Słowa kluczowe
musical function of a work
liturgical function of a work
spiritual function of a work
a model of church music
axiology
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 82
Liczba pobrań: 32
Abstrakt
Works of church music symbolically open and close Moniuszko’s creative path. Yet this species of music – by no means marginal, present during all the decades of compositional work (1839–1872) – is the least researched and not precisely ordered. This article represents the continuation of the author’s research interest in Moniuszko’s church music and covers the methodological issues relating to the genre. The four components listed in the title form the key generic ordo. Together they make up a thematically coherent complex, not previously dealt with in Polish scholarship. The aim of this article is to precisely order the composer’s church music in a scientific way. Since church music of this period is characterised by numerous literary (poetic) connections, which also applies to Moniuszko's work, scholars’ statements concerning religious themes in Polish literature and Romantic music have also been taken into account. The most general ordering of Moniuszko’s works of church music is made possible by a sort of standard musical typology (employed for music of the nineteenth and twentieth centuries), with scoring as a chief criterion. Axiology – the question of value – is the most difficult aspect of research into creative work, and it is of fundamental importance. Not all scholars take account of the philosophy of value. In the article, axiological issues are only signalled. Given the important connections between music and literature during the Romantic era (including in Moniuszko’s works of church music), the general theory of the axiology of the literary work is taken into account. The value of a work cannot be determined solely by its axiology in reception. Seen from the perspective of a ‘spiritual diary’, and also of a liturgical typology, the strands and types of piety, and literary connections, Moniuszko’s church music can be understood as ‘music of confidence and trust’, in the broader sense referring not only to individual experience, but also to collective, national experience.
Bibliografia
Rudziński, W., Prosnak, J. (Eds.). (1952). Almanach Moniuszkowski 1872–1952. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza ‘Czytelnik’.
Syrokomla, W. (1908). Poezye Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli) z portretem autora [Poetry by Ludwik Kondratowicz (Władysław Syrokomla) with a portrait of the author]. Mikołów – Warszawa: Karol Miarka.
Kurpiński, K. (1925). Pienia nabożne / Karola Kurpińskiego / z poezyą Felińskiego Minasowicza i innych / Poświęcone czci i chwale / w Troycy Świętey Jedynego Boga / użytkowi rzymsko-katolickiego chrześcijaństwa w Polsce / wydane / nakładem Fr. Klukowskiego w roku 1825 [Pious songs / by Karol Kurpiński / with poetry by Feliński, Minasowicz and others / devoted to praise and glory / in the Holy Trinity of the One God / for the use of Roman Catholic Christianity in Poland / published / by F. Klukowski in the year 1825]. Warszawa: Skład Muzyczny F. Klukowskiego.
Moniuszko, S. (1969). Stanisław Moniuszko. Listy zebrane [Stanisław Moniuszko: collected letters], (W. Rudziński, Ed.). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Nowaczyk, E. (Ed.). (1954). Pieśni solowe S. Moniuszki. Katalog tematyczny [The solo songs of S. Moniuszko: a thematic catalogue]. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Bielawska, B. (1980). Polska pieśń mszalna do 1914 roku [Polish Mass song up to 1914]. In W. Schenk (Ed.). Studia z dziejów liturgii w Polsce [Studies in the history of the liturgy in Poland], iii, (p. 117–204). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Boriello, L., della Croce, G., & Secondin, B. (1998). Historia duchowości [History of spirituality], vi: Duchowość chrześcijańska czasów współczesnych [Christian spirituality of modern times], (M. Pierzchała, Transl). Kraków: Homo Dei.
Chlebowski, P.(2018). Sawicki Stefan. In Encyklopedia 100-stulecia KUL [Encyclopaedia of one hundred years of the Catholic University of Lublin], (E. Gigilewicz, Ed.), ii, (pp. 303–304). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Chmara-Żaczkiewicz, B. (1984). Deszczyński, Józef. In Encyklopedia Muzyczna PWM [PWM music encyclopaedia], (E. Dziębowska, Ed.), vol. cd, (pp. 403–404). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Chrzanowski, T. (1988). Kryzys sztuki religijnej – historia czy teraźniejszość? [The crisis in religious art: history or now?]. In E. Karwowska (Ed.). Kryzysy w sztuce [Crises in art], (pp. 179–197). Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dąbek, S. (1996). Twórczość mszalna kompozytorów polskich XX wieku 1900–1995 [Music for Mass by twentieth-century Polish composers 1900–1995]. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dąbek, S. (2005). Offertorium ‘Deus meus, ne in furore tuo’ (ps. 38) z Mszy Des- dur Stanisława Moniuszki w kontekście pobożności okresu romantyzmu [The Offertory ‘Deus meus, ne in furore tuo’ (Ps. 38) from Stanisław Moniuszko’s Mass in D flat major within the context of Romantic-era piety]. Additamenta Musicologica Lublinensia, 1: 57–67.
Dąbek, S. (2008). O orientacji metodologicznej w analizie religijnej muzyki konfesyjnej. Teoria i praktyka [On the methodological orientation in analysis of confessional religious music]. Ateneum Kapłańskie, 1–2: 73–86.
Dąbek, S. (2011). Twórczość litanijna Stanisława Moniuszki i jej konteksty [The litaneutical output of Stanisław Moniuszko and its contexts]. Warszawa: Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina.
Dąbek, S. (2016). Nowa metodologia, nowe spojrzenie na Litanie Ostrobramskie Stanisława Moniuszki [A new methodology and a new look at Stanisław Moniuszko’s Gate of Dawn Litanies]. In A. Brożek, et al. (Eds.). Myśli o języku, nauce i wartościach. Seria druga. Profesorowi Jackowi Juliuszowi Jadackiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin [Thoughts on language, learning and values, second series, dedicated to Professor Jacek Juliusz Jadacki on his seventieth birthday], (pp. 398–402). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Doktór, R. (1995). Hagiografia w piśmiennictwie i literaturze okresu romantyzmu [Hagiography in Romantic literature and letters]. In D. Zamącińska & M. Maciejewski (Eds.). Religijny wymiar literatury polskiego romantyzmu [The religious dimension of Polish Romantic literature], (pp. 101–115). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Duszyk, K. (2000). Moniuszko Stanisław. Wykaz dzieł, prace, edycje, literatura [Stanisław Moniuszko: list of compositions, works and editions, literature]. In Encyklopedia Muzyczna PWM [PWM music encyclopaedia], (E. Dziębowska, Ed.), vol. m, (pp. 307–327, 333–335). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Dziębowska, E. (2000). Haydn Joseph. In Encyklopedia Muzyczna PWM [PWM music encyclopaedia], (E. Dziębowska, Ed.), vol. m, (pp. 114–151). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Feicht, H. (1965). Dzieje polskiej muzyki religijnej w zarysie [An outline history of Polish religious music]. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne, 12(4): 5–50.
Gabryś, J. (1986). Religijne pieśni solowe Moniuszki jako odrębny gatunek XIX-wiecznej liryki wokalnej [The religious solo songs of Moniuszko as a separate genre of nineteenth-century art song], doctoral thesis. Warszawa: AMFC 1986.
Gabryś, J. (1998). Religijna pieśń solowa w twórczości kompozytorów polskich XIX wieku [Religious solo song in the output of nineteenth-century Polish composers]. Warsaw: AMFC.
Golianek, R. D. (2013). A Polish Saint: Historical-National Themes in Franz Liszt’s Oratorio St Stanislaus, (J. Comber, Transl.). Interdisciplinary Studies in Musicology, 13: 79–89.
Gołos, J. (2003). Stanisław Moniuszko jako organista i znawca organów [Stanisław Moniuszko as an organist and an organ expert]. In M. Demska-Trębacz (Ed.). Muzyka sztuką przezwyciężania czasu. Witoldowi Rudzińskiemu w dziewięćdziesiąte urodziny [Music as the art of conquering time: for Witold Rudziński on his ninetieth birthday], (pp. 115–124). Warszawa: Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina.
Inglot, M. (2007). Romantyzm. Słownik literatury polskiej [Romanticism: a dictionary of Polish literature]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Słowo/Obraz Terytoria.
Kubski, G. (2005). Biblia romantycznie odczytywana [The Bible Romantically read]. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny. Redakcja Wydawnictw.
Maciejewski, M. (1995). Biblie romantyków [The Romantics’ Bibles]. In D. Zamącińska & M. Maciejewski (Eds.). Religijny wymiar literatury polskiego romantyzmu [The religious dimension of Polish Romantic literature], (pp. 7–42). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Markuszewska, A. (Ed.). (2019). Zygmunt Krasiński. Życie czy literatura? [Zygmunt Krasiński: life or literature?]. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika (Toruń). Wydawnictwo Naukowe.
Misiurek, J. (1998). Historia i teologia polskiej duchowości katolickiej [History and theology of Polish Catholic spirituality], ii (eighteenth and nineteenth centuries). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. Redakcja Wydawnictw.
Mrowiec, K. (1964). Polska pieśń kościelna w opracowaniu kompozytorów XIX w. [Polish church songs arranged by nineteenth-century composers]. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Mrowiec, K. (1982). Dokumentacja źródłowa polskich pieśni kościelnych – religijnych. Potrzeba i główne problemy [Source documentation of Polish church (religious) songs: requirement and main problems]. Ruch Biblijny i Liturgiczny, 3: 201–210. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.1860
Mrowiec, K. (1988). Maryja w muzyce polskiej XIX w. [Mary in nineteenth-century Polish music]. In B. Pylak & C. Krakowiak (Eds.). Niepokalana. Kult Matki Bożej na ziemiach polskich w XIX wieku. Księga Pamiątkowa V Ogólnopolskiego Kongresu Mariologicznego i Maryjnego, Lublin – Wąwolnica 28–31 VIII 1986 [Immaculate: the cult of the Virgin Mary in Polish lands during the nineteenth century. Commemorative book of the 5th Polish National Mariological and Marian Congress in Lublin–Wąwolnica, 28–31 August 1986], (pp. 683–697). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. Redakcja Wydawnictw.
Nowak-Romanowicz, A. (1957). Józef Elsner. Monografia [Józef Elsner: a monograph]. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Prašmantaitė, A. (2013). Wspomnienia bp. Adama Stanisława Krasińskiego: między rękopisem a publikacją [The memoirs of Bishop Adam Stanisław Krasiński: between manuscript and publication]. Folia Historica Cracoviensia, 19: 297–316. DOI: https://doi.org/10.15633/fhc.242
Prosnak, J. (1988). Kantata w Polsce [The cantata in Poland]. Bydgoszcz: Redakcja Wydawnictw Pozaprasowych ‘Pomorze’.
Rudziński, W. (1955). Stanisław Moniuszko. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Sadowski, W. (2011). Litania i poezja. Na materiale literatury polskiej od XI do XXI wieku [Litany and poetry, based on Polish literature from the eleventh to the twenty-first century]. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323511564
Sawicki, S. (1994a). ‘Nie są nasze – pieśni nasze’. O poezji religijnej Norwida [‘Our songs aren’t ours’: on Norwid’s religious poetry]. In Wartość – sacrum – Norwid. Studia i szkice aksjologicznoliterackie [Value, the sacred and Norwid: axiological literary studies and sketches], (pp. 181–209). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. Redakcja Wydawnictw.
Sawicki, S. (1994b). Norwida wywyższenie tradycji [Norwid’s elevation of tradition]. In Wartość – sacrum – Norwid. Studia i szkice aksjologicznoliterackie [Value, the sacred and Norwid: axiological literary studies and sketches], (pp. 163–179). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. Redakcja Wydawnictw.
Sawicki, S. (1994c). Problematyka aksjologiczna w nauce o literaturze [Axiological issues in literary studies]. In Wartość – sacrum – Norwid. Studia i szkice aksjologicznoliterackie [Value, the sacred and Norwid: axiological literary studies and sketches], (pp. 75–94). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski. Redakcja Wydawnictw.
Siwicka, D. (2002). Romantyzm 1822–1863 [Romanticism 1822–1863]. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sokólski, M. (2019). Motywy apokaliptyczne w ‘Przedświcie’ Zygmunta Krasińskiego [Apocalyptic motifs in Zygmunt Krasiński’s Before the Dawn]. In A. Markuszewska (Ed.). Zygmunt Krasiński. Życie czy literatura? [Zygmunt Krasiński: life or literature], (pp. 405–443). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Stefanowska, Z. (1968). Norwidowski romantyzm [Norwid’s romanticism]. Pamiętnik Literacki, 4: 3–33.
Szczepańska-Lange, E. (2002). Sowiński Wojciech (Albert) (1805–1880). In H. Markiewicz (Ed.). Polski Słownik Biograficzny [Polish biographical dictionary], vol. 41, (pp. 17–21). Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Tomaszewski M. (2005a). Utwór muzyczny w perspektywie intertekstualnej [The musical work from an intertextual perspective]. In O muzyce polskiej w perspektywie intertekstualnej. Studia i szkice [On Polish music from an intertextual perspective: studies and sketches], (pp. 9–36). Kraków: Akademia Muzyczna.
Tomaszewski M. (2005b). Pieśni Moniuszki w kontekście swego czasu i miejsca [Moniuszko’s songs within the context of time and place]. In O muzyce polskiej w perspektywie intertekstualnej. Studia i szkice [On Polish music from an intertextual perspective: studies and sketches], (pp. 63–82). Kraków: Akademia Muzyczna.
Tomaszewski W. (2002). Między salonem a jarmarkiem. Życie muzyczne na prowincji Królestwa Polskiego w latach 1815–1862 [Between salon and market place: musical life in the provinces of the Kingdom of Poland 1815–1862]. Warsaw: Biblioteka Narodowa.
Urbański, S. (1994). Z problematyki ‘duchowości’ [On the question of ‘spirituality’]. Roczniki Teologiczne, 41/5: 54–65.
Walicki, A. (1873). Stanisław Moniuszko. Warszawa: J. Korzeniewski.
Węcowski, J. (1998). Muzyka religijna Stanisława Moniuszki [The religious music of Stanisław Moniuszko]. W kręgu muzyki i myśli humanistycznej, 40: 113–132.
Wilczyński, B. (1874). Stanisław Moniuszko i sztuka muzyczna narodowa. Studyum estetyczne [Stanisław Moniuszko and the national art of music: an aesthetical study]. Warszawa: nakł. Gebethnera i Wolffa.
Wit, Z. (1980). Śpiew w liturgii na ziemiach polskich w XIX wieku [Chant in the liturgy on Polish lands during the nineteenth century]. In W. Schenk (Ed.). Studia z dziejów liturgii w Polsce III [Studies from the history of the liturgy in Poland III], (pp. 205–343). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Witkowska, A. (1986). Literatura romantyzmu [Romantic literature]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukow.
Żywczyński, M. (1970). Krasiński Adam Stanisław (1810–1891). In E. Rostworowski (Ed.), Polski Słownik Biograficzny [Polish biographical dictionary], xv, (pp. 166–168). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
X. J. P. (1904). Nastrój religijny w utworach Stanisława Moniuszki [The religious mood in works by Stanisław Moniuszko]. Chorał,
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Stanisław Dąbek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.