Abstract
The text discusses the names of dishes present in the public space of Podlasie and Suwałki regions, e.g. menus, websites, regional guides, and cook books. The analysis covers regionalisms and micro-regionalisms known to the inhabitants of the regions as well as quasi-regionalisms recognised in other parts of Poland. Another key issue are linguistic contacts in north-eastern Poland, the influence of East Slavonic languages as well as Lithuanian, Yiddish, and Tatar on the formation of the cuisine-related lexical stock; traces of the above languages have survived to this day in the local language.
References
Batko-Tokarz B., Przęczek-Kisielak S. (2018), Na kremówkę przy kapucynie do Noworola, czyli o kulinariach po krakowsku (prezentacja materiału), [w:] Język nasz ojczysty w kontaktach międzyludzkich, red. B. Taras, Rzeszów, s. 89–110.
Bielak M., Sikora K. (2005), O regionalizmach leksykalnych w języku Krosna i okolic, [w:] Literatura – Język – Region. Prace Naukowo-dydaktyczne PWSZ w Krośnie, red. K. Sikora, J. Kułakowska-Lis, t. 17, Krosno, s. 7–28.
Boryś W., Popowska-Taborska H. (1994–2010), Słownik etymologiczny kaszubszczyzny, t. I–VI, Warszawa.
Dębowiak P., Waniakowa J. (2012), Kartacz i kartusz – historia i etymologia dwóch zapożyczeń, „Język Polski” XCII, z. 3, s. 219–225. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.92.3.7
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego (1993), red. K. Polański, M. Jurkowski, Wrocław.
Falińska B. (1991), Z badań nad regionalizmami w słownictwie kulinarnym, [w:] Regionalizmy w języku familijnym (zbiór studiów), red. K. Handke, Wrocław, s. 79–88.
Falińska B. (2020), Dialog pokoleń. Słownictwo ludowe Mazowsza, Podlasia i Suwalszczyzny w układzie tematycznym. Pożywienie, cz. 1: Byłe województwo suwalskie, Warszawa.
Falińska B., Konopka J. (2021), Dialog pokoleń. Słownictwo ludowe Mazowsza, Podlasia i Suwalszczyzny w układzie tematycznym. Byłe województwo łomżyńskie. Pożywienie, cz. 1, Warszawa.
Gołąbek A. (1990), Wpływy litewskie na polszczyznę okolic Puńska w zakresie nazw żywności, [w:] Bałto-słowiańskie związki językowe, red. M. Kondratiuk, Wrocław–Warszawa, s. 129–140.
Handke K. (1986/1987), O regionalizmie frekwencyjnym, „Studia Polonistyczne”, t. 14/15, s. 71–76.
Jaros I. (2022), Prażoki i prażuchy, prażucha i porka – czyli o regionalnych wariantach nazwy pewnej ziemniaczanej potrawy, „Prace Filologiczne”, t. 77, s. 67–75. DOI: https://doi.org/10.32798/pf.989
Nowowiejski B. (2010), Z życia wschodnich slawizmów leksykalnych w mowie miast i miasteczek Białostocczyzny, [w:] Z zagadnień kontaktów językowych, Białystok, s. 215–228.
Pelcowa H. (2019), Ludowe nazewnictwo kulinarne w interpretacji pokoleniowej (na wybranych przykładach z Lubelszczyzny), „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 33–43.
Piotrowicz A. (1991), Typy regionalizmów leksykalnych, Poznań.
Piotrowska-Wojaczyk A. (2013), Regionalna leksyka kulinarna: nazwy potraw, napojów i produktów spożywczych ( na podstawie danych słownikowych), „Język, Religia, Tożsamość”, t. 9, s. 93–101.
Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe (2021), red. R. Przybylska, D. Ochman, Kraków.
Przymuszała L. (2017), Kulinaria we frazeologii śląskiej, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. LXIV, s. 247–263.
Rembiszewska D.K. (2019), Z lokalnych zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich – dryhle ‘galareta’, „Prace Filologiczne”, t. 74, s. 213–219. DOI: https://doi.org/10.32798/pf.460
Rembiszewska D.K., Siatkowski J. (2018), Pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie. Studia wyrazowe, Warszawa.
Rembiszewska D.K., Siatkowski J. (2021), Pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie. Studia wyrazowe, cz. 2, Warszawa.
Rembiszewska D.K., Siatkowski J. (2023), Z północno-wschodniej leksyki regionalnej – tołkanica, towkanica ‘tłuczone kartofle’, tołkacz ‘tłuczek ( w stępie), stępor’, ‘tłuczek do kartofli’, [w:] Język w regionie, region w języku 5, red. B. Osowski, J. Kobus, P. Michalska-Górecka, A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań s. 361–372.
Sikora K. (2005), Kategoria mikroregionalizmów, [w:] Język trzeciego tysiąclecia III, t. 1: Tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny, red. G. Szpila, seria Język a Komunikacja 8 (materiały konferencji naukowej „Język trzeciego tysiąclecia III”, Kraków 4–7 III 2004), Kraków, s. 199–208.
Sławski F. (1952–1965), Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I–V, Kraków.
Szcześniak K. (2010), Kartacze, kołduny, cepeliny, a może pyzy lub klinki? Problemy (nie tylko) z nazewnictwem pewnej potrawy, [w:] Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Księga jubileuszowa na 1000-lecie Litwy, red. J. Mędelska, Z. Sawaniewska-Mochowa, Bydgoszcz, s. 265–277.
Škaljić A. (1989), Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku, 6 izdanje, Sarajevo.
Zakhutska O. (2018), Słownictwo kulinarne gwary polskiej wsi Dorohań w Żytomierskiem, „Slavia Orientalis”, t. LXVII, nr 2, s. 325–349.
BER, Бългapcкu eтимoлoгичeн речник [Byłgarsku etimołogiczen recznik], ред. Вл. Георгиев (И. Дуриданов, М. Рачева, Т.А. Тодоров, Л. Димитрова-Тодорова, Л. Сулимски) [Wł. Georgiew (I. Duridanow, M. Raczewa, T.A. Todorow, Ł. Dimitrowa-Todorowa, Ł. Sulimski)],
София 1971– ESBM, Этымалагічны слоўнік беларускай мовы [Etymałahiczny słounik biełaruskaj mowy], рэд. В.У. Мартынаў, Г.А. Цыхун [W.U. Martynau, H.A. Cychun], Мінск 1978– ESUM, Етимологічний словник української мови [Etymołohicznyj słownyk ukrajinsʹkoji mowy], ред. О.С. Мельничук [O.S. Melnyczuk], т. 1–6, Київ 1982–2012.
Мигранова Э.В. [Migranowa E.W.] (2016), Башкиры: традиционная система питания:] историко-этнографическое исследование [Baszkiry: tradicyonnaja sistiema pitanija: istoriko- etnograficzeskoje issledowanije], Китап.
SRNG, Словарь русских народных говоров [Słowarʹ russkich narodnych goworow], составил, с II, т. гл. ред. Ф.П. Филин (Ф.П. Сороколетов) [F.P.Filin (F.P. Sorokoletow)], Москва–Ленинград–Санкт–Петербург1965–.
Шәкүр Р [Šekur R.] (2011), Башҡорт диалектологияһы [Baszҡort dialektołogijaһy], Китап.
Barowicz T. (2007), Polskie kuchnie regionalne, Warszawa.
Drewniak M. (2006), Przewodnik kulinarny. Polska, Bielsko-Biała.
Fiedoruk A. (2006), Kuchnia podlaska, Poznań.
Fiedoruk A. (2017), Buzy, buzny, [w:] W białostockich karczmach, zajazdach i restauracjach, Białystok, s. 69–70.
Fiedoruk A. (2024), Kuchnia podlaska litewska, białoruska, ukraińska, tatarska, żydowska. Przepisy i opowieści o wielokulturowej tradycji kulinarnej, Białystok.
Fiedoruk A., Lechowski A. (2023), Kuchnia dawnego Białegostoku, Białystok
Kuchnia podlaska (2012), wybór i opracowanie przepisów Ł. Fiedoruk, Bielsko-Biała.
Ochman P. (2020), Roślinna kuchnia regionalna, Warszawa.
Polski słownik judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie, red. Z. Borzymińska, R. Żebrowski, t. 1–2, Warszawa.
Próchniewicz D. (2015), Polska kuchnia regionalna. Kuchnia podlaska, Ożarów Mazowiecki.
Skoczek M., Kotwica P. (2023), U Pana Boga przy stole. Podlasie i Suwalszczyzna. Przewodnik po lokalnych przysmakach w dwudziestu rozdziałach podany oraz na niezliczonych półmiskach, talerzach, w garneczkach i szklanicach serwowany, okraszony oryginalnymi wschodniemi [wschodnimi] przepisami i recepturami, Kielce.
Szymanderska H. (2010), Kuchnia polska. Potrawy regionalne, Warszawa. Gdzie dobrze zjeść w Podlaskiem, https://www.facebook.com/groups/775725002568659 (dostęp: 24.04.2024).
Kakory (b.d.), [w:] Słownik litewski, https://etimologija.baltnexus.lt/?w=kakoras (dostęp: 24.04.2024).
Lechowski A. (2014), Buza przegryzana chałwą, czyli przyczynek do naszej historii, https://poranny.pl/buza-przegryzana-chalwa-czyli-przyczynek-do-naszej-historii/ar/4912615 (dostęp: 17.03.2024).
Marcinek, https://www.gov.pl/web/rolnictwo/hajnowski-marcinek (dostęp: 17.03.2024).
Mrowisko 1, Mrowisko – przysmak z Podlasia, https://www.doradcasmaku.pl/przepis-mrowisko-przysmak-z-podlasia-faworki-z-miodem-makiem-i-rodzynkami-395071 (dostęp: 24.04.2024).
Mrowisko 2, Mazursko-podlaskie słodkie mrowisko, https://www.facebook.com/reel/3662497850743381 (dostęp: 24.04.2024).
Mrowisko 3, Mrowisko – tradycyjne ciasto z Podlasia, https://www.dorotasmakuje.com/2023/02/mrowisko-tradycyjne-ciasto-z-podlasia/ (dostęp: 24.04.2024).
License
Copyright (c) 2024 Dorota Krystyna Rembiszewska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Gwary Dziś" are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Gwary Dziś" grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Gwary Dziś" since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).