Słowa kluczowe
Scribe
Byron
Mickiewicz
The Pariah
Cain
La Juive
Forefathers’ Eve
libretto
intertextuality
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 72
Liczba pobrań: 22
Abstrakt
Stanisław Moniuszko’s opera about Pariah which was based on Casimire Delavigne’s tragedy from 1821, expressed the composer’s dream of creating a cosmopolitan and ‘European’ work with universal message. Usually, the researchers review this aspect from the perspective of music and culture studies, e.g. searching for a relationship between The Pariahand Moniuszko’s contemporary opera music or focusing on the 19th-century views on the effect of class inequalities and social exclusion. However, equally interesting are the diverse and complex relationships of The Pariah’s libretto with 19th-century literature, rarely taken up and investigated in the research into Moniuszko’s legacy. Jan Chęciński’s text, apart from the obvious dependence of the story and playwriting on the French playwright’s tragedy, has its theme and linguistic style deeply rooted in Polish and European 19th-century literary tradition created, among others, by Mickiewicz, Malczewski, Byron and Scribe. Given Moniuszko’s desired cosmopolitanism and universality of The Pariah, this is an issue which is undoubtedly very important.
Bibliografia
Borkowska-Rychlewska, A. (2014). Jan Chęciński – Moniuszkowski librecista [Jan Chęciński: librettist to Moniuszko]. In M. Dziadek & E. Nowicka (Eds.). Teatr muzyczny Stanisława Moniuszki [Stanisław Moniuszko’s music theatre], (pp. 99–112). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Borkowska-Rychlewska, A. (2019a). Libreciści i libretta [Librettists and libretti]. In R. D. Golianek (Ed.). Moniuszko 200. Kompendium [Moniuszko 200: a compendium], (pp. 109–140). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Borkowska-Rychlewska, A. (2019b). Mickiewiczowskie ślady w librettach Jana Chęcińskiego do oper Stanisława Moniuszki [Traces of Mickiewicz in Jan Chęciński’s librettos to operas by Stanisław Moniuszko]. In M. Cieśla-Korytowska (Ed.). Mickiewiczowskie konteksty [Mickiewiczian contexts], (pp. 317–338). Kraków: Wydawnictwo Avalon.
Borkowska-Rychlewska, A. (2019c). ‘Niezaprzeczony talent tworzenia słów pod muzykę’. Kilka uwag o Janie Chęcińskim [‘An undeniable gift for writing words to music’. A few remarks on Jan Chęciński]. In M. Dziadek (Ed.). Życie – twórczość – konteksty. Eseje o Stanisławie Moniuszce [Life, work and contexts: essays on Stanisław Moniuszko], (pp. 97–110). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Borkowska-Rychlewska, A. (2023). W kalejdoskopie operowych i literackich inspiracji. O ‘Parii’ Jana Chęcińskiego i Stanisława Moniuszki’ [In a kaleidoscope of operatic and literary inspirations: on The Pariah by Jan Chęciński and Stanisław Moniuszko]. In A. Borkowska-Rychlewska & K. Lisiecka (Eds.). Piękna przenikliwość. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Elżbiecie Nowickiej [Beautiful insight: a festschrift for Professor Elżbieta Nowicka], (pp. 451–465). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne.
Byron, G. G. B. (1821). Cain, a mystery. In Sardanapalus, a tragedy; The Two Foscari, a tragedy; Cain, a mystery, (pp. 331–439). London: John Murray.
Falk, M. (2015). Dwa ‘misteria’ romantyczne. Novalis – Słowacki [Two Romantic ‘mysteries’: Novalis and Słowacki], (I. Kania & W. Juszczak, Transl.). Kraków: Universitas.
Halévy, F. (1888). Żydówka. Opera w 5-ciu aktach, E. Scribe z muzyką F. Halevy. Tłumaczona z francuskiego i podłożona pod muzykę przez Jana Chęcińskiego [‘La juive’. An opera in 5 acts by E. Scribe with music by F. Halévy. Translated from the French and underlaid to music by Jan Chęciński]. Warszawa: Jan Cotty.
Majchrowski, Z. (1993). ‘Poezja jak otwarta rana’. (Czytając Różewicza) [‘Poetry as an open wound’ (reading Różewicz)]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Markiewicz, H. (2015). ‘Ex India lux’. Romantyczny mit Indii Leszka Dunina Borkowskiego [‘Ex India lux’: Leszek Dunin Borkowski’s romantic myth of India]. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Mickiewicz, A. (2016). Forefathers’ Eve, (C. S. Kraszewski, Transl.). London: Glagoslav Publications.
Moniuszko, S. (1869). Paria. Opera w 3ch Aktach. Słowa Jana Chęcińskiego (podług myśli wziętej z tragedii Kazimierza Delavigne’a). Muzyka Stanisława Moniuszki [The Pariah. An opera in 3 acts. Words by Jan Chęciński (after an idea taken from a tragedy by Casimir Delavigne). Music by Stanisław Moniuszko]. Warszawa: Druk i Nakład Drukarni Teatrów Warszawskich (Jan Cotta).
Nowakowska, D. (2015). Indyjskie epizody Norwida. Rekonesans [Norwid’s Indian episodes: a reconnaissance]. Studia Norwidiana, 30: 3–22.
Nowakowska, D. (2018). Wątki indyjskie w mistycznej twórczości Juliusza Słowackiego [Indian motifs in the mystical output of Juliusz Słowacki]. Pamiętnik Literacki, 2018(2): 49–74. DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2018.2.3
Nowicka, E. (2014). Stanisław Moniuszko i świat literatury XIX wieku [Stanisław Moniuszko and the world of nineteenth-century literature]. In M. Dziadek & E. Nowicka (Eds.). Teatr muzyczny Stanisława Moniuszki [Stanisław Moniuszko’s music theatre], (pp. 113–138). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Pawlicki, S. (1868). ‘Paria’. Tragedya w 5ciu aktach wierszem, z chórami Kazimierza Delavigne’a, przetworzona przez Wacława Szymanowskiego. Muzyka Stanisława Moniuszki. Przedstawiona po raz pierwszy w Wielkim Teatrze dnia 7 maja 1868 r. [The Pariah. A five-act tragedy in verse, with choruses by Casimir Delavigne, translated by Wacław Szymanowski. Music by Stanisław Moniuszko. First performed at the Grand Theatre on 7 May 1868], Biblioteka Warszawska, 1868(2): 523–532.
Ratajczakowa, D. (2006). W krysztale i w płomieniu. Studia i szkice o dramacie i teatrze [In crystal and in flame: studies and sketches on drama and theatre]. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Ratajczakowa, D. (2012). ‘Straszny dwór’ Chęcińskiego-Moniuszki w cieplarni mieszczańskiego teatru [‘The Haunted Manor’ by Chęciński and Moniuszko in the hothouse of bourgeois theatre]. In D. Ratajczakowa & K. Lisiecka (Eds.). Horyzonty opery [Horizons of opera]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Szymocha, D. (2005). Recepcja ‘Parii’ Stanisława Moniuszki przez krytyków warszawskich XIX wieku [The reception of Stanisław Moniuszko’s The Pariah by nineteenth-century Warsaw critics]. In M. Jabłoński & E. Nowicka (Eds.). Teatr operowy Stanisława Moniuszki. Rekonesanse [Stanisław Moniuszko’s operatic theatre: reconnaissances], (pp. 57–67). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Topolska, A. (2014). Mit wieszcza. Stanisław Moniuszko w piśmiennictwie lat 1858–1889 [The myth of the prophet: Stanisław Moniuszko in literature from 1858 to 1889]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Tuczyński, J. (1981). Motywy indyjskie w literaturze polskiej [Indian motifs in Polish literature]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Wiślicki, W. (1869, December 23). ‘Paria’, opera w trzech aktach, z prologiem, treść Jana Chęcińskiego (według myśli wziętej z tragedii Kazimierza Delavigne’a), muzyka Stanisława Moniuszki’ [The Pariah, an opera in three acts, with prologue, libretto by Jan Chęciński (after an idea taken from a tragedy by Casimir Delavigne), music by Stanisław Moniuszko]. Kłosy, 234: 387–388.
Weintraub, W. (1982). Poeta i prorok. Rzecz o profetyzmie Mickiewicza [Poet and prophet: on the prophetism of Mickiewicz]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Żabnicki, Z. (1957). ‘Szlachectwo duszy’ i jego autor [The Nobility of Souls and its author]. Pamiętnik Literacki, 1957(2): 400–466.
Ziemba, K. (2016). Wielka Improwizacja w świetle liryków Mickiewicza z rękopisów III części ‘Dziadów’ [The Great Improvisation in light of Mickiewicz’s lyrics from the manuscripts of the third part of Forefathers’ Eve]. Pamiętnik Literacki, 2016(4): 7–40. DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2016.4.1
Zieziula, G. (2005). ‘Paria’ Stanisława Moniuszki: wokół ‘poważnej opery’, muzyki do tragedii Delavigne’a i muzycznego orientalizmu [Stanisław Moniuszko’s ‘The Pariah’: on ‘serious opera’, the music to Delavigne’s tragedy and musical orientalism]. In M. Jabłoński & E. Nowicka (Eds.). Teatr operowy Stanisława Moniuszki. Rekonesanse [Stanisław Moniuszko’s operatic theatre: reconnaissances], (pp. 37–55). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Alina Borkowska-Rychlewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.