Słowa kluczowe
kryzys humanitarny
prawa człowieka
humanitaryzm
społeczność międzynarodowa
Taliban
NATO
USA
ONZ
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza kryzysu humanitarnego w Afganistanie. Do jego powstania przyczyniły się przede wszystkim: wycofanie wojsk amerykańskich i wojsk NATO w 2021 roku oraz przejęcie władzy przez talibów. Dramatyczną sytuację pogłębiały dodatkowo katastrofy naturalne i wzrost znaczenia grup zbrojnych i dżihadystycznych (ośmielonych sukcesem talibów). Szczególnej analizie poddane zostały fundamentalne prawa człowieka, które są regularnie naruszane, a pogłębiający się kryzys sprawia, że sytuacja milionów mieszkańców Afganistanu z dnia na dzień staje się coraz gorsza.
Bibliografia
Amnesty International (2021), Afghanistan, https://www.amnesty.org/en/location/asia-and-the-pacific/south-asia/afghanistan/, 5.01.2022.
Dobrowolska-Polak J. (2013), Pomoc humanitarna, Instytut Zachodni, Poznań.
En Afghanistan, une femme ne pourra voyager seule au-delà de 72 km, France24, 26.12.2021, https://www.france24.com/fr/asie-pacifique/20211226-en-afghanistan-une-femme-ne-pourra-voyager-seule-au-del%C3%A0-de-72-km, 20.01.2022.
G20 leaders pledge to avert Afghanistan humanitarian crisis, Geneva Solutions, 13.10.2021, https://genevasolutions.news/peace-humanitarian/g20-leaders-pledge-to-avert-afghanistan-humanitarian-crisis, 21.01.2022.
G20 w sprawie Afganistanu: Nadzwyczaj ciężki kryzys humanitarny, „Dziennik Gazeta Prawna”, 12.10.2021, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8270009,g20-afganistan-ciezki-kryzys-humanitarny-talibowie.html, 21.01.2022.
Galicki Z. (2016), Związki międzynarodowego prawa humanitarnego z międzynarodowymi standardami ochrony praw człowieka w sytuacji konfliktu zbrojnego, w: Pomoc humanitarna w świetle prawa i praktyki, red. P. Grzebyk, E. Mikos-Skuza, Warszawa.
Global Trends Forced Displacament in 2020, UNHCR, 18.06.2021, https://www.unhcr.org/pl/wp-content/uploads/sites/22/2021/06/2020-global-trends.pdf, 20.01.2022.
Grzebyk P., Mikos-Skuza E. (red.) (2016), Pomoc humanitarna w świetle prawa i praktyki, Warszawa.
Harsh winter fuels ongoing humanitarian crisis in Afghanistan, UN News, 4.02.2022, https://news.un.org/en/story/2022/01/1109122, 20.01.2022.
Human Rights Watch (2022), World Report 2022: Afghanistan, https://www.hrw.org/world-report/2022/country-chapters/afghanistan, 5.01.2022.
Humanitarian crisis threatens basic human rights, United Nations, 14 grudnia 2021, https://news.un.org/en/story/2021/12/1107902, 13.01.2022.
Kälin W. (2012), The human rights dimension of natural or human-made disasters, “German Yearbook of International Law”, vol. 55.
Konwencja dotycząca statusu uchodźców, podpisana w Genewie dnia 28 lipca 1951 r., oraz protokół do tej konwencji z 1967 r.
Konwencja o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych, podpisana w Hadze dnia 18 października 1907 r.
Konwencja w sprawie okrętów szpitalnych, podpisana w Hadze dnia 21 grudnia 1904 r.
Konwencje o ochronie ofiar wojny, podpisane w Genewie dnia 12 sierpnia 1949 roku.
Kryzys w Afganistanie się pogłębia. Talibowie rozszerzają program „Jedzenie za pracę”, Forsal.Pl, 13.01.2022, https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/8331903,talibowie-afganistan-program-jedzenie-za-prace-kryzys-onz-pomoc.html, 21.01.2022.
Meron T. (2008), Wykład pamięci Marka Nowickiego, Prawa człowieka wkraczają na nowe terytoria: dochodzenie odpowiedzialności za naruszenia praw człowieka przed Międzynarodowymi Trybunałami Karnymi, wykład wygłoszony 29 listopada 2008 r. na Uniwersytecie Warszawskim, tłum. J. Kondratiewa-Bryzik.
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych, Nowy Jork, 16 grudnia 1966 r.
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 16 grudnia 1966 r.
Pomieciński A. (2012), E-humanitaryzm: pomaganie przez klikanie, „Kultura Popularna”, nr 3(33).
Pomoc rozwojowa, Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej, https://pcpm.org.pl/bezposrednie-wsparcie-operacji-humanitarnych, 3.01.2022.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z dnia 10 grudnia 1948 r. podpisana w Paryżu.
Refugees and Asylum Seekers in Turkey, UNHCR, https://data2.unhcr.org/en/documents/details/88664, 19.01.2022.
Ruchała S. (2006), Współczesne filozoficzne spory o ugruntowanie praw człowieka, rozprawa doktorska, Katowice.
Trzecia generacja praw człowieka, UNIC Warsaw, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, http://www.unic.un.org.pl/prawa-czlowieka/trzecia-generacja-praw-czlowieka/3205, 7.01.2021.
Wolska A. (2021), Afganistan: UE, USA oraz 20 krajów domagają się, by talibowie przestali zabijać urzędników i żołnierzy obalonego rządu, Euractiv.pl, 6.12.2021, https://www.euractiv.pl/section/polityka-zagraniczna-ue/news/afganistan-ue-usa-oraz-20-krajow-domagaja-sie-by-talibowie-przestali-zabijac-urzednikow-i-zolnierzy-obalonego-rzadu/, 19.01.2022.
Wolska A. (2022), ONZ chce zebrać na rzecz pomocy dla Afganistanu 5 mld dolarów, aby „uniknąć humanitarnej katastrofy”, Euractiv.pl, 11.01.2022, https://www.euractiv.pl/section/bezpieczenstwo-i-obrona/news/onz-chce-zebrac-na-rzeczy-pomocy-dla-afganistanu-5-mld-dolarow-aby-uniknac-humanitarnej-katastrofy/, 21.01.2022.
Wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie, Parlamencie Europejskim i Komisji Europejskiej, (2008/C 25/01), DzUE, C 25/1.
Yam M. (2021), As Afghans try to figure out Taliban’s new rules, burqas are barometer of sorts, Los Angeles Times, 23.08.2021, https://www.latimes.com/world-nation/story/2021-08-23/as-afghans-try-to-figure-out-talibans-new-rules-burqas-serve-as-a-barometer, 7.01.2022.
Yellinek R., The politics and geopolitics of the Afghan refugee crisis, Middle East Institute, https://www.mei.edu/publications/politics-and-geopolitics-afghan-refugee-crisis, 19.01.2022.
Zucchino D., Hassan S. (2022), Two Earthquakes Strike Afghanistan, Killing at Least 27, “New York Times”, 18.01.2022, https://www.nytimes.com/2022/01/18/world/asia/afghanistan-earthquakes.html, 20.01.2022.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Klaudia Gołębiowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.