Słowa kluczowe
demokracja w miastach
indeks demokracji
projekt Varieties of Democracy
Jak cytować
Abstrakt
Jak mierzyć demokrację? Jak ocenić, czy jeden ustrój demokratyczny jest bardziej demokratyczny od innego i na jakiej podstawie to stwierdzić? Pomiary jakości demokracji na poziomie państw istnieją już od 1946 roku, a na ich podstawie powstawały indeksy demokracji jak np. Freedom House, Polity IV, czy też Varieties of Democracy. Poza poziomem państw jest zdecydowanie mniej narzędzi tego typu, a istniejące – jak np. Local Autonomy Index – nie dotyczą bezpośrednio miast. Poniższy artykuł stawia tezę, że indeks demokracji na poziomie lokalnym jest potrzebny dla rzetelnej analizy jakości demokracji w polskich gminach i miastach. Przeanalizowano w nim dotychczasowe doświadczenia w mierzeniu jakości demokracji na poziomie miast, kierując się podejściem w duchu instytucjonalnym. Następnie omówiono przykłady lokalnych indeksów demokratycznych np. The Civic Index z USA, i najnowszą propozycję indeksu demokratycznego dla miast portugalskich. W zakończeniu zaproponowano zarys metodyki do mierzenia demokracji na poziomie miast w Polsce.
Bibliografia
Araujo J. F. F. E. de, Tejedo-Romero F. (2016), Local government transparency index: determinants of municipalities’ rankings, “International Journal of Public Sector Management”, 29(4), s. 327–347, https://doi.org/10.1108/IJPSM-11-2015-0199.
Barber B. (2013), Gdyby burmistrzowie rządzili światem, Dysfunkcyjne kraje, rozkwitające miasta, Wydawnictwo Muza, Warszawa.
Bookchin M. (1991), Wolnościowy municypalizm Ogólny zarys, 2–12.
da Cruz N. F., Marques R. (2019), An Application of a Multicriteria Model to Assess the Quality of Local Governance, „Urban Affairs Review” 55 (4), s. 1218–1239.
de Sousa L, da Cruz N. (2021), The quality of local democracy: an instiutional analysis, „Local Government Studies”, https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03003930.2021.1882428?journalCode=flgs20.
Coppedge M., Gerring J., Glynn A., Knutsen C. H., Lindberg S., Pemstein D., Seim B., Skaaning S., Teorell J. (2020), Varieties of Democracy: Measuring Two Centuries of Political Change, Cambridge University Press, Cambridge.
Dworakowska-Raj M. (2020), Które podatki zasilają budżet samorządu terytorialnego?, 27.04.2020, „Gazeta SGH”, https://gazeta.sgh.waw.pl/po-prostu-ekonomia/ktore-podatki-zasilaja-budzet-samorzadu-terytorialnego, 28.06.2021.
Fukuyama F. (2013), Commentary: What Is Governance?, „Governance” 26 (3).
Gałązka D. (2018), „Miasto nastawione na dialog”. Gdańsk liderem w rankingu miast obywatelskich, 30.08.2018, „Gazeta Wyborcza”, (wyborcza.pl) (20.06.2021).
Gendźwiłł A. (2020), Wybory lokalne w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Gerring J., Wig T., Tollefsen A. F., Apfeld B. (2018), Harbors and Democracy, www.v-dem.net.
Henderson L. J. (2003), The civic index: theory, practice and learning across american cities, „Administrative Theory & Praxis”, 25(3), s. 371–392, https://doi.org/10.1002/9781118568446.eurs0179.
Ivanyna M., Shah A. (2014), How close is your government to its people? Worldwide indicators on localization and decentralization, „Economics”, 8(1), s. 1–41, https://doi.org/10.5018/economics-ejournal.ja.2014-3.
Kantyka Z. (2012), Miasto Demokratyczne – cztery przykłady z historii amerykańskich badań społecznych, w: Oblicza demokracji lokalnej. Wyzwania dla rozwoju miast, red. M. Obrębska, Wydawnictwo Remar, Sosnowiec.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483.
McGrath M., Rubio-Cortés G. (2012), The new Civic Index, „National Civic Review”, 101.10.1002/ncr.21072.
Miasta Obywatelskie – Raport Europolis (2018), Polska Fundacja im. Roberta Schumana 20145574 (politykainsight.pl).
Miasta Przyjazne Ludziom. Gdańsk na czele prestiżowego rankingu Forbesa, 3 lipca 2020, https://www.gdansk.pl/wiadomosci/forbes-ranking-miasta-przyjazne-ludziom-gdansk-na-czele,a,174791, 20.06.2021.
Modrzejewski A. (2011), Metodologiczne i filozoficzne podstawy politologii. Zarys wykładu, Gdańsk–Elbąg.
Munck G. Verkuilen J. (2002), Conceptualizing and Measuring Democracy: Evaluating Alternative Indices, „Comparative Political Studies” 35 (1).
Ladner A., Keuffer N., Baldersheim H. (2015), Local Autonomy Index for European countries (1990–2014), Release 1.0, European Commission, Brussels.
Ladner A., Keuffer N. (2021), Creating an index of local autonomy–theoretical, conceptual, and empirical issues, „Regional and Federal Studies”, 31(2), s. 209–234, https://doi.org/10.1080/13597566.2018.1464443.
Łapniewska Z. (2019), Institutional Analysis Model for Examining Direct Democracy Phenomena: a Case Study of Participatory Budgeting, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, 2(341), s. 81–97, https://doi.org/10.18778/0208-6018.341.06.
Malužinas M. (2021), Wskaźniki jakości demokracji w regionach Europy w latach 2016–2020. W kierunku erozji demokracji w państwach Europy Środkowej i Wschodniej?, „Przegląd Politologiczny”, nr 2.
National Civic League (2019), Civic Index 4th edition 2019.
Legacy of Leadership. Innovation for the Future, National Civic League.
History, National Civic League 5.11.2021.
Participatory Democracy Index for Cities (2021), World Forum for Democracy Participatory Democracy Index for Cities – All World Forum for Democracy News (coe.int).
Pereira G. C. K. M. K. (2017), The Local Democracy Index, Atuação, Instituto, s. 1–24.
Psujek G. (2021), Jubileusz w cieniu wyzwań, 8.11.2021, „Rzeczpospolita”, rp.pl, 18.12.2021.
The Civic Index, https://www.nationalcivicleague.org/resources/civicindex/.
Uchwała nr LI/1431/10 Rady Miasta Gdańska z dnia 26 sierpnia 2010 r.
Uchwała nr 108.VIII.2019 Rady Miasta Częstochowy z dnia 14 marca 2019 r.
Uchwała nr XLVI/441/13 Rady Miejskiej Wałbrzycha z dnia 28 marca 2013 r.
Uchwała nr LXXX/1202/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 9 listopada 2010 r.
Wojewoda będzie miał władzę nad WFOŚiGW, 28.09.2017, „Rzeczpospolita”, https://www.rp.pl/ustroj-i-kompetencje/art10192921-wojewoda-bedzie-mial-wladze-nad-wfosigw, 13.12.2021.