Abstrakt
Polską pomoc rozwojową dla Republiki Mołdawii można określić mianem inwestycyjnych działań uzupełniających. Celem artykułu jest oszacowanie jej wielkości i scharakteryzowanie poszczególnych projektów. Poruszana problematyka dotyczy również sposobu wdrażania środków pomocowych, w tym charakterystyki modeli funkcjonowania projektodawców i systemowego podejścia do poszczególnych grantów. Zakres pola badawczego obejmuje lata 2008–2018, a więc cezurę czasową, dla której zebrano materiał źródłowy. W artykule wykorzystano dwie metody badawcze: analizy statystycznej i analizy formalno-prawnej. Postawiono następujące pytania badawcze: jaki jest szczegółowy zakres wdrażania polskiej pomocy rozwojowej w Mołdawii? Jakie modele funkcjonowania projektodawców w zakresie ODA wykształtowały się w Republice? Jakie typy projektów finansowano w ramach ODA w Mołdawii po 2004 r.? Republika Mołdawii pod względem inwestycyjnym jest terenem specyficznym. Realizowane tu projekty odbiegają od wyobrażenia europejskiego, skoncentrowanego wokół przemysłu 4.0 zmierzającego do wdrażania w gospodarce procesów automatyzacji, robotyzacji i zaawansowanych technologii. Większość grantów wdrażanych na trenie Republiki dotyczy tymczasem podstawowych potrzeb o charakterze politycznym, społecznym i gospodarczym. Ich realizacja jest źródłem postępu we wskazanych trzech obszarach, bowiem w wielu przypadkach skoncentrowana jest na zapewnianiu podstawowych potrzeb życiowych. Jeśli nawet kwoty udzielanej przez Polskę pomocy nie są wysokie, to za decydujący należy uznać sam fakt zrealizowania określonej inwestycji.
Bibliografia
Bagiński P. (2012), Spójność polityki na rzecz rozwoju a polska polityka wschodnia, Fundacja Batorego, Warszawa.
Bagiński P. (2019), Wdrażanie koncepcji spójności polityki na rzecz rozwoju do polskiej polityki zagranicznej. Doświadczenia europejskie, rekomendacje dla Polski, http://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Otwarta%20Europa/Wdrazanie_PCD_Doswiadczenia_europejskie.pdf, 28.06.2021.
Brooks R. E. (2005), Failed States, or the State as Failure, „The University of Chicago Law Review”, vol. 74, nr 4.
Center for Global Development (2018), The Commitment to Development Index 2018, https://www.cgdev.org/commitment-development-index-2018, 28.06.2021.
Chimiak G. (2016), The Growth of Non-Governmental Development Organisations in Poland and Their Cooperation with Polish Aid, IfiS PAN.
Departament Współpracy Rozwojowej (2019), Propozycje działań projektowych w Mołdawii dla polskich podmiotów z zakresu rozwoju regionalnego i decentralizacji oraz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Dokument pomocniczy do wieloletniego programu współpracy rozwojowej na lata 2012–2015, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:8efL8ACaK9YJ:https://www.polskapomoc.gov.pl/download/files/Dokumenty_i_Publikacje/Propozycje%2520dzialan%2520projektowych%2520w%2520moldawii.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-ab, 28.06.2021.
Dodds F., Benson E. (2019), Multi-Stakeholder Dialogue, https://www.civicus.org/documents/toolkits/PGX_D_Multistakeholder%20Dialogue.pdf, 28.06.2021.
EEAS – Delegation of the European Union to the Republic of Moldova (2021), European Joint Development Cooperation Strategy (Joint Programming Document) for the Republic of Moldova, https://eeas.europa.eu/delegations/moldova/40533/european-joint-development-cooperation-strategy-joint-programming-document-republic-moldova_en, 28.06.2021.
European Commission (2019), Financial Transparency System, http://ec.europa.eu/budget/fts/index_en.htm, 28.06.2021.
European Network for Rural Development (2019), Innowacje w ramach podejścia LEADR, https://www.enrd.ec.europa.eu/leader-clld/leader-innovation_pl, 28.06.2021.
European Parliament (2019), On the EU 2015 Report on Policy Coherence for Development, http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A8-2016-0165+0+DOC+XML+V0//EN, 28.06.2021.
European Union (2019), Council Conclusions on Policy Coherence for Development (PCD), 2015 EU Report, https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2015/10/26/fac-conclusions-pcd-2015-report/, 28.06.2021.
Falkowski K. (2015), Pomoc rozwojowa UE dla krajów Partnerstwa Wschodniego i Azji Środkowej w latach 2005–2013, „Unia Europejska”, nr 4 (233).
FSDR/DEVINVEST (2016), Selected definitions and characteristics of ‘fragile states’ by key international actors, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/documents/terminology/wcms_504528.pdf, 28.06.2021.
Fundacja Solidarności Międzynarodowej (2018a), Retrospektywa, materiały wewnętrzne Centrum, niepublikowane.
Fundacja Solidarności Międzynarodowej (2018b), Materiał promocyjny, źródło niepublikowane.
Główny Urząd Statystyczny (2021a), Oficjalna pomoc rozwojowa ogółem, https://sdg.gov.pl/statistics_nat/17-1-a/, 28.06.2021.
Główny Urząd Statystyczny (2021b), Oficjalna pomoc rozwojowa w relacji do dochodu narodowego brutto, https://sdg.gov.pl/statistics_nat/17-2-a/, 28.06.2021.
Główny Urząd Statystyczny (2021c), Oficjalna pomoc rozwojowa (ODA) w relacji do dochodów budżetu państwa, https://sdg.gov.pl/statistics_glob/17-3-1/, 28.06.2021.
Goworko-Składanek B. (2015), Wybrane aspekty współpracy polsko-mołdawskiej w latach 2010–2014, 28.06.2021, https://www.researchgate.net/publication/307868360_Wybrane_aspekty_wspolpracy_polsko-moldawskiej_w_latach_2010-2014, 28.06.2021.
Grupa Zagranica (2007), Polska pomoc rozwojowa. Niezależne badanie przeprowadzone przez organizacje pozarządowe, http://globalnepoludnie.pl/IMG/pdf/raport-polska-pomoc-rozwojowa.pdf, 3.03.2022.
Grupa Zagranica (2009), Polska pomoc zagraniczna 2008, Totaldruk.pl, Warszawa.
Grupa Zagranica (2010), Polska współpraca rozwojowa – raport 2009, http://globalnepoludnie.pl/IMG/pdf/Polska_pomoc_zagraniczna_2009.pdf, 28.06.2021.
Grupa Zagranica (2011), Polska współpraca rozwojowa – raport 2010, https://issuu.com/globalne/docs/raport_polska_wspolpraca_rozwojowa_2010, 28.06.2021.
Grupa Zagranica (2012), Polska współpraca rozwojowa – raport 2011, http://zagranica.org.pl/publikacje/monitoring-wspolpracy-rozwojowej/polska-wspolpraca-rozwojowa-raport-2011, 28.06.2021.
https://fragilestatesindex.org/
Kołdziejczyk K. (2017), Zasadnicze atrybuty polityki rozwojowej Unii Europejskiej, „Stosunki Międzynarodowe – International Relations”, nr 4 (t. 53).
Kugiel P. (2018), Polska pomaga – zmiana i kontynuacja w polskiej współpracy rozwojowej od odzyskania niepodległości do współczesności, „Sprawy Międzynarodowe”, nr 3.
Kunert-Mielcarz R. (2013), Rozwój stosunków Mołdawii z Unią Europejską, „Wrocławskie Studia Politologiczne”, nr 14.
Mazur G. (2015), Od beneficjenta do dawcy pomocy – nowe kraje członkowskie Unii Europejskiej w polityce współpracy na rzecz rozwoju, w: red. E. Małuszyńska, I. Musiałkowska, G. Mazur, Unia Europejska 10 lat po największym rozszerzeniu. Perspektywa nowych państw członkowskich, Poznań.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2013), Polska Pomoc Rozwojowa – Raport roczny 2012, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/raport-roczny-2012, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2014), Polska Pomoc Rozwojowa – Raport roczny 2013, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/raport-roczny-2013, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2015), Polska Pomoc Rozwojowa – Raport roczny 2014, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/raport-roczny-2014, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2016), Polska Pomoc Rozwojowa – Raport roczny 2015, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/raporty-roczne, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2017), Polska Pomoc Rozwojowa – Raport roczny 2016, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/raporty-roczne, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2018), Polska Pomoc Rozwojowa – Raport roczny 2017, https://issuu.com/msz.gov.pl/docs/polska_wsp__praca_rozwojowa_raport_, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2019), Polska Pomoc Rozwojowa – Raport roczny 2018, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/raport-roczny-2018, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2019a), Wieloletni Program Współpracy Rozwojowej 2012–2015. Solidarność. Demokracja. Rozwój, https://www.polskapomoc.gov.pl/files/inne%20dokumenty%20PDF/Pomoc%20zagraniczna%202011/PWieloletni.pdf, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2019b), Ewaluacja polskiej współpracy rozwojowej: Wieloletni program współpracy rozwojowej na lata 2016–2020, w połowie okresu realizacji. Raport końcowy, http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:GGp34DZieiYJ:polskapomoc.gov.pl/download/files/Ewaluacja/Raport_z_Ewaluacji_PL_2018.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2020), Ewaluacja polskiej współpracy rozwojowej: Wieloletni program współpracy rozwojowej na lata 2016–2020, w połowie okresu realizacji. Raport końcowy, http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:GGp34DZieiYJ:polskapomoc.gov.pl/download/files/Ewaluacja/Raport_z_Ewaluacji_PL_2018.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2021), Wieloletni Program Współpracy Rozwojowej 2021–2030 – Solidarność dla Rozwoju, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/wieloletni-program-wspolpracy-rozwojowej-na-lata-20212030-solidarnosc-dla-rozwoju, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2021a), Polska Pomoc Rozwojowa – Raport roczny 2015, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/raport-roczny-2015, 28.06.2021.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (2021b), Polska współpraca rozwojowa w państwach Partnerstwa Wschodniego, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/pwr-PW-2019, 28.06.2021.
Mormul J. (2013), Czołowe instytucje międzynarodowe zajmujące się dysfunkcyjnością państw, w: Państwa dysfunkcyjne i ich destabilizujący wpływ na stosunki międzynarodowe, red. R. Kłosowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
OECD – DAC List of ODA Recipients Effective for reporting on 2022 and 2023 flows (2022b), https://www.oecd.org/dac/financing-sustainable-development/development-finance-standards/DAC-List-of-ODA-Recipients-for-reporting-2022-23-flows.pdf, 1.03.2022.
OECD – General Secretariat Organisation for Economic Co-operation and Developmen (2019), The Framework for Policy Coherence for Sustainable Development, http://www.oecd.org/gov/pcsd/Framework_Generic%20Module_PCD(2016)1.pdf, 28.06.2021.
OECD (2017), OECD Development Co-operation Peer Reviews: Poland 2017, OECD Publishing, Paris, http://dx.doi.org/10.1787/9789.
OECD (2022a), https://www.oecd-ilibrary.org/search?value1=ODA&option1=quicksearch&facetOptions=51&facetNames=pub_igoId_facet&operator51=AND&option51=pub_igoId_facet&value51=%27igo%2Foecd%27&publisherId=%2Fcontent%2Figo%2Foecd&searchType=quick, 7.02.2022.
Opršal Z., Harmáček J., Vítová P., Syrovátka M., Jarecka-Stępień K. (2020), Polish and Czech foreign aid: a ‘mélange’ of geopolitical and developmental objectives, „Journal of International Relations and Development”, 0123456789, https://doi.org/10.1057/s41268-020-00192-x.
Parlament Europejski (2021), Sprawozdanie w sprawie wdrożenia układu o stowarzyszeniu UE z Mołdawią, https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-9-2020-0166_PL.html, 28.06.2021.
Paterek A. (2018), Rola pomocy rozwojowej w procesie stabilizacji i odbudowy obszarów pokonfliktowych, „Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka”, nr 3.
Patrick S. (2001), Weak Links. Fragile States, Global Threats, and International Security, Scholarship Online, Oxford.
PCPM – Polskie Centrum Współpracy Międzynarodowej (2020), https://www.pcpm.org.pl/, 28.06.2021.
Petrova T. (2014), From Solidarity to Geopolitics. Support for Democracy among Postcommunist States, Cambridge University Press.
Pospieszna P. (2016), Pomoc demokratyzacyjna polskich organizacji pozarządowych skierowana do Białorusi i Ukrainy: przesłanki oraz różne formy wsparcia, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, nr 3.
Pospieszna P. (2019), Democracy Assistance Bypassing Governments in Recipient Countries, Routledge.
Pospieszna P., Galus A. (2020), Promoting active youth: evidence from Polish NGO’s civic education programme in Eastern Europe, „Journal of International Relations and Development”, nr 23(1), s. 210–236, https://doi.org/10.1057/s41268-018-0134-4.
Rüttinger L., Smith D., Stang G., Tänzler D., Vivekananda J. (2015), An independent report commissioned by the G7 members (Chapter: The New Deal for Engagement in Fragile States and the g7+), Woodrow Wilson International Center for Scholars, European Union Institute for Security Studies.
Sikora-Gaca M. (2019), Wsparcie makrofinansowe Unii Europejskiej dla Republiki Mołdawii w latach 2007–2017 – analiza zakresu przyznanych dotacji i wybranych projektów, w: O relacjach polsko-rumuńskich na przestrzeni wieków w Stulecie Odzyskania Niepodległości Polski i Wielkiego Zjednoczenia Rumunii, red. E. Wieruszewska-Calistru, M. Muteanu, Związek Polaków w Rumunii, Suceava.
Sikora-Gaca M. (2021), Agriculture and Rural Development as a Main Objective of Polish Cooperation and Development Aid for the Republic of Moldova, „Historia i Polityka”, nr 38 (45).
Smogala M. (2014), Wschodzący donatorzy w globalnym systemie pomocy rozwojowej, Warszawa.
Szynol M. (2020), Polska współpraca rozwojowa w drugiej dekadzie XXI wieku: szanse i wyzwania, w: Wokół teoretycznych i praktycznych aspektów stosunków międzynarodowych: Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Mieczysławowi Stolarczykowi, red. T. Kubin, J. Łapaj-Kucharska, T. Okrasa, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Ścigaj P. (2013), Problemy definicyjne w badaniach nad państwami upadłymi, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:RtD-d5V5cCwJ:https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/3421/scigaj_problemy_metodologiczne_w_badaniu_2013.odt%3Fsequence%3D2%26isAllowed%3Dy+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-b-d, 28.06.2021.
The Government of the Republic of Moldova (2021), National Development Strategy „Moldova 2020”: SEVEN solutions for economic growth and poverty reduction, https://cancelaria.gov.md/en/apc/national-development-strategy-moldova-2020-seven-solutions-economic-growth-and-poverty-reduction, 28.06.2021.
Totleben B. (2015), Sytuacja makroekonomiczna państw upadłych i trwałych – analiza porównawcza, „Współczesne problemy ekonomiczne”, nr 11.
Trzciński K. (2015), Czym jest stabilność polityczna?, „Przegląd Politologiczny”, nr 2.
UNM – United Nations Moldova (2021), Adaptation of the Agenda 2030 to the context of the Republic of Moldova, https://moldova.un.org/en/23601-adaptation-agenda-2030-context-republic-moldova, 28.06.2021.
USAID (2022), https://www.usaid.gov/, 1.03.2022.
Ustawa z dnia 16 września 2011 roku o współpracy rozwojowej, 2021, http://orka.sejm.gov.pl/opinie6.nsf/nazwa/4469_u/$file/4469_u.pdf, 28.06.2021.
Współpraca rozwojowa (2022), https://www.gov.pl/web/polskapomoc/wspolpraca-rozwojowa2, 28.02.2022.
Zalas-Kamińska K. (2019), Poles in Aid, Księgarnia Akademicka.