Słowa kluczowe
mechanizmy przyczynowe
testowanie hipotez
dyrektywy
zakończenie zimnej wojny
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przedstawiono jakościową metodę śledzenia procesu (process tracing) i jej przykładowe wykorzystanie w badaniu stosunków międzynarodowych. Po pierwsze, dokonano ogólnej charakterystyki metody. Po drugie, przedstawiono debatę toczoną w naukach społecznych na temat rozumienia mechanizmów przyczynowych i przyczynowego wnioskowania oraz użyteczności metody śledzenia procesu do testowania hipotez. Po trzecie, omówiono różnego rodzaju dyrektywy kierujące postępowaniem badawczym w ramach metody śledzenia procesu. Po czwarte, w końcowej części artykułu zademonstrowano implementację metody w nauce o stosunkach międzynarodowych na przykładzie analizy zakończenia zimnej wojny. W końcu sformułowano pewne wątpliwości związane z metodą. Celem artykułu jest wprowadzenie do polskiej nauki o stosunkach międzynarodowych jakościowej metody badawczej, która nie jest wykorzystywana przez polskich badaczy, chociaż większość z nich określa swoje stanowisko metodologiczne jako jakościowe. Autor w szczególności uzasadnia i ilustruje przekonanie, że metoda śledzenia procesu może stanowić mocną propozycję w rozwiązywaniu problemów związanych z rozpoznawaniem stosunków przyczynowych w nauce o stosunkach międzynarodowych. Autor posługuje się w artykule metodą analizy treści. Metoda śledzenia procesu została przedstawiona w oparciu o analizę tekstów uznanych zwolenników metody w filozofii nauki i nauce o stosunkach międzynarodowych oraz prac poświęconych problemom stosunków międzynarodowych badanych przy zastosowaniu tej metody. Wyniki przeprowadzonej analizy pozwalają na sformułowanie rekomendacji do stosowania metody do badania stosunków międzynarodowych. Autor przedstawia również słabe strony metody, których istnienia powinien być świadomy każdy z niej korzystający.Bibliografia
Beach D., Pedersen B. R. (2013), Process-Tracing Methods. Foundations and Guidelines, University of Michigan, Ann Arbor.
Bennett A. (2004), Case Study Methods: Design, Use, and Comparative Advantages, w: Models, Numbers, and Cases. Methods for Studying International Relations, red. D. F. Sprinz, Y. Wolinsky-Nahmias, University of Michigan Press, Ann Arbor.
Bennett A., Elman C. (2007), Case Study Methods in the International Relations Subfield, „Comparative Political Studies”, vol. 40, no. 2.
Bennett A. (2010), Process Tracing and Causal Inference, w: Rethinking Social Inquiry Diverse Tools, Shared Standards, red. H. E. Brady, D. Collier, Rowman and Littlefield Publishers, Lanham.
Bennett A. (2015), Using Process Tracing to Improve Policy Making: The (Negative) Case of the 2003 Intervention in Iraq, „Security Studies”, no. 24.
Bennett A., Checkel J. T. (red.) (2015), Process Tracing. From Metaphor to Analytic Tool, Cambridge University Press, Cambridge.
Bhaskar R. [2008 (1978)], A Realist Theory of Science, Routledge, London–New York.
Bhaskar R. [2009 (1979)], The Possibility of Naturalism. A Philosophical Critique of the Contemporary Human Sciences, Routledge, London–New York.
Bhaskar R. (2011), Reclaiming Reality. A Critical Introduction to Contemporary Philosophy, Routledge, London–New York.
Blatter J. K., Blume T. (2008), Co-variation and Causal Process Tracing Revisited: Clarifying New Directions for Causal Inference and Generalization in Case Study Methodology, „Qualitative Methods”, vol. 6.
Brady E. H., Collier D. (2010), Rethinking Social Inquiry. Diverse Tools, Shared Standards, Rowman and Littlefield Publishers, Lanham.
Brooks S. G., Wohlforth W. C. (2003), Economic Constraints and the End of the Cold War, w: Cold War Endgame: Oral History, Analysis, Debates, red. W. C. Wohlforth, State University Press, University Park, Pennsylvania.
Bunge M. [2009 (1979)], Causality and Modern Science, Transaction Publishers, New Brunswick–London.
Bunge M. (2006), Chasing Reality: Strife over Realism, University of Toronto Press, Toronto.
Bunge M. (2012), Evaluating Philosophies, Springer, Dordrecht.
Checkel J. T. (2008), Process Tracing, w: Qualitative Methods in International Relations. A Pluralist Guide, red. A. Klotz, D. Prakash, Palgrave Macmillan, Houndmills.
Czaputowicz J., Wojciuk A. (2014), IR scholarship in Poland: the state of the discipline 25 years after the transition to democracy, „Journal of International Relations and Development”, vol. 17, no. 1.
Dessler D. (1991), Beyond Correlations. Toward a Causal Theory of War, „International Studies Quarterly”, vol. 35, no. 3.
Elster J. (1989), Nuts and Bolts for the Social Sciences, Cambridge University Press, Cambridge.
Elster J. (1998), A Plea for mechanisms, w: Social Mechanisms. An Analytical Approach to Social Theory, red. P. Hedström, R. Swedberg, Cambridge University Press, New York.
Elster J. (2007), Explaining Social Behavior. More Nuts and Bolts for the Social Sciences, Cambridge University Press, Cambridge.
English R. D. (2003), The Road(s) Not Taken: Causality and Contingency in Analysis of the Cold War’s End, w: Cold War Endgame: Oral History, Analysis, Debates, red. W. C. Wohlforth, State University Press, University Park, Pennsylvania.
Evangelista M. (2015), Explaining the Cold War’s end: process tracing all the way down?, w: Process Tracing. From Metaphor to Analytic Tool, red. A. Bennett, J. T. Checkel, Cambridge University Press, Cambridge.
Falleti T. G., Mahoney J. (2015), The Comparative Sequential Method, w: Advances in Comparative Historical Analysis: Resilience, Diversity, and Change, red. J. Mahoney, K. Thelen, Cambridge University Press, Cambridge.
Falleti T. G. (2016), Process Tracing of Extensive and Intensive Processes, „New Political Economy”, 3.02.2018, http://dx.doi.org/10.1080/13563467.2015.1135550.
Friedrichs J. (2016), Causal Mechanisms and Process Patterns in International Relations. Thinking Within and Without the Box, „St. Antony’s International Review” 2016, vol. 12, no. 1.
Gałganek A. (2016), Przyczynowość w nauce o stosunkach międzynarodowych, „Przegląd Politologiczny”, vol. 16, nr 4.
George A. L., McKeown T. J. (1985), Case Studies and Theories of Organizational Decision Making’, „Advances in Information Processing in Organizations”, vol. 2.
Elster J. (1998), A Plea for mechanisms, w: Social Mechanisms. An Analytical Approach to Social Theory, red. P. Hedström, R. Swedberg, Cambridge University Press, New York.
Elster J. (2007), Explaining Social Behavior. More Nuts and Bolts for the Social Sciences, Cambridge University Press, Cambridge.
English R. D. (2003), The Road(s) Not Taken: Causality and Contingency in Analysis of the Cold War’s End, w: Cold War Endgame: Oral History, Analysis, Debates, red. W. C. Wohlforth, State University Press, University Park, Pennsylvania.
Evangelista M. (2015), Explaining the Cold War’s end: process tracing all the way down?, w: Process Tracing. From Metaphor to Analytic Tool, red. A. Bennett, J. T. Checkel, Cambridge University Press, Cambridge.
Falleti T. G., Mahoney J. (2015), The Comparative Sequential Method, w: Advances in Comparative Historical Analysis: Resilience, Diversity, and Change, red. J. Mahoney, K. Thelen, Cambridge University Press, Cambridge.
Falleti T. G. (2016), Process Tracing of Extensive and Intensive Processes, „New Political Economy”, 3.02.2018, http://dx.doi.org/10.1080/13563467.2015.1135550.
Friedrichs J. (2016), Causal Mechanisms and Process Patterns in International Relations. Thinking Within and Without the Box, „St. Antony’s International Review” 2016, vol. 12, no. 1.
Gałganek A. (2016), Przyczynowość w nauce o stosunkach międzynarodowych, „Przegląd Politologiczny”, vol. 16, nr 4.
George A. L., McKeown T. J. (1985), Case Studies and Theories of Organizational Decision Making’, „Advances in Information Processing in Organizations”, vol. 2.
George A. L., Bennett A. (2005), Case Studies and Theory Development in the Social Sciences, The MIT Press, Cambridge.
Goemans H. E. (2000), War and Punishment. The Causes of War Termination and the First World War, Princeton University Press, Princeton–New York.
Hedström P., Swedberg R. (1998), Social Mechanisms: An Introductory Essay, w: Social Mechanisms. An Analytical Approach to Social Theory, red. P. Hedström, R. Swedberg, Cambridge University Press, New York.
Hedström P. (2008), Studying Mechanisms to Strengthen Causal Inferences in Quantitative Research, w: The Oxford Handbook of Political Methodology, red. J. M. Box-Steffensmeier, H. E. Brady, D. Collier, Oxford University Press, Oxford.
Hempel C. (1942), The Function of General Laws in History, „The Journal of Philosophy”, vol. 39, no. 2.
Joseph J., Wight C. (red.) (2010), Scientific Realism and International Relations, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Kincaid H. (2012), Mechanisms, Causal Modeling, and the Limitations of Traditional Multiple Regression, w: The Oxford Handbook of Philosophy of Social Science, red. H. Kincaid, Oxford University Press, New York.
King G., Keohane R. O., Verba S. (1994), Designing Social Inquiry: Scientific Inference in Qualitative Research, Princeton University Press, Princeton.
Kurki M. (2008), Causation in International Relations. Reclaiming Causal Analysis, Cambridge University Press, Cambridge.
Lipset S. M. (1959), Political Sociology, w: Sociology Today: Problems and Prospects, red. R. K. Merton, L. Broom, L. S. Cottrell, Basic Books, New York.
Little D. (1991), Varieties of Social Explanation: An Introduction to the Philosophy of Social Science, Westview Press, Boulder.
Little D. (1998), Microfoundations, Method, and Causation, Transaction Publishers, New Brunswick–New York.
Little D. (2010), New Contributions to the Philosophy of History, Springer, Dordrecht.
Ławniczak K. (2013), Process tracing. Śledzenie mechanizmów przyczynowych, w: Metody jakościowe i ilościowe w badaniu organizacji i działania Unii Europejskiej, red. K. Ławniczak, Wydawnictwo Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Mahoney J. (2015), Process Tracing and Historical Explanation, „Security Studies”, no. 24.
Ned Lebow R. (2014), Constructing Cause in International Relations, Cambridge University Press, Cambridge.
Patomäki H., Wight C. (2000), After Postpositivism? The Promises of Critical Realism, „International Studies Quarterly”, vol. 44, no. 2.
Patomäki H. (2002), After International Relations. Critical Realism and the (Re)construction of World Politics, Routledge, London–New York.
Rohlfing I. (2012), Case Studies and Causal Inference: An Integrative Framework Research, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Sagan S. D. (1993), The Limits of Safety, Princeton University Press, Princeton–New York.
Saunders E. N. (2011), Leaders at War: How Presidents Shape Military Interventions, Cornell University Press, Ithaca–New York.
Schultz K. A. (2001), Democracy and Coercive Diplomacy, Cambridge University Press, Cambridge.
Steel P. D. (2008), Across the Boundaries. Extrapolation in Biology and Social Science, Oxford University Press, Oxford–New York.
Tannenwald N. (1999), The Nuclear Taboo: The United States and the Normative Basis of Nuclear Non-Use, „International Organization”, vol. 53, no. 3.
Tannenwald N. (2015), Process Tracing and Security Studies, „Security Studies”, no. 24.
Trampusch Ch., Palier B. (2016), Between X and Y: How Process Tracing Contributes to Opening the Black Box of Causality, „New Political Economy”, 18.01.2018, http://dx.doi.org/10.1080/13563467.2015.1134465.
Van Evera S. (1997), Guide to Methods for Students of Political Science, Cornell University Press, Ithaca–London.
Wagner R. H. (1993), What was Bipolarity?, „International Organization”, vol. 47, no. 1.
Waldner D. (2012), Process Tracing and Causal Mechanisms, w: The Oxford Handbook of Philosophy of Social Science, red. H. Kincaid, Oxford University Press, New York.
Waldner D. (2015), What Makes Process-tracing Good? Causal Mechanisms, Causal Inference, and the Completeness Standard in Comparative Politics, w: Process Tracing in the Social Sciences: From Metaphor to Analytic Tool, red. A. Bennett, J. T. Checkel, Cambridge University Press, Cambridge.
Wendt A., Shapiro I. (1992), The Difference Realism Makes: Social Science and the Politics of Consent, „Politics & Society”, vol. 20, no. 2.
Wight C. (2006), Agents, Structures and International Relations. Politics as Ontology, Cambridge University Press, Cambridge.
Wohlforth W. C. (2011), No One Loves a Realist Explanation, „International Politics”, vol. 48, no. 4–5.
Ylikoski P. (2012), Micro, Macro, and Mechanisms, w: The Oxford Handbook of Philosophy of Social Science, red. H. Kincaid, Oxford University Press, New York.