Słowa kluczowe
Polska
NGOs
fact-checking
rekomendacje
Jak cytować
Abstrakt
W artykule zaprezentowano wyniki badań opinii polskich fact-checkerów na temat wyzwań związanych ze zjawiskiem dezinformacji, ich ocenę polskiej polityki realizowanej w tym obszarze oraz rekomendacje. Dane na ten temat zebrano z wykorzystaniem metody wywiadów pogłębionych. Wśród najważniejszych wyzwań związanych z dezinformacją polscy fact-checkerzy wskazali: kampanię wyborczą w 2023 roku i polaryzację polskiego społeczeństwa, dezinformację dotyczącą UE, rosyjską dezinformację, wojnę w Ukrainie i narracje antyukraińskie, a także rozwój sztucznej inteligencji. Ich ocena polityki Polski w zakresie przeciwdziałania i zwalczania dezinformacji była negatywna. Podkreślano bierność państwa polskiego lub iluzoryczność działań. Respondenci zwrócili uwagę na to, że państwo podchodzi do tego problemu wycinkowo, koncentrując się na konkretnym, wybranym temacie. Dodatkowo zwrócono uwagę na wykorzystywanie dezinformacji w Polsce do celów politycznych. Fact-checkerzy rekomendowali, by polskie władze prowadziły jasną, szybką i skoordynowaną politykę komunikacyjną, odbudowały zaufanie do instytucji publicznych, zwiększyły poziom finansowania działań NGOs oraz zmieniły podejście do edukacji medialnej stanowiącej najlepsze narzędzie walki z dezinformacją.
Bibliografia
Albrycht I. et al. (2021), Europa wobec dezinformacji – budowa odporności systemowej w wybranych krajach, Instytut Kościuszki, Kraków.
Babbie E. (2013), The Practice of Social Research, 13th Edition, Cengage Learning, Wadsworth.
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego (2020), Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP, Warszawa.
Biuro Rzecznika Prasowego MSZ (2019), Działania Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w obszarze przeciwdziałania obcej dezinformacji, in: Zjawisko dezinformacji w dobie rewolucji cyfrowej. Państwo. Społeczeństwo. Polityka. Biznes, NASK Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
Centrum Analiz Propagandy i Dezinformacji (WWW), O fundacji, https://capd.pl/pl/misja-i-cele, 13.02.2023.
Chałubińska-Jentkiewicz K., Soler U., Makuch A. (2023), Disinformation in Polish Society in 2021 – Trends, Topics, Channels of Transmission, “Polish Political Science Yearbook”, no. 1(52). DOI: https://doi.org/10.15804/ppsy202309
CyberDefence24 (2022), Ustawa o ochronie wolności słowa w serwisach społecznościowych. Lewiatan apeluje o zaprzestanie prac, https://cyberdefence24.pl/polityka-i-prawo/ustawa-o-ochronie-wolnosci-slowa-w-serwisach-spolecznosciowych-lewiatan-apeluje-o-zaprzestanie-prac, 13.02.2023.
Demagog (WWW), https://akademia.demagog.org.pl, 13.02.2023.
Departament Strategii Biura KRRiT (2020), Fake news – dezinformacja online. próby przeciwdziałania tym zjawiskom z perspektywy instytucji międzynarodowych oraz wybranych państw UE, w tym Polski, Warszawa.
Fraser M. (2021), Wraca projekt ustawy o ochronie wolności słowa w internetowych mediach społecznościowych, https://cyberdefence24.pl/polityka-i-prawo/wraca-projekt-ustawy-o-ochronie-wolnosci-slowa-w-internetowych-mediach-spolecznosciowych, 13.02.2023.
Fundacja Panoptykon (WWW), https://panoptykon.org/corobimy, 13.02.2023.
Fundacja Reporterów (WWW), https://fundacjareporterow.org/o-nas/, 13.02.2023.
Gasztold A., Gasztold P. (2022), The Polish Counterterrorism System and Hybrid Warfare Threats, “Terrorism and Political Violence”, vol. 34, issue 6, DOI: 10.1080/09546553.2020.1777110. DOI: https://doi.org/10.1080/09546553.2020.1777110
Havlíč ek P., Yeliseyeu A. (2021), Disinformation Resilience Index in Central and Eastern Europe in 2021, EAST Center, Warszawa.
Karásková I., Bachulska A., Matura T., Šebok F., Šimalčík M. (2020), China’s propaganda and disinformation campaigns in Central Europe, Association for International Affairs, Praga.
Kupiecki R. et al. (2021), Platforma przeciwdziałania dezinformacji – budowanie odporności społecznej, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa.
Kvale S. (2012), Prowadzenie wywiadów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Marsh D., Stoker G. (2016), Teorie i metody w naukach politycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Ministerstwo Obrony Narodowej (2017), Koncepcja Obronna Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
Ministerstwo Sprawiedliwości (2022), Projekt Ustawy o ochronie wolności słowa w internetowych serwisach społecznościowych, UD293, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12351757/katalog/12819479#12819479, 20.12.2023.
NASK (WWW), https://www.nask.pl, 12.02.2023.
Olech A., Dobrowolska J. (2022), Inicjatywa Trójmorza a rosyjska dezinformacja, Stowarzyszenie Trójmorze.
OSW (WWW), https://www.osw.waw.pl/pl/o-nas, 13.02.2023.
PISM (WWW), https://www.pism.pl/o_nas/o-instytucie, 13.02.2023.
Reporter’s Lab (WWW), Global Fact-checking Sites, https://reporterslab.org/fact-checking/#, 13.02.2023.
Ustawa (2018) z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, Dz. U. 2018, poz. 1560.
Zawadzka M. (2018), Today’s Potemkin Village: Kremlin Disinformation and Propaganda in Poland, https://warsawinstitute.org/todays-potemkin-village-kremlin-disinformation-propaganda-poland/, 13.02.2023.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Marta Jas-Koziarkiewicz, Julia Dobrowolska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.