Słowa kluczowe
działalność szpiegowska
działalność wywiadowcza
działalność kontrwywiadowcza
szpiegostwo USA
służby specjalne
bezpieczeństwo państwa
bezpieczeństwo informacyjne
Jak cytować
Abstrakt
Zakres przedmiotowy problemu badawczego, prezentowanego w tekście, obejmuje wybrane kwestie dotyczące działalności szpiegowskiej USA wobec Polski w okresie od 1970 do 1989 roku. Głównym celem tekstu jest prezentacja stanu wiedzy i sposobu myślenia polskich służb specjalnych na temat zagrożeń wynikających z działalności wywiadowczej USA. W celu uszczegółowienia problemu badawczego zaprezentowano następujące pytania badawcze: 1) Jaki był zakres rozpoznania zagrożenia działalnością wywiadowczą USA przez polskie służby specjalne w okresie 1970-1989? 2) Jakie kierunki zainteresowań w działalności wywiadowczej USA przeciw Polsce dominowały w okresie 1970-1989?
W tekście skupiono się na: 1) ogólnej charakterystyce działalności szpiegowskiej w Polsce (uwzględniono zarówno aspekty ilościowe zjawiska, jak i aspekty prawne), 2) kierunkach zainteresowań wywiadu USA w Polsce (uwzględniono zarówno działalność placówek dyplomatycznych USA, jak i wybrane sfery, będące w zainteresowaniu wywiadu USA, np. gospodarkę, przemysł i środowisko naukowe).
W tekście wykorzystano materiały i dokumenty wytworzone przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Ministerstwo Obrony (oraz instytucje im podległe, np. służby specjalne) z lat 1970-1989. Do krytycznego opracowania materiałów i dokumentów wykorzystano w sposób swobodny teorię aktów mowy autorstwa J. L. Austin’a. Ponadto w zakresie analizy problematyki prawnej szpiegostwa wykorzystano wykładnię dogmatyczną prawa.
Bibliografia
Act of 5 April 1955 on the transfer of jurisdiction over criminal cases of natural persons, officials of public security authorities, Civic Militia and Prison Service from military courts to common courts, Journal of Laws 1955 no. 15 item 83.
Act of 19 April 1969 Criminal Code, Journal of Laws 1969 no. 13 item 94.
Affet J. (1978), Wroga działalność niektórych pracowników dyplomatycznych ambasady USA w Warszawie, Legionowo.
An analysis concerned with the individuals contacting the US Consulate in Poznań in 1985 (1986), in: "ARETE" Premises Case, Institute of National Remembrance: Ref. no. Po/00/3/812/2.
An Analysis by the Provincial Office of Internal Affairs in Poznań concerned with the US Consulate in Poznań (1987), Document ref. no. CF-0289/87/KS.
Andrejew I. (1973), Kodeks karny. Krótki komentarz, PWN, Warszawa.
Andrejew I., Pławski S. (1953), Prawo karne. Część szczególna, UW, Warszawa.
Andrejew I., Sawicki J. (1949), Istota przestępstwa w Polsce Ludowej. Kilka uwag z zakresu teorii prawa karnego, Ministerstwo Sprawiedliwości, Warszawa.
Austin J. L. (1962), Sense and Sensibilia, Oxford University Press, Oxford.
Austin J. L. (1993), Mówienie i poznawanie, PWN, Warszawa.
Bafia J., Hochberg L., Siewierski M. (eds.) (1965), Ustawy karne PRL. Komentarz, PW, Warszawa.
Bafia J., Mioduski K., Siewierski M. (1971), Kodeks krany. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
Belarus - Expulsion of diplomats (1997), “AP ARCHIVE”, 27.03.1997, http://www.aparchive.com/metadata/youtube/984551d50af0cc4f8c94030bd68736d5, 20.12.2017.
Białowąs W. (1980), Psychologiczne motywy szpiegostwa, MSW, Warszawa.
Bronisławski J. (1974), Szpiegostwo, wywiad, paragrafy, MON, Warszawa.
Brzechczyn K. (2006), Między nauką a literaturą, czyli debata nad statusem historii. Próba parafrazy, “Historyka. Studia Metodologiczne”, vol. 36.
Brzechczyn K. (2012), Problem wiarygodności teczek i opartej na nich narracji historycznej. Kilka uwag metodologicznych, “Pamięć i Sprawiedliwość. Pismo Instytutu Pamięci Narodowej”, vol. 20, no. 2.
Brzechczyn K. (2013), Recepcja sporów pomiędzy pozytywizmem a narratywizmem w polskiej filozofii historii, “Ruch Filozoficzny”, vol. LXX, no. 3.
A Catalogue of Persons Convicted for Espionage in Poland in the Period 1944-1984 (1986), Ministry of Internal Affairs, Warsaw.
Chybiński O., Gutekunst W., Świda W. (1971), Prawo karne. Część szczególna, PWN, Warszawa.
Ciecholewski L. (1984), Espionage in the light of the regulations of the criminal code and the study of the preparatory proceedings conducted by the Investigation Office of the Ministry of the Interior in 1979-1982 (graduation thesis), Ministry of the Interior Military Academy, Legionowo.
Decree of 13 June 1946 on particularly dangerous crimes in the period of the reconstruction of the State, Journal of Laws 1946 no. 30 item 192.
Decree of 26 October 1949 on the protection of state and official secrets, Journal of Laws 1949 no. 55 item 437.
A description of the foreign diplomatic personnel of the US Consulate in Poznań (1984), in: "ARETE" Premises Case, Institute of National Remembrance: Ref. no. Po/00/3/812/1.
Diehl J. (1987), Poles Charge U.S. Diplomat Spied, Claim Film is Proof, “The Washington Post”, 23.04.1987, https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1987/04/23/poles-charge-us-diplomat-spied-claim-film-is-proof/d5152495-4baf-439e-9f85-512fbabd7db8/?utm_term=.9905343fd485, 18.12.2017.
Bułhak W., Pleskot P. (2014), Szpiedzy PRL-u, Znak, Kraków.
Hilchey T. (1997), Joseph J. Loferski, Pioneer in Development of Solar Cells, Dies at 71, “The New York Times”, 23.01.1997, http://www.nytimes.com/1997/01/23/us/joseph-j-loferski-pioneer-in-development-of-solar-cells-dies-at-71.html, 20.12.2017.
Hoc S. (1985), Zagadnienia odpowiedzialności karnej za szpiegostwo, Akademia Spraw Wewnętrznych, Warszawa.
Informacja dyrektora Departamentu II MSW na temat nowych elementów w działalności amerykańskiej rezydentury wywiadowczej w Polsce z 24 lutego 1988 (1988), document published in: P. Pleskot (2013b), Dyplomata, czyli szpieg? Część II, IPN, Warszawa, pp. 607-615.
Information on the activity of the US Consulate in Poznań in 1979, Document ref. no. CF-002287/ 80/ks.
Information on the activity of the US Consulate in Poznań in 1985 (1986), in: "ARETE" Premises Case, Institute of National Remembrance: Ref. no. Po/00/3/812/2.
Information on the activity of the US intelligence services in the spheres of science, technology and invention in Poland (1988), in: "ARETE" Premises Case, Institute of National Remembrance: Ref. no. Po/00/3/812/2.
Information on the preventive activity of the US intelligence services towards American scholars (1984), in: Dossier no. 34 on the intelligence situation in 1983-1986, Institute of National Remembrance: Ref. no. BU 2602/19999.
Information on the penetrative-explorative activity of the US diplomats oriented towards gathering knowledge about the economic situation in Poland (1986), in: "ARETE" Premises Case, Institute of National Remembrance: Ref. no. Po/00/3/812/2.
Information on the relations between the US diplomats accredited to the Polish People’s Republic and representatives of the opposition and the underground movement in 1983 (1984), in: "ARETE" Premises Case, Institute of National Remembrance: Ref. no. Po/00/3/812/1.
Instruction no. 0023 on the operational protection of the members of the US post resident spies along with the current list of resident operatives (1983), in: "ARETE" Premises Case, Institute of National Remembrance: Ref. no. Po/00/3/812/1.
Kaufman M. T. (1987), Warsaw Accuses U.S. Aide of Spying, “The New York Times”, 23.04.1987, http://www.nytimes.com/1987/04/23/world/warsaw-accuses-us-aide-of-spying.html, 20.12.2017.
Komorowski decorates outgoing US ambassador Mull (2015), “Polish Radio”, 08.07.2015, http://www.thenews.pl/1/10/Artykul/212948,Komorowski-decorates-outgoing-US-ambassador-Mull, 18.12.2017.20.
Kubala W. (1975), Sporne zagadnienia szpiegostwa, „Zeszyty Naukowe ASW”, no. 10.
Levinson S. C. (2010), Pragmatyka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
A list of the members of the US post resident station (1983), in: "ARETE" Premises Case, Institute of National Remembrance: Ref. no. Po/00/3/812/1.
Lubaszewski M. (1989), Espionage in economy as a crucial link for gathering intelligence by enemy intelligence services (graduation thesis), Ministry of the Interior Military School, Legionowo.
Majkrzak W. (1990), The crime of espionage from the aspect of the cases run by the Provincial Office of Internal Affairs - Gdańsk in 1975-1986 (graduation thesis), Academy of Internal Affairs, Legionowo.
Materials from the conference on the methodology of investigating espionage (1988), Department of Training and Professional Development at the Ministry of the Interior, Warszawa.
McLeod J. (2010), David Dastych Dead at 69, “CANADA FREE PRESS”, 12.09.2010, http://canada-freepress.com/article/david-dastych-dead-at-69, 20.12.2017.
Mir H. (2008), Nuclear proliferation cannot be controlled now, “The Daily Star”, 30.01.2008, http://www.thedailystar.net/news-detail-21222, 19.12.2017.
Muszyński J. (1971), Przestępstwo zdrady ojczyzny w nowym kodeksie karnym PRL, „Państwo i Prawo”, no. 1.
Muszyński J. (1972), Przestępstwa przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym PRL w kodeksie karnym z 1969 r, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, no. 2.
Piecuch H. (1996), Akcje specjalne, AW CB, Warszawa.
Pikulski S. (1980), Sporne zagadnienia w wykładni unormowania przestępstwa szpiegostwa w kodeksie karnym PRL z 1969 r, „Wojskowy Przegląd Prawniczy”, no. 1.
Pikulski S. (1987), Przestępstwo szpiegostwa w teorii i w praktyce, MSW, Warszawa.
Pleskot P. (2013a), Dyplomata, czyli szpieg? część I, IPN, Warszawa.
Pleskot P. (2013b), Dyplomata, czyli szpieg?, część II, IPN, Warszawa.
Poland Accuses U.S. Diplomat of Spying (1987), “The Los Angeles Times”, 23.04.1987, http://articles.latimes.com/1987-04-23/news/mn-757_1_diplomatic-immunity, 20.12.2017.
Polish Films of an American Shown as Evidence of Spying (1986), “The New York Times”, 21.06.1986, http://www.nytimes.com/1986/06/21/world/polish-films-of-an-american-shown-as-evidence-of-spying.html, 20.12.2017.
Rosicki R. (2016), Espionage against Poland in the Documents and Analyses of the Polish Special Services (1944-1989) - as Illustrated by the Intelligence Activities of the USA, “Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, no. 1.
Sabik R. (1988), The crime of espionage as exemplified by the cases resolved by the Investigation Office at the Ministry of the Interior in 1976-1986 (graduation thesis), Ministry of the Interior Military School, Legionowo.
Siewierski M. (1958), Kodeks karny i prawo wykroczeń. Komentarz, PW, Warszawa.
Sroka A. (1988), The current state security threats posed by western intelligence services, in: Materials from the conference on the methodology of investigating espionage, Department of Training and Professional Development at the Ministry of the Interior, Warszawa.
Stawiarski S. (2007), Bez litości, Onet.pl, http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/bez-litosci/gyzr9, 19.12.2017.
Supreme Court Resolution of 12 December 1973 (U 2/73).
Supreme Court Verdict of 29 July 1977 (Rs 8/77).
Supreme Court Verdict of 17 August 1979 (Rs 4/79).
Świda W. (1978), Prawo karne, PWN, Warszawa.
U.S. Diplomat Quits Poland After Accusation of Spying: Caught While Meeting Contact, Warsaw Says (1987), “The Los Angeles Times”, 22.04.1987, http://articles.latimes.com/1987-04-22/news/mn-363_1_poland-today, 20.12.2017.
Wierzbianski B. (ed.) (1996), Who’s Who in Polish America, Bicentennial Publishing Corporation, New York.
Wojciechowska J. (1975), Zdrada ojczyzny w polskim prawie karnym na tle porównawczym, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Yuenger J. (1986), U.S. Plots Terror, Poland Says, “Chicago Tribune”, 25.06.1986, http://articles.chicagotribune.com/1986-06-25/news/8602150346_1_anti-polish-pozoga-solidarity-movement, 20.12.2017.
Zacharski M. (2009), Nazywam się Zacharski. Marian Zacharski. Wbrew regułom, Zysk i S-ka, Poznań.