Słowa kluczowe
ideologiczny wymiar programów kosmicznych
stosunek człowieka wobec kosmosu
kosmiczny utopizm
Jak cytować
Abstrakt
Dorobek rosyjskich kosmistów dostarcza wielu specyficznych narracji dotyczących relacji człowieka z kosmosem. Współcześnie w Rosji można zaobserwować wzrastające zainteresowanie wspomnianą spuścizną. Zjawisko to wiąże się m.in. z nadzieją na odniesienie korzyści motywacyjnych, które zdają się osiągalne poprzez popularyzację mitów wspieranych przez rosyjskich kosmistów. Ich utopijny idealizm bywa wykorzystywany jako podbudowa przekonania o unikatowym charakterze rosyjskiego stosunku względem wszechświata. Niekiedy zaobserwować można także sugestie, iż rosyjski kosmizm stanowi odmianę myślenia normatywnego, które Rosja winna promować jako podstawę eksploracji przestrzeni kosmicznej. Postulaty rosyjskich kosmistów zawierają bardzo silny ładunek emocjonalny, a także specyficzny posmak myślenia imperialnego. W rezultacie w określonych warunkach mogą odgrywać rolę chwytliwych uzasadnień neoimperialnych projektów ideologicznych. Właściwość ta niepokoi w szczególności w kontekście inwazji Federacji Rosyjskiej w Ukrainie.
Bibliografia
Andrews J. T., Siddiqi A. A. (red.) (2011), Into the Cosmos: Space Exploration and Soviet Culture, Pittsburgh.
Bierdiajew M. (2002), Autobiografia filozoficzna, Kęty.
Bierdiajew M. (1999), Rosyjska idea, Warszawa.
Bierdiajew M. (2001), Sens twórczości, Kęty.
Dick S. J. (2007), Societal Impact of Spaceflight, Washington DC.
Gerovitch S. (2015), Soviet Space Mythologies: Public Images, Private Memories, and the Making of a Cultural Identity, Pittsburgh.
Gumilow L. (2009), Od Rusi do Rosji, Warszawa.
Gumilow L. (2004), Śladami cywilizacji Wielkiego Stepu, Warszawa.
Immortality for All! | Hito Steyerl & Anton Vidokle, https://www.youtube.com/watch?v=b5nlxkbrnP8.
Madej-Cetnarowska M. (2013), Myśl Nikołaja Fiodorowa w literaturze dziewiętnastego i dwudziestego wieku, Nowy Sącz.
Maurer E., Richers J., Rüthers M., Scheide C. (red.) (2011), Soviet Space Culture. Cosmic Enthusiasm in Socialist Societies, New York.
Milczarek M. (2013), Z martwych was wskrzesimy. Filozofia Nikołaja Fiodorowa, Kraków.
Przebinda G. (2003), Władimir Sołowjow i Nikołaj Fiodorow. Dwie koncepcje apokaliptyczne, w: idem, Między Moskwą a Rzymem, Kraków, s. 113–126.
Rogatchevski A. (2011), Space Exploration in Russian and Western Popular Culture. Wishful Thinking, Conspiracy Theories and Other Related Issues, w: Soviet Space Culture. Cosmic Enthusiasm in Socialist Societies, red. E. Maurer, J. Richers, M. Rüthers, C. Scheide, New York, s. 251–265.
Walicki A. (2005), Zarys myśli rosyjskiej. Od Oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków.
Аксенов Г. П. (2000), Причина Времени, Moskwa.
Алексеева В. И. (2001), Философия бессмертия К. Э. Циолковского: истоки системы и возможности анализа, „Общественные науки и современность” nr 3.
В.И. Вернадский: pro et contra: Антология литературы о В.И. Вернадском за сто лет (1898–1998), Sank Patersburg 2000.
Вернадский B. И., Автотрофность человечества, http://vernadsky.lib.ru/e-texts/archive/Vernad-sky_V.I.__Avtotrofnost_Chelovechestva.html.
Выступление Владимира Путина на концерте по случаю Дня космонавтики, http://kremlin.ru/events/president/news/51712.
Гачевa А. Г. (2015a), Русский космизм: образ мира, человека, истории. Часть 1, https://www.youtube.com/watch?v=AMq1R1vexiw.
Гачевa А. Г. (2015b), Русский космизм: образ мира, человека, истории. Часть 2, https://www.youtube.com/watch?v=ua0vLGvAipE.
Гачевa А. Г. (2017), Лекция Анастасии Гачевой «Мир будущего: версия русского космизма», https://www.youtube.com/watch?v=xCmWowsFQ_U.
Гачевa А. Г. (red.), Бронниковa Е. В., Кожевниковa А. Д., Макаров В. Г., Фомин Д. В. (współpr.) (2008), Н. Ф. Федоров: pro et contra: Книга вторая, Sankt Petersburg.
Гачевa А. Г. (red.), Евстигнеевa А. Л. (współpr.) (2004), Н. Ф. Федоров: pro et contra: Книга первая, Sankt Petersburg.
Гачева А. Г. (2016), Русский космизм в идеях и лицах, Moskwa.
Гуторов В. А. (2015), О некоторых аспектах формирования политико-философского дискурса в современной России, w: Структурные трансформации и развитие отечественных школ политологии, red. О. В. Гаман-Голутвина, Moskwa.
Козырев A. (2015), Русский космизм, https://www.youtube.com/watch?v=-55xfzp_REU.
Муравьёв В. Н. (1924), Овладение временем как основная задача организации труда, Moskwa.
Пивоваров Ю. C., Соловьев A. И (2015), Введение. Политическая мысль и политическая наука в России: Сложные переплетения, противоречивые традиции, прогноз будущего, w: История российской политической науки, red. Ю. Пивоваров, A. Соловьев, Moskwa.
Семеновa C. Г. (2004), Философ будущего века: Николай Федоров, Moskwa.
Семеновa C. Г., Гачевa А. Г. (red.) (1993), Русский космизм. Антология философской мысли, Moskwa.
Семенова C. Г., Гачева А. Г. (2004), Философ будущего века (личность, учение, судьба идей), w: Н. Ф. Федоров: pro et contra: Книга первая, red. А. Г. Гачевa, А. Л. Евстигнеевa (współpr.), Sankt Petersburg.
Сетницкий Н. А. (2016), Эксплуатация, http://az.lib.ru/s/setnickij_n_a/text_1928_ekspluatazia.shtml.
Федоров Н. Ф. (1995a), Cобрание сочинений в четырех томах, t. I.
Федоров Н. Ф. (1995b), Cобрание сочинений в четырех томах, t. II.
Федоров Н. Ф. (1997), Cобрание сочинений в четырех томах, t. III, Moskwa.
Федоров Н. Ф. (1999), Cобрание сочинений в четырех томах, t. IV, Moskwa.
Федоров Н. Ф. (2000), Cобрание сочинений в четырех томах. Дополнения. Комментарии к Т. IV, Moskwa.
Циолковский К. Э (2013a), Будущее Земли, http://tsiolkovsky.org/wp-content/uploads/2016/02/Budushhee-Zemli.pdf.
Циолковский К. Э. (2013b), Исследование мировых пространств реактивными приборами, http://tsiolkovsky.org/ru/nauchnoe-nasledie/.
Циолковский К. Э. (2004), Космическая философия, Moskwa.
Циолковский К. Э. (2004), Космическая философия, http://tsiolkovsky.org/ru/o-proekte/.
Циолковский К. Э. (1989), Промышленное освоение космоса, Мoskwa.
Чижевский A. Л. (1924), Физические факторы исторического процесса, Kaługa.