Keywords
history of research on Polish dialectal phraseology
methodologies of phraseological research
How to Cite
Abstract
The article is a summary of research conducted to date in the field of polish dialectal phraseology. In the following parts, the author discusses: 1) the history of research on polish dialectal phraseology; 2) achievements in this field; 3) methods used to describe dialectal phraseological material; 4) research perspectives (most of all the most urgent needs); 5) ways to use dialectal phraseology by representatives of other fields.
References
Augustynowicz-Ciecierska H. (1961), Problemy frazeologiczne w słowniku gwarowym, „Sprawozdania z Prac Naukowych Wydziału Nauk Społecznych PAN” IV, z. 2, s. 77-84.
Chlebda W. (1991), Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Opole.
Chlebda W. (2020), Frazeologiczne zaplecze językowego obrazu świata, [w:] Słowiańska frazeologia gwarowa II, red. M. Rak, V.M. Mokienko, Biblioteka LingVariów, t. 28, Kraków, s. 63-72, https://doi.org/10.12797/9788381382458.05. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381382458.05
Dubisz S., Karaś H., Kolis N. (1995), Dialekty i gwary polskie, Warszawa.
Dembowski B. (1894), Słownik gwary podhalskiej, Kraków [odbitka z tomu V „Sprawozdań Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie”].
Dziamska-Lenart G. (2018), Frazeografia polska. Teoria i praktyka, Poznań.
Dziamska-Lenart G. (2020), Gwarowe słowniki frazeologiczne języka polskiego - przegląd, [w:] Słowiańska frazeologia gwarowa II, red. M. Rak, V.M. Mokienko, Biblioteka LingVariów, t. 28, Kraków, s. 125-136, https://doi.org/10.12797/9788381382458.11. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381382458.11
S. Urbańczyk (red.) (1978), Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Chojnacki (2018), Frazeologia gwarowa Wielkopolski północno-wschodniej, Łódź.
Górnowicz H. (1975a), Frazeologia w gwarach w stosunku do języka literackiego na przykładzie gwar malborskich, [w:] Słownictwo gwarowe a kultura, red. M. Karaś, Wrocław, s. 79-84.
Górnowicz H. (1975b), Idiomatyzmy frazeologiczne w gwarach malborskich w stosunku do języka ogólnopolskiego, „Prace Filologiczne”, t. 25, s. 397-406.
Ignatowicz-Skowrońska J. (2020), Założenia słownika etymologicznego polskich frazeologizmów, „Język Polski” 100, nr 4, s. 118–124, doi: https://doi.org/10.31286/JP.100.4.8. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.100.4.8
Juralewicz W., Nagłowska A. (1965), Uwagi o frazeologii cieszyńskiej na podstawie utworów pisarzy ludowych E. Farnika i J. Probosza, „Językoznawca” 13, s. 32-44.
J. Kąś (2015-2019), Ilustrowany leksykon gwary i kultury podhalańskiej, t. I–XII, Bukowina Tatrzańska-Kraków-Nowy Sącz.
J. Kaś (2003), Słownik gwary orawskiej, Kraków (2. wyd. - Kraków 2011).
Kobylińska J. (1976), Frazeologia gwarowa w prozie Władysława Orkana, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie”, z. 58, „Prace Językoznawcze”, s. 105-123.
Kosek I. (2015), Frazeologia i frazeografia polska w badaniach po 1989 roku, „Język Polski” 95, s. 43-54.
Krawczyk A. (1982), Frazeologia w „Słowniku gwar polskich”, „Biuletyn Slawistyczny” VII, s. 33-37.
Krawczyk A. (1985), Co wiemy o frazeologii gwarowej?, „Z Problemów Frazeologii Polskiej i Słowiańskiej” III, s. 129-137.
Krawczyk-Tyrpa A. (1987), Frazeologia somatyczna w gwarach polskich. Związki frazeologiczne o znaczeniach motywowanych cechami części ciała, Wrocław.
Lewicki A.M. (2007), Rozwój frazeologii polskiej w ostatnim ćwierćwieczu, „Problemy frazeologii europejskiej”, t. VIII, s. 9-14.
Mędelska J., Marszałek M., (2019), Frazematyka północnokresowa. Problemy opisu tradycyjnego i zarys projektu jego sformalizowania, „Język Polski” 99, nr 2, s. 91-102. https://doi.org/10.31286/JP.99.2.6 DOI: https://doi.org/10.31286/JP.99.2.6
Michow E. (2013), Studia nad frazeologią somatyczną języka polskiego i bułgarskiego, Kielce.
Miodunka W. (1980), Teoria pól językowych. Społeczne i indywidualne ich uwarunkowania, Kraków.
Pomierska J. (2002), Przësłowié samò sã rodzy w głowie. Kaszubskie przysłowia z polskimi odpowiednikami, Gdańsk.
Pomierska J. (2013), Przysłowia kaszubskie. Studium z paremiografii i paremiologii, Gdańsk.
Popławski E. (2014), Frazemy z biblijnymi nazwami osobowymi w gwarach polskich, Kraków.
Przymuszała L. (2011), Stan badań nad polską frazeologią gwarową, „Studia Slavica” XV, s. 219-226.
Przymuszała L. (2016), Miejsce frazeologii w słownikach gwarowych, „Prace Filologiczne” 6, t. 68, s. 345-356.
Przymuszała L. (2020), Opis frazeologii w słowniku gwarowym Jana Karłowicza a późniejsza praktyka leksykograficzna, [w:] Leksykografia w różnych kontekstach, red. M. Bańko, W. Decyk-Zięba, E. Rudnicka, Warszawa, s. 215–225. https://doi.org/10.31338/uw.9788323541677.pp.215-226 DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323541677.pp.215-226
Rak M. (2006), Frazeologia gwarowa w ujęciu leksykograficznym – problemy i postulaty, „Język Polski” 86, z. 1, s. 11-19.
Rak M. (2007a), Frazeologia gwar Podtatrza w kontekście frazeologii słowackiej (z zagadnień frazeologii porównawczej), „LingVaria”, nr 1 (3), s. 103-113.
Rak M. (2007b), Językowo-kulturowy obraz zwierząt utrwalony w animalistycznej frazeologii gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza (na tle porównawczym), Kraków.
Rak M. (2020a), Do czego się przydaje frazeologia gwarowa?, [w:] Słowiańska frazeologia gwarowa II, red. M. Rak, V.M. Mokienko, Biblioteka LingVariów, t. 28, Kraków, s. 13-20, https://doi.org/10.12797/9788381382458.01. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381382458.01
Rak M. (2020b), Frazematyka gwarowa a badania z zakresu socjologii wsi (na materiale podhalańskim), „Науковий Вісник Ужгородського Університету”. Серія Філологія 2 (44), s. 288-293. DOI: https://doi.ord/10.24144/2663-6840/2020.2(44).288–293.
Rak M. (2021), Polska frazematyka gwarowa – stan badań (za pięciolecie 2015–2020), metody i perspektywy, [w:] Vertybės lietuvių ir lenkų kalbų pasaulėvaizdyje / Wartości w językowym obrazie świata Litwinów i Polaków, red. K. Rutkovska, S. Niebrzegowska Bartmińska, Vilnius–Liublinas, s. 229-241, https://doi.org/10.15388/VLLP.2021.14. DOI: https://doi.org/10.15388/VLLP.2021.14
Rak M., Mokienko V.M. (red.) (2020), Słowiańska frazeologia gwarowa II, Biblioteka LingVariów, t. 28, Kraków. https://doi.org/10.12797/9788381382458 DOI: https://doi.org/10.12797/9788381382458
Rak M., Sikora K. (red.) (2016), Słowiańska frazeologia gwarowa, Biblioteka LingVariów, t. 23, Kraków. https://doi.org/10.12797/9788376387390 DOI: https://doi.org/10.12797/9788376387390
Rembiszewska D.K. (2016), Zarys koncepcji słownika frazeologizmów w polszczyźnie lokalnej północnego Podlasia, [w:] Słowiańskie słowniki gwarowe – tradycja i nowatorstwo, red. D.K. Rembiszewska, Łomża-Warszawa, s. 217-222.
M. Rak (2005), Słownik frazeologiczny gwary Dębna w Górach Świętokrzyskich, Kraków.
L. Przymuszała (2013), Słownik frazeologizmów i typowych połączeń wyrazowych w gwarach śląskich, Opole.
SGP PAN, Słownik gwar polskich, t. I–X, red. M. Karaś (Źródła, t. I), J. Reichan (t. II-IX, z. 2), S. Urbańczyk (t. II-V), J. Okoniowa (t. VI-IX, z. 2), B. Grabka (t. VII-X, z. 2), R. Kucharzyk (t. IX, z. 2 - t. X, z. 2), Wrocław-Warszawa-Kraków 1977–1991 (t. I–III), Kraków 1992-2019 (t. IV–X, z. 2).
Sierociuk J. (2001), Czy istniał prasłowiański język poetycki?, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 8, Poznań, s. 127-137.
Sierociuk J. (2008), Czy pierwsi twórcy literatury polskiej mogli mieć wzorce rodzime, „LingVaria” III, nr 1 (5), s. 99-107.
SJPSzym, Słownik języka polskiego, t. 1-3, red. M. Szymczak, Warszawa 1978–1981, wersja CD.
J. Karłowicz (1900-1911), Słownik gwar polskich, t. I–VI (t. IV–VI do druku przygot. J. Łoś), Kraków.
Sychta B. (1955), Element morski w kaszubskiej frazeologii, „Język Polski” 35, z. 1, s. 1-8.
SWJP, Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
Szydłowska N. (red.), 2008, Mądrość jako wartość w przysłowiach ludowych. Materiały z badań, Białystok.
Ścigalska B. (2011), Przysłowia ludowe mądrością polskiej wsi, Kraków.
Treder J. (1986), Ze studiów nad frazeologią kaszubską (na tle porównawczym), Gdańsk.
Treder J. (1989), Frazeologia kaszubska a wierzenia i zwyczaje (na tle porównawczym), Wejherowo.
Treder J. (1991), Nowa dziedzina badawcza: frazeologia gwarowa, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Powstańców Śląskich w Opolu”, „Językoznawstwo” XIII, s. 501-506.
Tyrpa A. (2016), Co wiemy o frazeologii gwarowej w 2015 r.?, [w:] Słowiańska frazeologia gwarowa, red. M. Rak, K. Sikora, Biblioteka LingVariów, t. 23, Kraków, s. 13-30, http://www.lingvaria.polonistyka.uj.edu.pl/documents/5768825/139206133/BLV_23_M_Rak%2C+K_Sikora_(red.)_S%C5%82owia%C5%84ska_frazeologia_gwarowa_ebook.pdf/26650b2a-1a48-4c02-b30a-c2f30766f355.
Tyrpa A., Rak M. (2010), Onomazjologiczne ujęcie frazematyki gwarowej, [w:] Język polski – wczoraj, dziś, jutro..., red. B. Czopek-Kopciuch, P. Żmigrodzki, Kraków, s. 351-358.
Tyrpa A., Rak M. (2015), Założenia słownikowego opisu frazematyki gwarowej, „Problemy Frazeologii Europejskiej”, t. X, s. 9-25.
Tyrpa A., Rak M. (2016), Polʹskaâ dialektnaâ frazemika v onomasiologičeskoj predstavlenii, [w:], Slavânskaâ dialektnaâ leksikografiâ 2, red. S.A. Myznikov, O.N. Krylova, I.V. Baklanova, Sankt-Peterburg, s. 215-228.
License
Copyright (c) 2022 Maciej Rak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Gwary Dziś" are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Gwary Dziś" grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Gwary Dziś" since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).