Słowa kluczowe
mniejszość niemiecka
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim
Jak cytować
Abstrakt
Jednymi z najważniejszych pryncypiów polityki etnicznej państwa jest zapewnienie mniejszościom narodowym i etnicznym możliwości zachowania własnej odrębności narodowej, a także umożliwienie im partycypacji w życiu publicznym, w tym – politycznym. Zamieszkująca Polskę mniejszość niemiecka, będąca najliczniejszą spośród mniejszości narodowych, czynnie uczestniczy w realizacji powyższych wytycznych. Występuje najliczniej na obszarze Górnego Śląska, gdzie od 1990 r. funkcjonuje największa instytucja mniejszościowa w kraju – Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim (dalej TSKN).
Podstawowym celem powstania niniejszego tekstu było podjęcie próby charakterystyki działalności TSKN w aspekcie założeń polityki etnicznej państwa polskiego. Wykorzystano następujące narzędzia i metody badawcze: historyczną, komparatystyczną, analizy źródeł i krytyki piśmiennictwa. Istotne miejsce wśród badań zajęła również analiza zasobów Internetu, przede wszystkim stron Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz witryn TSKN. Postawiono hipotezę badawczą, zgodnie z którą polityka etniczna III Rzeczpospolitej nie tylko umożliwia zachowanie tożsamości narodowej mniejszości niemieckiej zamieszkałej na Śląsku Opolskim, ale również stwarza jej odpowiednie warunki do uczestniczenia w życiu publicznym regionu. W wyniku przeprowadzonego procesu badawczego powyższa hipoteza została zweryfikowana pozytywnie.
Bibliografia
Berdychowska B., Kazanecki P., Madajczyk P., Szamel D., Wierzycka Ł. (2003), Niemcy, in: Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. Informator 2003, eds. M. Nijakowski, S. Łodziński, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
Browarek T. (2015a), Determinanty polityki etnicznej państwa polskiego po 1989 roku, „Studia Śląskie”, LXXVII.
Browarek T. (2018), Uwarunkowania polityki etnicznej państwa polskiego po 1989 roku, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Chałupczak H. (2014), Ethnic policy of the Republic of Poland after 1989. Determinants and specifics, „TEKA Komisji Politologi i Stounków Międzynarodowych/TEKA Commission of Political Science and International Affaires”, tom VIII.
Chałupczak H., Browarek T. (2000), Mniejszości narodowe w Polsce 1919–1995, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Charakterystyka mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce (2020), http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/mne/mniejszosci/charakterystyka-mniejs/6480,Charakterystyka-mniejszosci-narodowych-i-etnicznych-w-Polsce.html, 25.11.2020.
Ciągwa J. (1997), Słowacka mniejszość narodowa w Polsce w latach 1920–1996, in: Mniejszości narodowe w Polsce, ed. Z. Kurcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Dziąćko K. (2006), Mniejszości etniczne w Polsce – Karaimi, http://etnologia.pl/polska/teksty/mniejszosci-etniczne-w-polsce-karaimi.php, 25.11.2020.
Działalność kulturalno-oświatowa (2020), https://skgd.pl/dzialalnosc-kulturalno-oswiatowa/dzialalnosc-oswiatowa-tskn/, 7.11.2020.
Działalność społeczno-polityczna (2020), https://skgd.pl/dzialalnosc-polityczno-spoleczna/, 30.11.2020.
Ganowicz E. (2016), Mniejszość niemiecka w polityce lokalnej regionu pogranicza na Opolszczyźnie, „Pogranicze. Polish Borderlands Studies”, vol. 4, no. 2.
Górecki D. (2014), Sytuacja mniejszości litewskiej w Polsce. Stan prawny i jego realizacja, „Studia Iuridica Lublinensia”, no. 22.
Idzior A. (2013), Białorusini. Organizacje białoruskie w Polsce, in: Stowarzyszenia mniejszości narodowych, etnicznych i postulowanych w Polsce po II wojnie światowej, eds. S. Dudra, B. Nitschke, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
Janusz G. (1992), Usytuowanie mniejszości narodowych w społeczeństwie i polityce państwa polskiego po 1945 r., in: Mniejszości narodowe w polskiej myśli politycznej XX wieku, ed. J. Jachymek, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Janusz G. (1999), Status mniejszości narodowych w Polsce współczesnej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio K – Politologia 6.
Janusz G. (2011), Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Kariera (2020), https://skgd.pl/granty-i-stypendia/, 1.12.2020.
Kurcz Z. (1995), Zachowania wyborcze mniejszości niemieckiej, in: Czy można przewidzieć? Socjologiczno-metodyczne doświadczenia polskich badań przedwyborczych, ed. W. Sitek, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Łodziński S. (2010), Polityka wobec mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w latach 1945–2008, in: Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej. Wybrane elementy polityki państwa, eds. S. Dudra, B. Nitschke, NOMOS, Kraków.
Łotocki Ł. (2005), Mniejszość ormiańska w Polsce. Tożsamość. Ocena społeczeństwa polskiego. Relacje z nowymi migrantami, „Raporty i analizy Instytutu Polityki Społecznej, Seria „Raporty Migracyjne”, no. 5.
Madajczyk P. (2004), Mniejszości narodowe w Polsce po II wojnie światowej, „Pamięć i Sprawiedliwość”, no. 3/2 (6).
Medioteka (2020), https://skgd.pl/medioteka/, 27.11.2020.
Mieczkowski J. (2014), Mniejszości narodowe w Polsce a partie etniczne, „Acta Politica”, no. 27.
Nowak-Małolepsza F., Włodarczyk T. (2010), Żydzi, in: Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej. Wybrane elementy polityki państwa, eds. S. Dudra, B. Nitschke, NOMOS, Kraków.
O organizacji (2020), https://skgd.pl/o-nas/o-organizacji/, 27.11.2020.
Piwko A. M. (2017), Związki i stowarzyszenia tatarskie w Polsce, „Nurt SVD”, no. 2.
Podstawowe prawa (2020), http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/mne/prawo/zapisy-z-konstytucji-r/6481,Podstawowe-prawa.html, 24.11.2020.
Pogorzała E. (2009), Mniejszości narodowe i etniczne w polityce oświatowej państwa polskiego w latach 1944–1966, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Zamościu, Zamość.
Rykała A. (2011), Mniejszość religijna – mniejszość etniczna – wspólnota kulturowa. Uwagi na temat genezy, aktywności i tożsamości karaimów w Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, no. 11.
Statut Towarzystwa Społeczno-Politycznego na Śląsku Opolskim (2016), https://skgd.pl/wp-content/uploads/2017/01/Statut-TSKN_jednolity-2017.pdf, 1.12.2020.
Strefa DFK (2020), https://skgd.pl/strefa-dfk/, 30.11.2020.
Szczepański A. (2013), Aktywność społeczno-polityczna mniejszości niemieckiej na Śląsku Opolskim po 1989 r., Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Szczepański A. (2017), Komitet Wyborczy Wyborców Mniejszość Niemiecka w wyborach parlamentarnych w 2015 r., in: Populizm jako narzędzie marketingu politycznego, eds. M. Nowina-Konopka, K. Glinka, R. Miernik, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce.
Szczepański A. (2019), Bezpieczeństwo społeczne mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem społeczności romskiej (cygańskiej), „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy”, no. 32(03).
Szczepański A. (2020), Ewolucja polityki etnicznej w Polsce w latach 1944–1989, „Wrocławskie Studia Politologiczne”, no. 28.
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy, Dz. U. 2011, Nr 21, poz. 112.
Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, Dz. U. 2005, Nr 17 poz. 141.
Zenderowski R., Chałupczak H., Baluk W. (2015), Polityka etniczna: próba teoretycznej konceptualizacji, in: Polityka etniczna współczesnych państw Europy Środkowo-Wschodniej, eds. R. Zenderowski, H. Chałupczak, W. Baluk, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Zenderowski R., Pieńkowski J. (2014), Kwestie narodowościowe w Europie Środkowo-Wschodniej, vol. 1: Zagadnienia teoretyczne, Instytut Politologii UKSW, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
Żurko J. (1997), Łemkowie – między grupą etniczną a narodem, in: Mniejszości narodowe w Polsce, ed. Z. Kurcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.