Słowa kluczowe
bezpieczeństwo ekologiczne
polityka ochrony powietrza
programy wyborcze
partie polityczne
Jak cytować
Abstrakt
Cel artykułu stanowi zbadanie czy komitety wyborcze, które w wyborach parlamentarnych z 2019 r. zdobyły mandaty dostrzegły zaniepokojenie społeczeństwa problemem powietrza niespełniającego normatywnych standardów i zaproponowały Polakom konkretną wizję kreowania polityki ochrony powietrza w swoich programach wyborczych. Analiza koncentruje się na propozycjach komitetów wyborczych ograniczenia tzw. niskiej emisji. Odpowiedzi na postawione pytania badawcze: (1) w jakim zakresie programy wyborcze odnoszą się do kwestii zanieczyszczenia powietrza w Polsce?; (2) czy wskazano narzędzia realizacji polityki ekologicznej w aspekcie odnoszącym się do ograniczenia niskiej emisji i czy mogą one być skuteczne? prowadzą do wniosku, że zwycięskie komitety wyborcze dostrzegły zaniepokojenie społeczeństwa problemem powietrza niespełniającego normatywnych standardów, odnosząc się jednak do polityki ochrony powietrza w zróżnicowanym zakresie, a co za tym idzie, nie zawsze przedstawiając konkretne rozwiązania wyeliminowania niskiej emisji. Próbę odpowiedzi na wskazane pytania podjęto przy wykorzystaniu metody analizy źródeł oraz porównawczej.
Bibliografia
Adamkiewicz Ł., Bochniarz Z., Mucha D., Gayer A., Badyda A. (2018), Konsekwencje społeczne i ekonomiczne zanieczyszczenia powietrza, in: Smog. Konsekwencje zdrowotne zanieczyszczeń powietrza, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa.
Chmaj M., Żmigrodzki M. (1998), Wprowadzenie do teorii polityki, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Commission Regulation (UE) 2015/1189 of 28 April 2015 implementing Directive 2009/125/EC of the European Parliament and of the Council with regard to ecodesign requirements for solid fuel boilers, OJ EU L 193/100.
Cybulska A. (2018), Co zmieniło się w naszej miejscowości?, a report on the research by the Public Opinion Research Centre (CBOS), no. 92/2018.
Czaja S., Fiedor B., Graczyk A., Jakubczyk Z. (2002), Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Czyste Powietrze w liczbach, https://czystepowietrze.gov.pl, 2.08.2021.
Directive (EU) 2018/2002 of the European Parliament and of the Council of 11 December 2018 amending Directive 2012/27/EU on energy efficiency, OJ EU L 328/210.
Fikcyjny Program Czyste Powietrze – PAS zapytał o realizację rządowego planu (2019), Polski Alarm Smogowy, https://polskialarmsmogowy.pl/2019/02/fikcyjny-program-czyste-powietrze-pas-zapytal-o-realizacje-rzadowego-planu/, 28.07.2021.
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (2020), Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce za rok 2019. Zbiorczy raport krajowy z rocznej oceny jakości powietrza w strefach wykonanej przez GIOŚ według zasad określonych w art. 89 ustawy – Prawo ochrony środowiska, Warszawa.
Górka K., Poskrobko B., Radecki W. (2001), Ochrona środowiska, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie, Ogranicz smog w mieście, https://www.cieplosystemowe.pl/cieplo-systemowe/miasta-bez-smogu/ogranicz-smog-w-miescie/, 6.08.2021.
Jędrzejewska Z., Jodłowski K., Knap K. et al. (2019), Ziemianie atakują!, Kantar report, Warszawa, https://ziemianieatakuja.pl, 18.07.2021.
Juda-Rezler K. (2006), Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
Kleczkowski P. (2020), Smog w Polsce. Przyczyny, skutki, przeciwdziałanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Koalicja Obywatelska (2019), Twoja Polska. Program Koalicji Obywatelskiej, Warszawa.
Komitet Wyborczy Sojusz Lewicy Demokratycznej (Lewica) (2019), Polska jutra. Główne postulaty Lewicy, Warszawa.
Komitet Wyborczy Wyborców Mniejszość Niemiecka (2019), Opolskie ma znaczenie, https://www.mniejszoscniemiecka.eu/program/#ekologia, 16.08.2021.
Konfederacja Wolność i Niepodległość (2019), Polska dla Ciebie, Warszawa.
Macek I. (2014), Polityka ochrony środowiska. Partie Zielonych, in: Studia nad współczesnymi systemami politycznymi. Podmioty i procesy demokratyczne. Księga dedykowana Profesorowi Andrzejowi Antoszewskiemu, vol. 1, eds. J. Juchnowski, R. Wiszniowski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Mazurek H. (2018), Konsekwencje ekspozycji dla układu oddechowego u dzieci, in: Smog. Konsekwencje zdrowotne zanieczyszczeń powietrza, ITEM Publishing, Warszawa.
Minister Kowalczyk o Programie Czyste Powietrze (2019), https://www.gov.pl/web/srodowisko/minister-kowalczyk-o-programie-czyste-powietrze, 28.07.2021.
Ministry of Climate and Environment (2021a), Poland’s Informative Inventory Report 2021. Air Pollution Emissions in Poland 1990–2019, report elaborated by the National Centre for Emissions Management (KOBiZE), K. Bebkiewicz, Z. Chłopek, K. Chojnacka et al., Warszawa, https://cdr.eionet.europa.eu/pl/eu/nec_revised/iir/envyei5sq/IIR_2021_Poland.pdf, 20.07.2021.
Ministry of Climate and Environment (2021b), Poland’s National Inventory Report 2021. Greenhouse Gas Inventory for 1988–2019, report elaborated by the National Centre for Emissions Management (KOBiZE), A. Olecka, K. Bebkiewicz, Z. Chłopek et al., Warszawa, https://www.kobize.pl/pl/fileCategory/id/16/krajowa-inwentaryzacja-emisji 6.08.2021.
Od dzisiaj obowiązują zmiany w programie „Czyste Powietrze” (2021), https://czystepowietrze.gov.pl/od-dzisiaj-obowiazuja-zmiany-w-programie-czyste-powietrze/, 27.07.2021.
Państwowa Komisja Wyborcza (2019), Wyniki wyborów 2019 do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, https://sejmsenat2019.pkw.gov.pl/sejmsenat2019/pl/wyniki/sejm/pl, 18.07.2021.
Państwowa Komisja Wyborcza (2015a), Wyniki wyborów 2015 do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, https://parlament2015.pkw.gov.pl/349_Wyniki_Sejm.html, 22.07.2021.
Państwowa Komisja Wyborcza (2015b), Wyniki wyborów 2015 do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, https://parlament2015.pkw.gov.pl/351_Wyniki_Senat.html, 22.07.2021.
Polskie Radio 24, PiS opublikował program wyborczy. Nosi tytuł „Polski model państwa dobrobytu”, https://polskieradio24.pl/5/1222/Artykul/2368104,PiS-opublikowal-program-wyborczy-Nosi-tytul-Polski-model-panstwa-dobrobytu, 23.07.2021.
Polskie Stronnictwo Ludowe. Koalicja Polska (2019), Łączymy Polaków, Warszawa.
Poradnik antysmogowy (2018), Samorząd Województwa Wielkopolskiego, https://www.wfosgw.poznan.pl/wp-content/uploads/2018/04/poradnik-antysmogowy.pdf, 20.07.2021.
Poskrobko B., Poskrobko T. (2012), Zarządzanie środowiskiem w Polsce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Prawo i Sprawiedliwość (2014), Zdrowie, Praca, Rodzina, Warszawa.
Prawo i Sprawiedliwość (2019), Polski model państwa dobrobytu, Warszawa.
Program priorytetowy „Czyste Powietrze”, 2019, version valid from 29.07.2019 to 14.05.2020, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, https://portal.wfosigw.pl/wymagana-dokumentacja, 27.07.2021.
Program priorytetowy „Poprawa jakości powietrza”, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, http://nfosigw.gov.pl/gfx/nfosigw/userfiles/files/srodki_krajowe/programy_2018/poprawa_jakosci_powietrza/cz2/pp_3.1_poprawa_jakosci_powietrza._cz.2_zmniejszenie_zuzycia_energii_w_budownictwie.pdf, 23.07.2021.
Pytliński Ł. (2018), Stan techniczny budynków jednorodzinnych w Polsce. Potrzeby remontowe, źródła ogrzewania i standardy izolacyjności cieplnej. Raport z badań, in: Efektywność energetyczna w Polsce. Przegląd 2017. Domy jednorodzinne. Smog, eds. E. Walczak, M. Zaborowski, Instytut Ekonomii Środowiska, Kraków.
Pytliński Ł. (2014), Węgiel, stare piece i brak ocieplenia. Systemy grzewcze i izolacja termiczna w sektorze domów jednorodzinnych w Polsce. Raport z badań, in: Domy jednorodzinne: efektywność energetyczna a jakość powietrza, Instytut Ekonomii Środowiska, Kraków.
Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych, Journal of Laws from 2018, item 1890.
Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 21 lutego 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe, Journal of Laws from 2019, item 363.
Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe, Journal of Laws from 2017, item 1690.
Rubczyński A., Czas na ciepłownictwo, Policy Paper no. 12/2019, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Special Eurobarometer 497, Attitudes of Europeans towards Air Quality, Kantar report on behalf of the European Commission.
Sakson-Boulet A. (2020), Ambient Air Pollution as a Human Security Challenge in Poland, “Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka”, no. 1 (XXXVIII).
Szatanowska A., Kotlewska K., Licznerska M. et al. (2018), Trackingowe badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski. Raport z badania, report for the Ministry of the Environment, https://www.gov.pl/web/klimat/badania-swiadomosci-ekologicznej, 18.07.2021.
Urząd Regulacji Energetyki (2019), Energetyka cieplna w liczbach 2018, Warszawa.