Słowa kluczowe
terroryzm kulturowy
reżim talibów
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu było przeprowadzenie pogłębionej refleksji nad stosunkiem afgańskich talibów do kwestii dziedzictwa kulturowego i dóbr kultury. Wiele wydarzeń, przede wszystkim spektakularne zniszczenie posągów Buddy w Dolinie Bamiyan, w 2001 r., doczekało się stereotypowych interpretacji opartych przede wszystkim na argumentacji religijnej. Autor starał się ukazać bardziej złożoną genezę aktu kulturowego barbarzyństwa, jakim niewątpliwie była destrukcja zabytków z Bamiyan. Motywacja wynikająca z fundamentalistycznej interpretacji Islamu, jest bowiem tylko jednym z czynników, które doprowadziły do zniszczenia posagów. Należy uwzględnić również perspektywę polityczną, etniczną, kwestie polityki pamięci i wiele innych. Na ile był to akt destrukcji i to, co nastąpiło w okresie następnego ćwierćwiecza jedynie przejawem barbarzyńskiego fanatyzmu, na ile zaś zawierał w sobie element pragmatyzmu? Autor stara się przybliżyć do odpowiedzi na te nieoczywiste pytania.
Bibliografia
Ashebaby F. (2020), Cultural Heritage Protection in Islamic Tradition, „International Journal of Cultural Property”, vol. 27, 3, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.1017/S0940739120000259
Bieczyński M. (2018), Destrukcja dzieł sztuki a prawo w ujęciu historycznym, „Studia Politologiczne”, vol. 50.
Bobin F. (2015), Disputes damage hopes of rebuilding Afghanistan’s Bamiyan Buddhas, https://www.theguardian.com/world/2015/jan/10/rebuild-bamiyan-buddhas-taliban-afghanistan, 1.03.2024.
Boggs E. (2016), Unesco takes on the taliban. The Fight to Save the Buddhas at Bamiyan, https://vtuhr.org/articles/10.21061/vtuhr.v5i1.39, 1.03.2024. DOI: https://doi.org/10.21061/vtuhr.v5i1.39
Centlivres P. (2012), The Death of the Buddhas of Bamiyan, https://www.mei.edu/publications/death-buddhas-bamiyan#edn2, 1.03.2024.
Cnn.com. (2002), Karzai pledges to rebuild Afghan Buddhas, https://edition.cnn.com/2002/WORLD/asiapcf/central/04/09/gen.karzai.bamiyan/index.html, 5.03.2024.
Crossette B. (2001), Taliban Explains Buddha Demolition, https://www.nytimes.com/2001/03/19/world/taliban-explains-buddha-demolition.html, 1.03.2024.
Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley (2003), UNESCO, https://whc.unesco.org/uploads/nominations/208rev.pdf, 1.03.2024.
Destruction of Giant Buddhas Confirmed (2001), https://www.beliefnet.com/faiths/buddhism/2001/03/destruction-of-giant-buddhas-confirmed.aspx, 1.03.2024.
Franzioni F., Lenzerini F. (2003), The Destruction of the Buddhas of Bamiyan and International Law, w: „European Journal of International Law”, vol. 14, nr 4. DOI: https://doi.org/10.1093/ejil/14.4.619
Harding L. (2001), How the Buddha got his wounds?, http://www.guardian.co.uk/Archive/Article/0%2C4273%2C4145138%2C00.html, 1.03.2024.
Huntington S. (1996), Zderzenie cywilizacji, Muza, Warszawa.
Japan offered to hide Bamiyan statues, but Taliban asked Japan to convert to Islam instead (2010), https://japantoday.com/category/national/japan-offered-to-hide-bamiyan-statues-but-taliban-asked-japan-to-convert-to-islam-instead, 1.03.2024.
Joselow G., Elbaum R. (2021), The Taliban destroyed Afghanistan’s ancient Buddha statues. Now they’re welcoming tourists, https://www.nbcnews.com/news/world/taliban-destroyed-afghanistans-ancient-buddhas-now-welcoming-tourists-rcna6307, 1.03.2024.
Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisana podczas Konferencji ONZ w Hadze 14 maja 1954, https://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Haga.pdf, 1.03.2024.
Malinowski K. (1977), Międzynarodowy charakter ochrony zabytków, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, 6/77, Toruń.
Milligan A. (2008), Targeting CulturalProperty: The Role of International Law, „Journal of Public and International Affairs”, 19, Princeton.
Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci (2014), Scholar, Warszawa.
Mosse G. (1972), Kryzys ideologii niemieckiej, Czytelnik, Warszawa.
Nabi A. (2022), Crossroad of Culture: A Contested Space of Culture and Cultural Terrorism – Bamiyan, Afghanistan, „International Journal of Arts and Social Science”, vol. 5/11,
O’Donnell L. (2022), The Taliban Take Aim at Buddhist Heritage, https://foreignpolicy.com/2022/06/07/taliban-target-buddhist-heritage-afghanistan/, 1.03.2024.
Ochrona dóbr kultury w sytuacjach kryzysowych i konfliktach zbrojnych. Wybór źródeł międzynarodowych (2022), red. K. Góralczyk, M. Lemiesz, Akademia Marynarki Wojennej, Gdynia.
Power M. (2004), Destruction and Rebuilding the Bamiyan Buddhas, https://slate.com/news-and-politics/2004/07/dispatch-from-afghanistan-rebuilding-the-bamiyan-buddhas.html, 1.03.2024.
Rediff Interview/Mullah Omar (2004), We are hunting Americans down like pigs, https://www.rediff.com/news/2004/apr/12inter.htm, 1.03.2024.
Rozmus D. (2015), Ortodoksyjne prawo religijne a ochrona światowego dziedzictwa kulturowego – zarys zagadnień, „Roczniki Administracji i Prawa”, nr 1, Warszawa.
Safeguarding the Cultural Heritage of Afghanistan (2015), UNESCO, Paris.
Sałaciński K. (2015), Dziedzictwo kultury w konfliktach zbrojnych – prawo, praktyka, nowe wyzwania, w: Ochrona dziedzictwa kultury w konfliktach zbrojnych w świetle prawa międzynarodowego i krajowego, red. E. Mikos Skuza, K. Sałaciński, Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa.
Semple M. (2011), Why the Buddhas of Bamian were destroyed, https://www.afghanistan-analysts.org/en/reports/context-culture/guest-blog-why-the-buddhas-of-bamian-were-destroyed/, 1.03.2024.
Stein G. J. (2015), The War-Ravaged Cultural Heritage of Afghanistan, „Near Eastern Archeology”, vol. 78/3. DOI: https://doi.org/10.5615/neareastarch.78.3.0187
Szmygin B. (2018), Światowe Dziedzictwo Kultury UNESCO – charakterystyka, metodologia, zarządzanie, Politechnika Lubelska, Warszawa–Lublin.
Whose Culture? The Curation and Management of World Heritage, https://projects.iq.harvard.edu/whoseculture/bamiyan-buddhas, 1.03.2024.
World appeals to Taleban to stop destroying statues (2001), http://archives.cnn.com/2001/WORLD/asiapcf/central/03/03/afghan.buddhas.03/index.html, 1.03.2024.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Paweł Stachowiak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.