opr. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, Źródła, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Karłowicz J. (1900–1911), Słownik gwar polskich, t. I–VI, Kraków.
Kiklewicz A. (2000), Źródła w językoznawstwie, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” 15, s. 205–216. DOI: https://doi.org/10.31648/hip.952
Kowalska A (2008), Sowierzioł świętokrzyski – dawca kolorowych mgnień – i inne godki, Kielce.
Kucała M. (1992), Dialekt małopolski, [w:] Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 60–61.
Kucała M. (2002), Twoja mowa cię zdradza. Regionalizmy i dialektyzmy języka polskiego, wyd. II, Kraków.
Kucharzyk R. (2006), O podziałach dialektu małopolskiego, [w:] Studia Dialektologiczne III, red. J. Okoniowa, Kraków, s. 33–46.
Kwiecień M. (2021), Słownik gwarowy ziemi radomskiej, Warszawa.
Mały słownik gwar polskich (2009), oprac. R. Kucharzyk, A. Niezabitowska, J. Reichan, M. Tokarz, W. Wójcicka, J. Wronicz, red. J. Wronicz, Kraków.
Nitsch K. (1957), Dialekty języka polskiego z 3 mapami, Wrocław–Kraków.
Pająk J.Z. (2001), Dzieje podziałów administracyjnych a granice regionu świętokrzyskiego, [w:] Region świętokrzyski. Mit czy rzeczywistość? Materiały konferencji naukowej, Kielce,23 maja 2001, red. J. Wijaczka, s. 49–72.
Pawłowski E. (1996), Podział gwar małopolskich na tle wzajemnych wpływów gwarowych oraz nowych tendencji językowych, „Rozprawy Komisji Językowej WTN” VI, s. 191–202.
Pelcowa H. (2013), Gwara jako nośnik lokalnego i regionalnego dziedzictwa kulturowego, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin, s. 219–229.
Reichan J. (2002), Zarys dziejów badań nad dialektem środkowo- i północnomałopolskim, [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Karolowi Dejnie, red. S. Gala, Łódź, s. 407–418.
Reichan J., Woźniak K. (2001), Perspektywy polskiej leksykografii gwarowej, [w:] Gwary dziś, t. 1: Metodologia badań, red. J. Sierociuk, Poznań, s. 33–42.
Reichan J., Woźniak K. (2004), Polskie atlasy dialektologiczne i etnograficzne, Kraków.
SGP, Słownik gwar polskich (1977–), opr. przez Zakład Dialektologii Polskiej PAN w Krakowie (później Pracownię Dialektologii Polskiej IJP PAN w Krakowie), pod kier. M. Karasia i in., t. I, z. 1–X, z. 4 (35), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź. SGZ, K. Długosz-Kurczabowa, Słownik gwary zagnańskiej, Warszawa 2020.
Słownik gwar małopolskich (2016–2017), t. 1–2, oprac. M. Buława, B. Grabka, A. Kostecka-Sadowa, R. Kucharzyk, A. Niezabitowska, E. Popławski, M. Tokarz, A. Tyrpa, J. Wronicz, B. Ziajka, red. J. Wronicz, Kraków.
Stamirowska Z. (1961), Źródła nowego słownika gwar polskich, „Sprawozdania z Prac Naukowych Wydziału Nauk Społecznych PAN”, r. IV, z. 2, s. 84–97.
Urbańczyk S. (1981), Zarys dialektologii polskiej, wyd. 6, Warszawa.
Zieniukowa J. (1986), Źródła do badania dialektów polskich – Wielkopolska, Śląsk, Małopolska, Mazowsze, [w:] K. Handke. J. Majowa, J.
Zieniukowa, Studia z morfologii języków północno-zachodnio-słowiańskich. Założenia badawcze i źródła, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 55–71.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Stanisław Cygan
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Gwary Dziś są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Gwary Dziś udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 r. w Gwarach Dziś pod następującymi warunkami:
uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).